Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVI, ãë. 23

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23. (1) Èòàê, ðèì­ëÿíå ïîëà­ãà­ëèñü ñêî­ðåé íà îñàä­íûå ñîîðó­æå­íèÿ, ÷åì íà ñèëó îðó­æèÿ. Ýòî­ëèé­öû, íàïðî­òèâ òîãî, çàùè­ùà­ëè ñåáÿ èìåí­íî îðó­æè­åì: (2) êîãäà òàðàí íà÷è­íàë áèòü â ñòå­íó, îíè íå ïûòà­ëèñü, êàê ýòî îáû÷­íî äåëà­þò, îòêëî­íÿòü åãî óäà­ðû, çàõâà­òû­âàÿ îñò­ðèå ïåò­ëåé, — ìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íûì îòðÿäîì îíè ñ îðó­æè­åì â ðóêàõ ïðåä­ïðè­íÿ­ëè âûëàç­êó, ïðè­÷åì íåêî­òî­ðûå íåñ­ëè òàê­æå è îãîíü, ÷òîáû ïîä­æå÷ü âàë. (3)  ãîðîä­ñêîé ñòåíå è òàê áûëè óñòðî­åí­íûå äëÿ âûëà­çîê õîäû ñ ïîòàé­íû­ìè âîðîòà­ìè, è íîâûå ïðî­äå­ëû­âà­ëèñü ïðè âîñ­ñòà­íîâ­ëå­íèè ðàç­ðó­øåí­íûõ ñòåí, ÷òîáû áîëü­øå áûëî âîç­ìîæ­íî­ñòåé òî òóò, òî òàì âûëàç­êà­ìè òðå­âî­æèòü âðà­ãà. (4)  ïåð­âûå äíè, êîãäà ýòî­ëèé­öû åùå íå ðàñ­òðà­òè­ëè ñèëû, îíè ïîâòî­ðÿ­ëè ýòîò ñ.207 ìàíåâð ÷àñòî è íåóñòàí­íî, íî ÷åì äàëü­øå, òåì ðåæå è âñå áîëåå âÿëî. Ìíî­ãîå îáåñ­ñè­ëè­âà­ëî ýòî­ëèé­öåâ, íî îñî­áåí­íî íåäî­ñòà­òîê ñíà: (5) âåäü ðèì­ëÿíå ïðè èçáûò­êå âîè­íîâ ìîã­ëè â êàðà­ó­ëàõ ñìå­íÿòü äðóã äðó­ãà, à âðà­ãè èç-çà ñâî­åé ìàëî­÷èñ­ëåí­íî­ñòè âûíóæ­äå­íû áûëè íåñòè òÿãîòû è äíåì, è íî÷üþ. (6) Äâà­äöàòü ÷åòû­ðå äíÿ áèò­âà íå ïðå­êðà­ùà­ëàñü íè íà ìèã, çàùèò­íè­êè ãîðî­äà îòáè­âà­ëè âðà­ãà ñðà­çó ñî âñåõ ÷åòû­ðåõ ñòî­ðîí. (7) Êîãäà êîí­ñó­ëó ñòà­ëî ÿñíî, ÷òî ýòî­ëèé­öû âûáè­ëèñü èç ñèë — îá ýòîì ñâèäå­òåëü­ñò­âî­âà­ëè è ïðî­äîë­æè­òåëü­íîñòü îñà­äû, è ñîîá­ùå­íèÿ ïåðå­áåæ­÷è­êîâ, — îí ïðè­äó­ìàë ñëå­äóþ­ùåå: (8) â ïîë­íî÷ü âåëåë ïðî­òðó­áèòü îòñòóï­ëå­íèå è òóò æå óâåë âñåõ âîè­íîâ èç-ïîä ñòåí è äî òðåòüå­ãî ÷àñà äíÿ îñòà­âèë èõ îòäû­õàòü â ëàãå­ðå. (9) Çàòåì ïðè­ñòóï âîç­îá­íî­âèë­ñÿ è øåë äî ïîëó­íî­÷è, à ïîòîì ñíî­âà áûë ïðå­ðâàí äî òðåòüå­ãî ÷àñà äíÿ. (10) Ïðè­÷è­íîé ïåðå­ðû­âîâ ýòî­ëèé­öû ñî÷ëè òî æå ñàìîå èçíå­ìî­æå­íèå, êàêîå îõâà­òè­ëî è èõ. Êàê òîëü­êî ó ðèì­ëÿí çâó­÷à­ëà òðó­áà ê îòáîþ, çàùèò­íè­êè ãîðî­äà, ñëîâ­íî çíàê îòíî­ñèë­ñÿ è ê íèì, ñàìî­÷èí­íî ïîêèäà­ëè ñâîè ïîñòû è íå ïîÿâ­ëÿ­ëèñü íà ñòå­íàõ ñ îðó­æè­åì â ðóêàõ ðàíåå òðåòüå­ãî ÷àñà äíÿ.

23. Et Ro­ma­ni qui­dem ope­ri­bus ma­gis quam ar­mis ur­bem op­pug­na­bant, Aeto­li contra ar­mis se tue­ban­tur. [2] Nam cum arie­te qua­te­ren­tur mu­ri, non la­queis, ut so­let, ex­cep­tos dec­li­na­bant ic­tus, sed ar­ma­ti fre­quen­tes erum­pe­bant, qui­dam ig­nes etiam, quos ag­ge­ri­bus ini­ce­rent, fe­re­bant. [3] For­ni­ces quo­que in mu­ro erant ap­ti ad ex­cur­ren­dum, et ip­si, cum pro di­ru­tis re­fi­ce­rent mu­ros, creb­rio­res eos ut plu­ri­bus erum­pe­re­tur in hos­tem lo­cis fa­cie­bant. [4] Hoc pri­mis die­bus, dum in­teg­rae vi­res erant, et fre­quen­tes et im­pig­re fe­ce­runt; in dies dein­de pau­cio­res et seg­nius. [5] Ete­nim cum mul­tis ur­ge­ren­tur re­bus, nul­la eos res aeque ac vi­gi­liae con­fi­cie­bant, Ro­ma­nis in mag­na co­pia mi­li­tum suc­ce­den­ti­bus aliis in sta­tio­nem alio­rum, Aeto­los prop­ter pau­ci­ta­tem eos­dem dies noc­tes­que ad­si­duo la­bo­re uren­te. [6] Per quat­tuor et vi­gin­ti dies, ita ut nul­lum tem­pus va­cuum di­mi­ca­tio­ne es­set, ad­ver­sus quat­tuor e par­ti­bus si­mul op­pug­nan­tem hos­tem noc­tur­nus diur­no con­ti­nua­tus la­bor est. [7] Cum fa­ti­ga­tos iam Aeto­los sci­ret con­sul et ex spa­tio tem­po­ris et quod ita transfu­gae ad­fir­ma­bant, ta­le con­si­lium init. [8] Me­dia noc­te re­cep­tui sig­num de­dit et ab op­pug­na­tio­ne si­mul mi­li­tes om­nes de­duc­tos us­que ad diei ter­tiam ho­ram quie­tos in castris te­nuit; [9] in­de coep­ta op­pug­na­tio ad me­diam rur­sus noc­tem per­duc­ta est, in­ter­mis­sa dein­de us­que ad ter­tiam diei ho­ram. [10] Fa­ti­ga­tio­nem ra­ti es­se cau­sam Aeto­li non con­ti­nuan­dae op­pug­na­tio­nis, quae et ip­sos ad­fe­ce­rat, ubi Ro­ma­nis da­tum re­cep­tui sig­num es­set, ve­lut ip­si quo­que re­vo­ca­ti pro se quis­que ex sta­tio­ni­bus de­ce­de­bant, nec an­te ter­tiam diei ho­ram ar­ma­ti in mu­ris ap­pa­re­bant.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003624 1364003625 1364003626