Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
57. (1) Îêîí÷èâøè íàáîð, êîíñóëû îòïðàâèëèñü ïî ñâîèì ïðîâèíöèÿì; òîãäà Òèò Êâèíêöèé ïðåäëîæèë ñåíàòó ðàññìîòðåòü è, åñëè åìó áóäåò óãîäíî, óòâåðäèòü ïîñòàíîâëåíèÿ, ÷òî́ ïðèíÿë îí âìåñòå ñ äåñÿòüþ ëåãàòàìè â Ãðåöèè125; (2) îí äîáàâèë, ÷òî ñäåëàòü ýòî ñåíàòîðàì áóäåò ëåã÷å, åñëè âûñëóøàþò îíè ïîñëîâ, ïðèáûâøèõ ñî âñåõ êîíöîâ Ãðåöèè, îò ìíîãèõ ãîðîäîâ Àçèè è îò öàðåé. (3) Ãàé Ñêðèáîíèé, ãîðîäñêîé ïðåòîð, ââåë èõ â ñåíàò, è êàæäûé ïîëó÷èë âåñüìà áëàãîïðèÿòíûé îòâåò. (4) Àíòèîõà æå äåëî, êàê òðåáîâàâøåå áîëüøå âðåìåíè, äàáû åãî îáñóäèòü, ïåðåäàëè ðàññìîòðåòü äåñÿòè ëåãàòàì, èç êîèõ íåêîòîðûå áûâàëè ó öàðÿ â Àçèè èëè â Ëèñèìàõèè. (5) À Òèòó Êâèíêöèþ âåëåëè ñîáðàòü ïîòîì òåõ ëåãàòîâ, ñ íèìè âìåñòå âûñëóøàòü ïîñëàíöåâ Àíòèîõà è îòâåòèòü èì, êàê òîãî òðåáóþò äîñòîèíñòâî è ïîëüçà ðèìñêîãî íàðîäà. (6) Ãëàâíûìè â öàðñêîì ïîñîëüñòâå áûëè Ìåíèïï è Ãåãåñèàíàêò. Ìåíèïï ñòàë ãîâîðèòü ïåðâûì: íå âèäèò îí, êàêàÿ òðóäíîñòü â èõ äåëå, èáî ïðèáûëè îíè çàòåì ëèøü, ÷òîáû ïðîñèòü î äðóæáå è çàêëþ÷èòü ñîþç ñ ðèìñêèì íàðîäîì. (7) À â äðóæáó âñòóïàòü ìåæ ñîáîé ìîãóò ãîðîäà è öàðè òîëüêî òðåìÿ ïóòÿìè. Ïåðâûé — êîãäà ïîáåäèòåëè ïðåäïèñûâàëè óñëîâèÿ ïîáåæäåííûì; òîãäà êòî ñèëîþ îðóæèÿ îäåðæàë âåðõ, òîò è ïîëó÷àåò âñå, à ïîòîì è ïî ñâîèì çàêîíàì è ïî ñâîåìó áëàãîóñìîòðåíèþ ðåøàåò, ÷òî ïîêîðåííûì âåðíóòü, à ÷òî ñåáå îñòàâèòü. (8) Âòîðîé — êîãäà ñèëû îêàçàëèñü ðàâíû, è ñòîðîíû çàêëþ÷àþò íà ðàâíûõ äîãîâîð î ìèðå è äðóæáå, ñîãëàøàþòñÿ, êîìó ÷òî âåðíóòü è êàêèå òðåáîâàíèÿ óäîâëåòâîðèòü; åñëè æå êàêîå âëàäåíèå èëè èìóùåñòâî ïîñòðàäàëî îò âîéíû, òî óëàæèâàþò äåëî ëèáî ïî äðåâíèì óñòàíîâëåíèÿì, ëèáî èñõîäÿ èç âçàèìíîé âûãîäû. (9) È òðåòèé — êîãäà òå, êòî ïðåæäå íèêîãäà íå âðàæäîâàëè è ñîøëèñü, äàáû çàêëþ÷èòü ñîþç è âñòóïèòü â äðóæáó; òóò íèêòî ñâîèõ óñëîâèé íå óñòàíàâëèâàåò è ÷óæèõ íå ïðèíèìàåò, ñ.148 èáî íåò íè ïîáåäèòåëåé, íè ïîáåæäåííûõ. (10) Òàê-òî è îáñòîèò äåëî ñ Àíòèîõîì, è öàðü íèêàê íå ïîéìåò, ñ ÷åãî áû ýòî ðèìëÿíå ñî÷ëè ñåáÿ âïðàâå äàâàòü åìó ñâîè óñëîâèÿ, óêàçûâàòü, êîòîðûå ãîðîäà Àçèè äîëæíû ñòàòü ñâîáîäíûìè, à êîòîðûå áóäóò ïëàòèòü ïîäàòè, äà åùå — â êàêèå áóäåò çàêðûò äîñòóï è äëÿ âîéñêà öàðñêîãî è äëÿ ñàìîãî öàðÿ. (11) Òàê ìîæíî ãîâîðèòü îá óñëîâèÿõ ìèðà ñ Ôèëèïïîì, èáî Ôèëèïï — âðàã, íî íå òàê äîëæíî ãîâîðèòü î ñîþçå ñ Àíòèîõîì, èáî Àíòèîõ ðèìëÿíàì äðóã. |
57. Postquam consules dilectu habito profecti in provincias sunt, tum T. Quinctius postulavit ut de iis quae cum decem legatis ipse statuisset senatus audiret eaque, si videretur, auctoritate sua confirmaret; [2] id eos facilius facturos si legatorum verba, qui ex universa Graecia et magna parte Asiae quique ab regibus venissent, audissent. [3] Eae legationes a C. Scribonio praetore urbano in senatum introductae sunt benigneque omnibus responsum. [4] Cum Antiocho quia longior disceptatio erat, decem legatis, quorum pars aut in Asia aut Lysimachiae apud regem fuerant, delegata est. [5] T. Quinctio mandatum ut adhibitis iis legatorum regis verba audiret responderetque iis, quae ex dignitate atque utilitate populi Romani responderi possent. [6] Menippus et Hegesianax principes regiae legationis erant. Ex iis Menippus ignorare se dixit quidnam perplexi sua legatio haberet, cum simpliciter ad amicitiam petendam iungendamque societatem venissent. [7] Esse autem tria genera foederum, quibus inter se paciscerentur amicitias civitates regesque: unum, cum bello victis dicerentur leges; ubi enim omnia ei qui armis plus posset dedita essent, quae ex iis habere victos quibus multari eos velit, ipsius ius atque arbitrium esse; [8] alterum, cum pares bello aequo foedere in pacem atque amicitiam venirent; tunc enim repeti reddique per conventionem res et, si quarum turbata bello possessio sit, eas aut ex formula iuris antiqui aut ex partis utriusque commodo componi; [9] tertium esse genus cum, qui numquam hostes fuerint, ad amicitiam sociali foedere inter se iungendam coeant; eos neque dicere nec accipere leges; id enim victoris et victi esse. [10] Ex eo genere cum Antiochus esset, mirari se quod Romani aequum censeant leges ei dicere, quas Asiae urbium liberas et immunes, quas stipendiarias esse velint, quas intrare praesidia regia regemque vetent. [11] Cum Philippo enim hoste pacem, non cum Antiocho amico societatis foedus ita sanciendum esse. |