Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
29. (1) Ñ ðàññâåòîì ëåãêîâîîðóæåííûå êðèòÿíå è êîííèêè-«òàðåíòèíöû» çàâÿçàëè áîé íàä ðå÷êîé. (2) Êðèòÿíàìè êîìàíäîâàë èõ çåìëÿê Òåëåìíàñò, êîííèöåé — ìåãàëîïîëèòàíåö Ëèêîðò83. Ó ïðîòèâíèêà îõðàíà âîäîíîñîâ òàêæå áûëà ïîðó÷åíà âñïîìîãàòåëüíûì êðèòñêèì ÷àñòÿì è òàêèì æå êîííèêàì-«òàðåíòèíöàì». Êàêîå-òî âðåìÿ ñðàæàëèñü íà ðàâíûõ, âåäü ñ îáåèõ ñòîðîí áèëèñü ñîëäàòû òåõ æå ðîäîâ âîéñê è ñ òàêèì æå âîîðóæåíèåì. (3) Íî áèòâà ïðîäîëæàëàñü, è îòðÿäû òèðàíà ñòàëè îäåðæèâàòü âåðõ êàê áëàãîäàðÿ ÷èñëåííîìó ïåðåâåñó, òàê è îòòîãî, ÷òî Ôèëîïåìåí ïðèêàçàë êîìàíäèðàì84, îêàçàâ íåêîòîðîå ñîïðîòèâëåíèå, îáðàòèòüñÿ â áåãñòâî è çàâëå÷ü íåïðèÿòåëÿ â çàñàäó. Ïóñòèâøèñü èçî âñåõ ñèë ïðåñëåäîâàòü áåãëåöîâ ÷åðåç êîòëîâèíó, ìíîãèå èç âðàãîâ ïîëó÷èëè ðàíåíèÿ èëè ïîãèáëè, ïðåæäå ÷åì óãëÿäåëè çàòàèâøåãîñÿ ïðîòèâíèêà. (4) Ëåãêîâîîðóæåííûå, çàòàèâøèåñÿ ïî âñåé øèðèíå äîëèíû, áûëè ðàññàæåíû òàê, ÷òî ñâîè ëåãêî ïðîáåæàëè ñêâîçü ðàçðûâû â èõ áîåâûõ ïîðÿäêàõ. (5) À ïîòîì îíè ñàìè, íåâðåäèìûå è ïîëíûå ñèë, ñòðîéíûìè ðÿäàìè ïîäíÿëèñü èç çàñàäû è íàïàëè íà âðàãîâ, ïîòåðÿâøèõ ñòðîé, ðàññåÿâøèõñÿ, äà åùå îáåññèëåííûõ è èçðàíåííûõ. (6) Ïîáåäà áûëà íåñîìíåííîé: âîèíû òèðàíà òîò÷àñ ïîêàçàëè ñïèíó è áðîñèëèñü â ëàãåðü íè÷óòü íå ìåíåå ðåçâî, ÷åì ñàìè ïðåñëåäîâàëè áåãëåöîâ. (7)  ýòîì áåãñòâå ìíîãèå áûëè óáèòû è çàõâà÷åíû â ïëåí. Äà è â ëàãåðå íà÷àëàñü áû ïàíèêà, íå ïðèêàæè Ôèëîïåìåí òðóáèòü îòáîé: îí îïàñàëñÿ íå ñòîëüêî âðàãà, ñêîëüêî òîé ïåðåñå÷åííîé ìåñòíîñòè, ïî êîòîðîé äâèãàòüñÿ äàëüøå áûëî áû îïðîìåò÷èâî. (8) Âèäÿ, ÷åì êîí÷èëàñü áèòâà, è çíàÿ íðàâ Íàáèñà, Ôèëîïåìåí äîãàäûâàëñÿ, â êàêîì òîò äîëæåí áûòü ñòðàõå, è ïîä âèäîì ïåðåáåæ÷èêà ïîäîñëàë ê íåìó îäíîãî âîèíà èç âñïîìîãàòåëüíûõ ÷àñòåé. (9) À îí è äîíåñ, áóäòî åìó äîïîäëèííî èçâåñòíî, ÷òî àõåéöû ðåøèëè íà ñëåäóþùèé äåíü èäòè ê ðåêå Åâðîòó, ïðîòåêàþùåé ó ñàìûõ ñòåí Ëàêåäåìîíà85. Îíè-äå õîòÿò ïåðåðåçàòü äîðîãó â ãîðîä, äàáû íè òèðàí, çàõîòè îí, íå ñìîã áû òóäà âåðíóòüñÿ, (10) íè ïîäâîçà èç ãîðîäà â ëàãåðü íå áûëî, à çàîäíî ÷òîáû ïîäñòðåêíóòü íåñòîéêèå äóøè ê îòïàäåíèþ îò òèðàíà. (11) Ïåðåáåæ÷èê íå ñòîëüêî óáåäèë Íàáèñà, ñêîëüêî äàë ïåðåïóãàííîìó òèðàíó áëàãîâèäíûé ïðåäëîã ê îñòàâëåíèþ ëàãåðÿ. (12) Íà äðóãîé äåíü òîò âåëåë ñ.172 Ïèôàãîðó ñî âñïîìîãàòåëüíûìè îòðÿäàìè è êîííèöåé íåñòè îõðàíó ïåðåä âàëîì, à ñàì âûâåë öâåò âîéñêà èç ëàãåðÿ ñëîâíî äëÿ áîÿ è ïðèêàçàë íå ìåøêàÿ èäòè ê ãîðîäó. |
29. Luce orta Cretensium levis armatura et Tarentini equites super torrentem proelium commiserunt; Telemnastus Cretensis popularibus suis, equitibus Lycortas Megalopolitanus praeerat; [2] Cretenses et hostium auxiliares, equitumque idem genus, Tarentini, praesidio aquatoribus erant. Aliquamdiu dubium proelium fuit ut eodem ex parte utraque hominum genere et armis paribus; [3] procedente certamine et numero vicere tyranni auxiliares, et quia ita praeceptum a Philopoemene praefectis erat, ut modico edito proelio in fugam inclinarent hostemque ad locum insidiarum pertraherent. Effuse secuti fugientes per convallem plerique et vulnerati et interfecti sunt, priusquam occultum hostem viderent. [4] Caetrati ita quantum latitudo vallis patiebatur instructi sederant, ut facile per intervalla ordinum fugientes suos acciperent. [5] Consurgunt deinde ipsi integri, recentes, instructi; in hostes inordinatos, effusos, labore etiam et vulneribus fessos impetum faciunt. [6] Nec dubia victoria fuit: extemplo terga dedit tyranni miles et haud paulo concitatiore cursu quam secutus erat, fugiens in castra est compulsus. [7] Multi caesi captique in ea fuga sunt; et in castris quoque foret trepidatum, ni Philopoemen receptui cani iussisset, loca magis confragosa et quacumque temere processisset iniqua quam hostem metuens. [8] Inde et ex fortuna pugnae et ex ingenio ducis coniectans, in quo tum is pavore esset, unum de auxiliaribus specie transfugae mittit ad eum, [9] qui pro comperto adferret Achaeos statuisse postero die ad Eurotan amnem, qui prope ipsis adfluit moenibus, progredi, ut intercluderent iter, ne aut tyrannus cum vellet receptum ad urbem haberet, [10] aut commeatus ab urbe in castra portarentur, simul et temptaturos, si quorum animi sollicitari ad defectionem a tyranno possent. [11] Non tam fidem dictis perfuga fecit quam perculso metu relinquendi castra causam probabilem praebuit. [12] Postero die Pythagoram cum auxiliaribus et equitatu stationem agere pro vallo iussit; ipse tamquam in aciem cum robore exercitus egressus signa ocius ferri ad urbem iussit. |