Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXV, ãë. 30

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

30. (1) Óâèäåâ îòðÿä, ñïåø­íî óâî­äè­ìûé ïî óçêîé äîðî­ãå ïîä ãîðó, Ôèëî­ïå­ìåí áðî­ñèë âñþ êîí­íè­öó è êðèò­ñêèå ÷àñòè íà âðà­æå­ñêèé çàñëîí, âûñòàâ­ëåí­íûé ïåðåä ëàãå­ðåì. (2) Çàìå­òèâ ïðè­áëè­æàþ­ùå­ãî­ñÿ íåïðè­ÿ­òå­ëÿ è ïîíÿâ, ÷òî ñâîè ïîêè­íó­ëè èõ, ëàêåäå­ìî­íÿíå ñïåð­âà ïîïû­òà­ëèñü îòîé­òè â ëàãåðü. (3) Íî çàòåì, êîãäà íà íèõ äâè­íó­ëèñü ðàç­âåð­íó­òûì ñòðî­åì âñå àõåé­öû, îíè èñïó­ãà­ëèñü, ÷òî áóäóò çàõâà­÷å­íû âìå­ñòå ñ ñàìèì ëàãå­ðåì, è ðåøè­ëè ïîñëå­äî­âàòü çà îòðÿäîì ñâî­èõ, êîòî­ðûé óæå óñïåë îòîé­òè äîñòà­òî÷­íî äàëå­êî. (4) Àõåé­ñêèå ëåã­êèå ïåõî­òèí­öû òîò­÷àñ æå âîðâà­ëèñü â ëàãåðü è ðàç­ãðà­áè­ëè åãî, îñòàëü­íîå âîé­ñêî ïóñòè­ëîñü ïðå­ñëå­äî­âàòü íåïðè­ÿ­òå­ëÿ. À äîðî­ãà áûëà òàêàÿ, ÷òî ïåøèé îòðÿä, äàæå íå îïà­ñàþ­ùèé­ñÿ âðà­ãà, ïðî­øåë áû ïî íåé ñ òðóäîì. (5) À óæ êîãäà â òûëó çàâÿ­çàë­ñÿ áîé, êîãäà ñòðàø­íûé âîïëü óæà­ñà çàìû­êàþ­ùèõ äîíåñ­ñÿ äî ïåðå­äî­âûõ ÷àñòåé, òî âñå, ïîáðî­ñàâ îðó­æèå, áðî­ñè­ëèñü âðàñ­ñûï­íóþ ïî ëåñàì, îáñòó­ïàâ­øèì äîðî­ãó. (6)  ìãíî­âå­íèå îêà ïóòü îêà­çàë­ñÿ çàâà­ëåí ãðóäîé îðó­æèÿ, îñî­áåí­íî êîïüÿ­ìè: îíè âàëè­ëèñü ïî áîëü­øåé ÷àñòè îñò­ðè­ÿ­ìè íàçàä è çàãî­ðî­äè­ëè ïðî­õîä íàïî­äî­áèå ÷àñòî­êî­ëà86. (7) Ôèëî­ïå­ìåí ïðè­êà­çàë âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûì îòðÿäàì âñå­ìè ñèëà­ìè ïðî­äîë­æàòü ïðå­ñëå­äî­âà­íèå — âåäü âðà­ãàì, îñî­áåí­íî êîí­íè­êàì, òðóä­íåå áûëî áåæàòü. Ñàì îí ïîâåë òÿæå­ëóþ ïåõîòó áîëåå øèðî­êîé äîðî­ãîé ê ðåêå Åâðî­òó. (8) Ðàç­áèâ òàì ïîä âå÷åð ëàãåðü, îí ñòàë äîæè­äàòü­ñÿ ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûõ, îñòàâ­ëåí­íûõ äëÿ ïðå­ñëå­äî­âà­íèÿ íåïðè­ÿ­òå­ëÿ. Îíè ïðè­áû­ëè â ïåðâóþ ñòðà­æó ñ èçâå­ñòè­åì, ÷òî òèðàí è íåìíî­ãèå åãî ïðè­áëè­æåí­íûå äîáðà­ëèñü äî ãîðî­äà, à îñòàëü­íûå ëàêåäå­ìî­íÿíå, áåç­îðóæ­íûå, ðàç­áðå­ëèñü ïî âñå­ìó óùå­ëüþ. Ôèëî­ïå­ìåí âåëåë íîâî­ïðè­áûâ­øèì îòäû­õàòü. (9) Ñàì æå âûáðàë èç ìíî­æå­ñòâà âîè­íîâ òåõ, ÷òî ïðè­áû­ëè â ëàãåðü ïåð­âû­ìè è óñïå­ëè óæå ïîä­êðå­ïèòü ñâîè ñèëû ïèùåé è êðàò­êèì îòäû­õîì; èõ, âîîðó­æåí­íûõ îäíè­ìè òîëü­êî ìå÷à­ìè, îí íåìåä­ëåí­íî âûâåë èç ëàãå­ðÿ è ïîñòà­âèë ïðè äîðî­ãàõ, èäó­ùèõ îò äâóõ ãîðîä­ñêèõ âîðîò — îäíà ê Ôàðàì, äðó­ãàÿ æå ê Áàð­íî­ñôå­íó. Îí áûë óâå­ðåí, ÷òî èìåí­íî ýòè­ìè ïóòÿ­ìè áóäóò âîç­âðà­ùàòü­ñÿ ñêðûâ­øè­å­ñÿ ïîñëå áåã­ñòâà âðà­ãè. (10) È îí íå îáìà­íóë­ñÿ â ñâî­èõ ðàñ­÷å­òàõ, èáî ëàêåäå­ìî­íÿíå ïðÿ­òà­ëèñü ïî ëåñ­íûì òðî­ïèí­êàì â ãëó­áèíå ÷àùè, ïîêóäà åùå íå ïîìåðê ñâåò äíÿ, à ñ íàñòóï­ëå­íè­åì âå÷å­ðà, çàâèäåâ îãíè âðà­æå­ñêî­ãî ëàãå­ðÿ, áîêî­âû­ìè äîðîæ­êà­ìè ïîòÿ­íó­ëèñü ïðî÷ü îò íåãî. (11) Ìèíî­âàâ ýòè îãíè è ïîëà­ãàÿ ñåáÿ â áåç­îïàñ­íî­ñòè, îíè ñïóñ­êà­ëèñü íà áîëü­øèå äîðî­ãè. Òàì-òî è ïåðå­õâà­òû­âàë èõ çàñåâ­øèé íåïðè­ÿ­òåëü: ïåðå­áè­òî è çàõâà­÷å­íî áûëî ñòîëü ìíî­ãî, ÷òî íå áîëü­øå ÷åò­âåð­òè âñå­ãî âîé­ñêà èçáåã­ëî òàêîé ó÷à­ñòè. (12) Çàïåð­øè òèðà­íà â ãîðî­äå, Ôèëî­ïå­ìåí çàòåì îêî­ëî òðèä­öà­òè äíåé ïðî­âåë, ðàçî­ðÿÿ ïîëÿ ëàêîí­öåâ. Îí âåð­íóë­ñÿ âîñâî­ÿ­ñè, îñëà­áèâ è ïî÷òè ñëî­ìèâ ìîùü òèðà­íà. (13) Ïî ñëà­âå ðàò­íûõ ïîäâè­ãîâ àõåé­öû ïðè­ðàâ­íè­âà­ëè Ôèëî­ïå­ìå­íà ê ðèì­ñêî­ìó êîìàí­äóþ­ùå­ìó è äàæå ñòà­âè­ëè åãî âûøå â òîì, ÷òî êàñà­åò­ñÿ ëàêîí­ñêîé âîé­íû87.

30. Phi­lo­poe­men postquam ci­ta­tum ag­men per an­gus­tam et proc­li­vem viam du­ci rap­tim vi­dit, equi­ta­tum om­nem et Cre­ten­sium auxi­lia­res in sta­tio­nem hos­tium quae pro castris erat emit­tit. [2] Il­li ubi hos­tes ades­se et a suis se de­ser­tos vi­de­runt, pri­mo in castra re­ci­pe­re se co­na­ti sunt; [3] dein­de, postquam instruc­ta acies to­ta Achaeo­rum ad­mo­ve­ba­tur, me­tu ne cum ip­sis castris ca­pe­ren­tur, se­qui suo­rum ag­men ali­quan­tum praeg­res­sum in­sis­tunt. [4] Ex­templo caet­ra­ti Achaeo­rum in castra im­pe­tum fa­ciunt et ea di­ri­piunt; ce­te­ri ad per­se­quen­dos hos­tes ire per­gunt. Erat iter ta­le, per quod vix tran­quil­lum ab hos­ti­li me­tu ag­men ex­pe­di­ri pos­set; [5] ut ve­ro ad postre­mos proe­lium or­tum est, cla­mor­que ter­ri­bi­lis ab ter­go pa­ven­tium ad pri­ma sig­na est per­la­tus, pro se quis­que ar­mis abiec­tis in cir­cu­miec­tas iti­ne­ri sil­vas dif­fu­giunt, mo­men­to­que tem­po­ris stra­ge ar­mo­rum saep­ta via est, [6] ma­xi­me has­tis, quae ple­rae­que ad­ver­sae ca­den­tes ve­lut val­lo obiec­to iter im­pe­die­bant. [7] Phi­lo­poe­men ut­cum­que pos­sent insta­re et per­se­qui auxi­lia­ri­bus ius­sis — uti­que enim equi­ti­bus haud fa­ci­lem fu­tu­ram fu­gam — ip­se gra­vius ag­men via pa­ten­tio­re ad Euro­tan am­nem de­du­xit. [8] Ibi castris sub oc­ca­sum so­lis po­si­tis le­vem ar­ma­tu­ram quam ad per­se­quen­dum re­li­que­rat hos­tem op­pe­rie­ba­tur. Qui ubi pri­ma vi­gi­lia ve­ne­runt, nun­tian­tes ty­ran­num cum pau­cis ad ur­bem pe­net­ras­se, ce­te­ram mul­ti­tu­di­nem iner­mem to­to spar­sam va­ga­ri sal­tu, cor­po­ra cu­ra­re eos iubet; [9] ip­se ex ce­te­ra co­pia mi­li­tum, qui quia prio­res in castra ve­ne­rant, re­fec­ti et ci­bo sumpto et mo­di­ca quie­te erant, de­lec­tos ni­hil prae­ter gla­dios se­cum fe­ren­tes ex­templo edu­cit et dua­rum por­ta­rum iti­ne­ri­bus, quae Pha­ras quae­que Bar­nos­the­nem fe­runt, eos instru­xit, qua ex fu­ga re­cep­tu­ros se­se hos­tes cre­de­bat. [10] Nec eum opi­nio fe­fel­lit, nam La­ce­dae­mo­nii, quoad lu­cis su­per­fuit quic­quam, de­viis cal­li­bus me­dio sal­tu re­ci­pie­bant se; pri­mo ves­pe­re, ut lu­mi­na in castris hos­tium conspe­xe­re, e re­gio­ne eorum oc­cul­tis se­mi­tis se te­nue­runt; [11] ubi ea sunt prae­tergres­si, iam tu­tum ra­ti in pa­ten­tes vias des­cen­de­runt. Ibi ex­cep­ti ab in­si­den­te hos­te pas­sim ita mul­ti cae­si cap­ti­que sunt ut vix quar­ta pars de to­to exer­ci­tu eva­se­rit. [12] Phi­lo­poe­men inclu­so ty­ran­no in ur­bem in­se­quen­tes dies pro­pe tri­gin­ta vas­tan­dis ag­ris La­co­num ab­sumpsit, de­bi­li­ta­tis­que ac pro­pe frac­tis ty­ran­ni vi­ri­bus do­mum re­diit, aequan­ti­bus eum glo­ria re­rum Achaeis im­pe­ra­to­ri Ro­ma­no [13] et, quod ad La­co­num bel­lum at­ti­ne­ret, prae­fe­ren­ti­bus etiam.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 86Èëè âàëà?  ëþáîì ñëó­÷àå, ïðåä­ñòà­âèòü ñåáå ýòî òðóä­íî.
  • 87Ñð.: Þñòèí, XXXI, 3, 4.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003531 1364003532 1364003533