Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
32. (1) Çà åãî ðå÷üþ ïîñëåäîâàëè ìîëüáû òîëïû. Ýâðèëîõ òàéíî áåæàë èç ñîáðàíèÿ ê ãîðîäñêèì âîðîòàì, à îòòóäà ïðÿìèêîì ê ýòîëèéöàì. (2) Âåäü òåïåðü ñ êàæäûì äíåì ýòîëèéöû âñå îòêðîâåííåå âûêàçûâàëè ñâîå îòñòóïíè÷åñòâî. Ïî÷òè â òî æå ñàìîå âðåìÿ Ôîàíò, ãëàâà ýòîëèéöåâ90, êîòîðîãî ïîñûëàëè îíè ê Àíòèîõó, âåðíóëñÿ îòòóäà è ïðèâåç ñ ñîáîé öàðñêîãî ïîñëà Ìåíèïïà. (3) Åùå ðàíüøå ÷åì âûñòóïèòü ïåðåä ñîáðàíèåì, îíè ïðîæóææàëè âñåì óøè ðàññêàçàìè î ñóõîïóòíûõ è ìîðñêèõ ñèëàõ öàðÿ: (4) ïðèáóäåò, ãîâîðèëè îíè, âåëèêîå ìíîæåñòâî ïåõîòû è êîííèöû, à èç Èíäèè âîñòðåáîâàíû ñëîíû. Íî ãëàâíîå, ÷åì îíè ñîáèðàëèñü ïîòðÿñòè äóøó òîëïû, — ýòî çîëîòî, êîòîðîãî îáåùàëè ïðèâåçòè ñòîëüêî, ÷òî õâàòèëî áû êóïèòü è ñàìèõ ðèìëÿí. (5) Áûëî ÿñíî, êàê ïîäåéñòâóåò ýòà ðå÷ü íà ñîáðàíèå — âåäü ðèìñêèì ïîñëàì äîíîñèëè è î ïðèåçäå, è î âñåõ äåéñòâèÿõ Ìåíèïïà ñ Ôîàíòîì. (6) È õîòÿ äåëî ýòî áûëî ïî÷òè áåçíàäåæíîå, âñå æå Êâèíêöèé íàøåë ïîëåçíûì, ÷òîáû íà ñîáðàíèè ïðèñóòñòâîâàëè êàêèå-íèáóäü ñîþçíè÷åñêèå ïîñëû, êîòîðûå íàïîìíèëè áû ýòîëèéöàì î äîãîâîðå ñ ðèìëÿíàìè, äåðçíóëè áû âîçâûñèòü ñâîáîäíûé ãîëîñ ïðîòèâ öàðñêîãî ïîñëà. (7) Íàèáîëåå ïîäõîäÿùèìè äëÿ ýòîãî ñî÷ëè àôèíÿí âñëåäñòâèå çíà÷èìîñòè ýòîãî ãîðîäà è åãî äàâíåé äðóæáû ñ ýòîëèéöàìè91. Êâèíêöèé îáðàòèëñÿ ê íèì ñ ïðîñüáîé îòðÿäèòü ïîñëîâ íà Âñåýòîëèéñêîå ñîáðàíèå. (8) Ïåðâûì íà íåì ãîâîðèë Ôîàíò, êîòîðûé äîëîæèë î ñâîåì ïîñîëüñòâå. Çàòåì ñëîâî áûëî äàíî Ìåíèïïó. Îí çàÿâèë: åñëè áû Àíòèîõ ñìîã âìåøàòüñÿ, ïîêà äåëî Ôèëèïïà åùå íå áûëî ïðîèãðàíî, ýòî áûëî áû ñàìûì ëó÷øèì äëÿ âñåõ, êòî æèâåò â Ãðåöèè è â Àçèè. (9) Êàæäûé òîãäà âëàäåë áû ñâîèì è íå ïîä÷èíèëîñü áû âñå âëàñòè è ìàíîâåíèþ ðèìëÿí. (10) «Íî è ñåé÷àñ, — ïðîäîëæàë îí, — ñòî́èò âàì íåóêëîííî äîâåñòè äî êîíöà ñâîè íà÷èíàíèÿ — è Àíòèîõ ñ ïîìîùüþ áîãîâ è ïðè ïîääåðæêå ñîþçíèêîâ-ýòîëèéöåâ ñìîæåò âåðíóòü Ãðåöèè åå áûëîå, ïîøàòíóâøååñÿ íûíå äîñòîèíñòâî. (11) À îíî çàêëþ÷àåòñÿ â ñâîáîäå, îïèðàþùåéñÿ íà ñâîè ñèëû, à íå çàâèñÿùåé îò ÷óæîé ìèëîñòè». (12) Âñëåä çà öàðñêèì ïîñîëüñòâîì âîçìîæíîñòü âûñêàçàòüñÿ áûëà ïðåäîñòàâëåíà àôèíÿíàì. Èçáåãàÿ âñÿêîãî óïîìèíàíèÿ î öàðå, îíè ãîâîðèëè ýòîëèéöàì îá èõ ñîþçå ñ ðèìëÿíàìè92 è î çàñëóãàõ Òèòà Êâèíêöèÿ ïåðåä âñåé Ãðåöèåé, (13) ñîâåòóÿ íå ðàçðóøàòü äîñòèãíóòîãî ñàìîíàäåÿííûìè è ÷åðåñ÷óð ñêîðîñïåëûìè ðåøåíèÿìè. Ïûëêèå è äåðçîñòíûå çàìûñëû õîðîøè ëèøü íà ïåðâûé âçãëÿä: îñóùåñòâëåíèå èõ ìó÷èòåëüíî, à ðåçóëüòàòû ïå÷àëüíû. Ðèìñêèå ïîñëû, è ñðåäè íèõ Òèò Êâèíêöèé, íàõîäÿòñÿ íåïîäàëåêó. (14) Ëó÷øå, ïîêà åùå íå ïîçäíî, â ïåðåãîâîðàõ îáñóäèòü ñïîðíûå âîïðîñû, ÷åì ñíàðÿæàòü Àçèþ è Åâðîïó íà ïàãóáíóþ âîéíó! |
32. Huius orationem subsecutae multitudinis preces sunt; Eurylochus ex concilio itineribus occultis ad portam atque inde protinus in Aetoliam profugit. [2] Iam enim, et id magis in dies, Aetoli defectionem nudabant, eoque ipso tempore forte Thoas, princeps gentis, quem miserant ad Antiochum, redierat inde Menippumque secum adduxerat regis legatum. [3] Qui, priusquam concilium iis daretur, impleverant omnium aures terrestres navalesque copias commemorando: [4] ingentem vim peditum equitumque venire, ex India elephantos accitos, ante omnia, quo maxime credebant moveri multitudinis animos, tantum advehi auri, ut ipsos emere Romanos posset. [5] Apparebat quid ea oratio in concilio motura esset; nam et venisse eos et quae agerent omnia legatis Romanis deferebantur; [6] et quamquam prope abscisa spes erat, tamen non ab re esse Quinctio visum est sociorum aliquos legatos interesse ei concilio, qui admonerent Romanae societatis Aetolos, qui vocem liberam mittere adversus regis legatum auderent. [7] Athenienses maxime in eam rem idonei visi sunt et propter civitatis dignitatem et vetustam societatem cum Aetolis. Ab iis Quinctius petit ut legatos ad Panaetolicum concilium mitterent. [8] Thoas primus in eo concilio renuntiavit legationem. Menippus post eum intromissus optimum fuisse omnibus, qui Graeciam Asiamque incolerent, ait, integris rebus Philippi potuisse intervenire Antiochum: [9] sua quemque habiturum fuisse, neque omnia sub nutum dicionemque Romanam perventura. [10] «Nunc quoque» inquit, «si modo vos quae inchoastis consilia constanter perducitis ad exitum, poterit diis iuvantibus et Aetolis sociis Antiochus quamvis inclinatas Graeciae res restituere in pristinam dignitatem. [11] Ea autem in libertate posita est, quae suis stat viribus, non ex alieno arbitrio pendet». [12] Athenienses, quibus primis post regiam legationem dicendi quae vellent potestas facta est, mentione omni regis praetermissa Romanae societatis Aetolos meritorumque in universam Graeciam T. Quincti admonuerunt: [13] ne temere eam nimia celeritate consiliorum everterent; consilia calida et audacia prima specie laeta, tractatu dura, eventu tristia esse. Legatos Romanos, et in iis T. Quinctium, haud procul inde abesse; [14] dum integra omnia essent, verbis potius de iis quae ambigerentur disceptarent quam Asiam Europamque ad funestum armarent bellum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß