Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXV, ãë. 42

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

42. (1) Íàïðÿ­æåí­íî ãîòî­âè­ëèñü ê íîâîé âîéíå ðèì­ëÿíå — íå îòñòà­âàë è Àíòèîõ. (2) Òðè òîëü­êî ãîðî­äà çàäåð­æè­âà­ëè åãî: Ñìèð­íà, Àëåê­ñàí­äðèÿ Òðî­àä­ñêàÿ è Ëàìï­ñàê*118*. Îí ïîêà ÷òî íå ìîã íè âçÿòü èõ ñèëîé, íè ñêëî­íèòü ê äðó­æå­ñêî­ìó ñîãëà­øå­íèþ. Íî íå õîòåë îí è îñòàâ­ëÿòü èõ â ñâî­åì òûëó, ïåðå­ïðàâ­ëÿ­ÿñü â Åâðî­ïó. Óäåð­æè­âà­ëè åãî òàê­æå ðàç­ìûø­ëå­íèÿ î Ãàí­íè­áà­ëå. (3) Ñíà­÷à­ëà öàðü çàòÿ­íóë äåëî ñ îòïðàâ­êîé áåñ­ïà­ëóá­íûõ ñóäîâ, êîòî­ðûå îí ñîáè­ðàë­ñÿ ïîñëàòü ñ Ãàí­íè­áà­ëîì â Àôðè­êó; (4) ïîòîì íà÷à­ëèñü îáñóæ­äå­íèÿ: à ñòî­èò ëè âîîá­ùå åãî ïîñû­ëàòü? Îñî­áåí­íî ïîñòà­ðàë­ñÿ òóò ýòî­ëè­åö Ôîàíò, êîòî­ðûé, ââåðã­íóâ â ñìó­òó âñþ Ãðå­öèþ, äîêëà­äû­âàë î òîì, ÷òî çàõâà­÷å­íà Äåìåò­ðè­à­äà. (5) È ïîäîá­íî òîìó êàê ãðå­êàì îí ñî÷è­íÿë ïðî öàðÿ íåáû­ëè­öû, ïðå­óâå­ëè­÷è­âàÿ åãî ìîùü, è òåì ìíî­ãèõ âîîäó­øå­âèë, òàê æå òî÷­íî òåïåðü ïóñòû­ìè ðå÷à­ìè îáíà­äå­æè­âàë îí ñàìî­ãî öàðÿ: âñå, ìîë, ïðè­çû­âà­þò åãî â ñâî­èõ ìîëèò­âàõ, ëþäè ñáå­ãóò­ñÿ-äå íà áåðåã, ÷òîáû âûñìàò­ðè­âàòü ïðè­áëè­æå­íèå öàð­ñêî­ãî ôëîòà; (6) Ôîàíò æå îñìå­ëèë­ñÿ îòãî­âà­ðè­âàòü öàðÿ îò óæå ïî÷òè ÷òî èì ïðè­íÿ­òî­ãî ðåøå­íèÿ î Ãàí­íè­áà­ëå: íå ñòî­èò îòäå­ëÿòü íèêà­êîé ÷àñòè îò öàð­ñêî­ãî ôëîòà, (7) à óæ åñëè êîðàá­ëè áóäóò îòïðàâ­ëå­íû, òî ïóñòü èìè êîìàí­äó­åò êòî óãîä­íî, òîëü­êî íå Ãàí­íè­áàë. (8) Îí èçãíàí­íèê. Îí ïóíè­åö. Åãî ñóäü­áà è íðàâ ìîãóò ìåíÿòü åãî çàìûñ­ëû òûñÿ­÷ó ðàç íà äíþ. (9) È äàæå ñàìà âîèí­ñêàÿ åãî ñëà­âà, êîòî­ðàÿ âñåõ âëå­÷åò ê íåìó, êàê ê íåâå­ñòå ïðè­äà­íîå, äëÿ öàð­ñêî­ãî ïîë­êî­âî­ä­öà èçáû­òî÷­íà. Öàðü — âîò êòî äîë­æåí áûòü íà âèäó ó âñåõ — åäèí­ñò­âåí­íûé âîæäü, åäèí­ñò­âåí­íûé ïîâå­ëè­òåëü! (10) Çàãó­áè ñ.182 Ãàí­íè­áàë äîâå­ðåí­íûé åìó ôëîò èëè âîé­ñêî, óðîí áóäåò òî÷­íî òàêîâ æå, êàê åñëè áû èìè êîìàí­äî­âàë ëþáîé äðó­ãîé. Íî óäàé­ñÿ åìó ÷òî-íèáóäü, è âñÿ ñëà­âà äîñòà­íåò­ñÿ Ãàí­íè­áà­ëó — íå Àíòèî­õó. (11) Åñëè æå â ýòîé âåëè­êîé âîéíå óäàñò­ñÿ îäî­ëåòü ðèì­ëÿí, òî åñòü ëè íàäåæ­äà, ÷òî Ãàí­íè­áàë ñîãëà­ñèò­ñÿ æèòü ïîä âëà­ñòüþ öàðÿ, ÷òî ïîä­÷è­íèò­ñÿ îäíî­ìó ÷åëî­âå­êó, — îí, êîòî­ðûé, ìîæ­íî ñêà­çàòü, è ñîá­ñò­âåí­íî­ìó îòå­÷å­ñòâó íå ïîä­÷è­íèë­ñÿ? (12) Íå äëÿ òîãî îí ñ ìîëî­äûõ ëåò âîñ­ïè­òû­âàë â ñâî­åé äóøå íàäåæ­äó âëàñò­âî­âàòü íàä âñåì ìèðîì, ÷òîáû â ñòà­ðî­ñòè òåð­ïåòü íàä ñîáîé ãîñ­ïî­äè­íà. (13) Öàðü íå íóæ­äà­åò­ñÿ â Ãàí­íè­áà­ëå êàê ïîë­êî­âîä­öå — åãî ìîæ­íî èñïîëü­çî­âàòü êàê ñïóò­íè­êà è ñîâåò­íè­êà. (14) Óìå­ðåí­íàÿ âûãî­äà îò åãî âåëè­êî­ãî äàðà íå áóäåò íè îáðå­ìå­íè­òåëü­íà, íè áåñ­ïî­ëåç­íà: à êîãäà òðå­áó­þò ñëèø­êîì ìíî­ãî­ãî, ýòî òÿãîñò­íî è äëÿ äàþ­ùå­ãî, è äëÿ ïîëó­÷àþ­ùå­ãî.

42. In­ten­tis in ap­pa­ra­tum no­vi bel­li Ro­ma­nis ne ab An­tio­cho qui­dem ces­sa­ba­tur. [2] Tres eum ci­vi­ta­tes te­ne­bant, Zmyr­na et Ale­xandria Troas et Lampsa­cus, quas ne­que vi ex­pug­na­re ad eam diem po­te­rat ne­que con­di­cio­ni­bus in ami­ci­tiam per­li­ce­re, ne­que ab ter­go re­lin­que­re trai­ciens ip­se in Euro­pam vo­le­bat. Te­nuit eum et de Han­ni­ba­le de­li­be­ra­tio. [3] Et pri­mo na­ves aper­tae, quas cum eo mis­su­rus in Af­ri­cam fue­rat, mo­ra­tae sunt; [4] dein­de an om­ni­no mit­ten­dus es­set, con­sul­ta­tio mo­ta est, ma­xi­me a Thoan­te Aeto­lo, qui om­ni­bus in Grae­cia tu­mul­tu comple­tis De­met­ria­dem ad­fe­re­bat in po­tes­ta­te es­se [5] et, qui­bus men­da­ciis de re­ge, mul­tip­li­can­do ver­bis co­pias eius, ere­xe­rat mul­to­rum in Grae­cia ani­mos, iis­dem et re­gis spem infla­bat: om­nium vo­tis eum ac­cer­si, con­cur­sum ad lit­to­ra fu­tu­rum, un­de clas­sem re­giam pros­pe­xis­sent. [6] Hic idem ausus de Han­ni­ba­le est mo­ve­re sen­ten­tiam pro­pe iam cer­tam re­gis. Nam ne­que di­mit­ten­dam par­tem na­vium a clas­se re­gia cen­se­bat, [7] ne­que, si mit­ten­dae na­ves fo­rent, mi­nus quem­quam ei clas­si quam Han­ni­ba­lem prae­fi­cien­dum: [8] exu­lem il­lum et Poe­num es­se, cui mil­le in dies no­va con­si­lia vel for­tu­na sua vel in­ge­nium pos­sit fa­ce­re, [9] et ip­sam eam glo­riam bel­li, qua ve­lut do­te Han­ni­bal con­ci­lie­tur, ni­miam in prae­fec­to re­gio es­se. Re­gem conspi­ci, re­gem unum du­cem, unum im­pe­ra­to­rem vi­de­ri de­be­re. [10] Si clas­sem, si exer­ci­tum amit­tat Han­ni­bal, idem dam­ni fo­re ac si per ali­um du­cem amit­tan­tur; si quid pros­pe­re eve­niat, Han­ni­ba­lis eam, non An­tio­chi glo­riam fo­re; [11] si ve­ro uni­ver­so bel­lo vin­cen­di Ro­ma­nos for­tu­na de­tur, quam spem es­se sub re­ge vic­tu­rum Han­ni­ba­lem, uni su­biec­tum, qui pat­riam pro­pe non tu­le­rit? [12] Non ita se a iuven­ta eum ges­sis­se, spe ani­mo­que comple­xum or­bis ter­ra­rum im­pe­rium, ut in se­nec­tu­te do­mi­num la­tu­rus vi­dea­tur. Ni­hil opus es­se re­gi du­ce Han­ni­ba­le; [13] co­mi­te et con­si­lia­rio eodem ad bel­lum uti pos­se. [14] Mo­di­cum fruc­tum ex in­ge­nio ta­li ne­que gra­vem ne­que inu­ti­lem fo­re; si sum­ma pe­tan­tur, et dan­tem et ac­ci­pien­tem praeg­ra­va­tu­ra.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1260010226 1327007032 1327008059 1364003543 1364003544 1364003545