Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
33. (1) Îõî÷àÿ äî íîâøåñòâ òîëïà âñÿ áûëà íà ñòîðîíå Àíòèîõà è ñòîÿëà çà òî, ÷òîáû íå äîïóñêàòü ðèìëÿí â ñîáðàíèå. Îäíàêî ñòàðåéøèå ñðåäè çíàòè äîáèëèñü äëÿ íèõ ðàçðåøåíèÿ âûñêàçàòüñÿ. ñ.175 (2) Êîãäà àôèíÿíå ñîîáùèëè Êâèíêöèþ îá ýòîì ïîñòàíîâëåíèè, îí ðåøèë îòïðàâèòüñÿ â Ýòîëèþ; (3) ëèáî åìó óäàñòñÿ êàê-òî ïîïðàâèòü äåëî, ëèáî âñå ëþäè ñòàíóò ñâèäåòåëÿìè òîìó, ÷òî âèíîâíèêè âîéíû — ýòîëèéöû, à ðèìëÿíå çà îðóæèå âîçüìóòñÿ ïî ïðàâó è ïî÷òè ÷òî ïî ïðèíóæäåíèþ. (4) Ïðèáûâ â ñîáðàíèå, Êâèíêöèé íà÷àë ñâîþ ðå÷ü îò èñòîêîâ ýòîëèéñêî-ðèìñêîãî ñîþçà. Îí ïåðå÷èñëèë, ñêîëüêî ðàç äðóãàÿ ñòîðîíà íàðóøàëà óñëîâèÿ äîãîâîðà. Íåñêîëüêî ñëîâ ñêàçàë îí è î ïðàâîâîì ïîëîæåíèè òåõ ãîðîäîâ, î êîòîðûõ øåë ñïîð. (5) È åñëè ýòîëèéöû ñ÷èòàþò, ÷òî ñïðàâåäëèâîñòü íà èõ ñòîðîíå, òî íå ëó÷øå ëè áûëî áû èì îòðÿäèòü ïîñëîâ â Ðèì, (6) ÷òîáû ðåøèòü äåëî ëèáî òðåòåéñêèì ñóäîì, ëèáî îáðàòèâøèñü ê ñåíàòó? Íî ñòðàâëèâàÿ ðèìñêèé íàðîä ñ Àíòèîõîì, à ñåáå îòâîäÿ ðîëü ëàíèñòû93, ýòîëèéöû íàêëè÷óò âåëèêîå ïîòðÿñåíèå íà âåñü ðîä ÷åëîâå÷åñêèé è ïîãèáåëü íà Ãðåöèþ. Íî íèêòî òàê ñêîðî íå ïî÷óâñòâóåò íà ñåáå óæàñû ýòîé âîéíû, êàê åå ïîäñòðåêàòåëè. (7) Âñå ýòî ðèìëÿíèí áóäòî íàïðîðî÷èë, íî âñå ïîíàïðàñíó. Çà íèì ãîâîðèëè Ôîàíò è äðóãèå ëþäè òîãî æå òîëêà; âûñëóøàííûå ïðè âñåîáùåì îäîáðåíèè, îíè äîáèëèñü òîãî, (8) ÷òî òóò æå áåçîòëàãàòåëüíî, íå äîæäàâøèñü è îòúåçäà ðèìëÿí, ðåøåíî áûëî ïðèãëàñèòü Àíòèîõà, ÷òîáû îñâîáîäèòü Ãðåöèþ è ðàññóäèòü ýòîëèéöåâ ñ ðèìëÿíàìè. (9) Ê âûñîêîìåðíåéøåìó ïîñòàíîâëåíèþ Äàìîêðèò, ýòîëèéñêèé ïðåòîð, äîáàâèë åùå è îñêîðáëåíèå îò ñåáÿ: êîãäà Êâèíêöèé ïîòðåáîâàë ñàìî ýòî ïîñòàíîâëåíèå, òîò, íå ñìóùàÿñü äîñòîèíñòâîì ñòîëü âåëèêîãî ìóæà, (10) çàÿâèë, ÷òî äîëæåí òåïåðü îáðàòèòüñÿ ê äðóãèì, áîëåå íàñóùíûì äåëàì, à ïîñòàíîâëåíèå è îòâåò Êâèíêöèé âñêîðå ïîëó÷èò â Èòàëèè íà áåðåãàõ Òèáðà94, ãäå ýòîëèéöû ïîñòàâÿò ñâîé ëàãåðü. (11) Âîò êàêîå áåçóìèå îâëàäåëî òîãäà ýòîëèéñêèì ïëåìåíåì, âîò â êàêîì èññòóïëåíèè ïðåáûâàëè åãî äîëæíîñòíûå ëèöà. |
33. Multitudo avida novandi res Antiochi tota erat, et ne admittendos quidem in concilium Romanos censebant; principum maxime seniores auctoritate obtinuerunt ut daretur iis concilium. [2] Hoc decretum Athenienses cum rettulissent, eundum in Aetoliam Quinctio visum est: [3] aut enim moturum aliquid, aut omnes homines testes fore penes Aetolos culpam belli esse, Romanos iusta ac prope necessaria sumpturos arma. [4] Postquam ventum est eo, Quinctius in concilio orsus a principio societatis Aetolorum cum Romanis, et quotiens ab iis fides mota foederis esset, pauca de iure civitatium de quibus ambigeretur disseruit: [5] si quid tamen aequi se habere arbitrarentur, quanto esse satius Romam mittere legatos, [6] seu disceptare seu rogare senatum mallent, quam populum Romanum cum Antiocho lanistis Aetolis non sine magno motu generis humani et pernicie Graeciae dimicare? Nec ullos prius cladem eius belli sensuros quam qui movissent. [7] Haec nequiquam velut vaticinatus Romanus. Thoas deinde ceterique factionis eiusdem cum adsensu omnium auditi pervicerunt [8] ut ne dilato quidem concilio et absentibus Romanis decretum fieret, quo accerseretur Antiochus ad liberandam Graeciam disceptandumque inter Aetolos et Romanos. [9] Huic tam superbo decreto addidit propriam contumeliam Damocritus praetor eorum: nam cum id ipsum decretum posceret eum Quinctius, non veritus maiestatem viri aliud in praesentia, [10] quod magis instaret, praevertendum sibi esse dixit; decretum responsumque in Italia brevi castris super ripam Tiberis positis daturum: [11] tantus furor illo tempore gentem Aetolorum, tantus magistratus eorum cepit. |