Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
24. (1) Íî âîò êîíñóë Àöèëèé, äàâøè îòáîé â ïîëíî÷ü, â ÷åòâåðòóþ ñòðàæó ñ òðåõ ñòîðîí ñî âñåìè ñèëàìè âíîâü óñòðåìèëñÿ íà ïðèñòóï, (2) à ñ ÷åòâåðòîé ñòîðîíû îí ïîñòàâèë Òèáåðèÿ Ñåìïðîíèÿ, ïðèêàçàâ åìó äåðæàòü âîèíîâ íàãîòîâå â îæèäàíèè çíàêà. Êîíñóë íå ñîìíåâàëñÿ, ÷òî â íî÷íîé ñóìàòîõå âðàãè áðîñÿòñÿ òóäà, îòêóäà ñëûøíû áóäóò êðèêè. (3) Ìíîãèå ýòîëèéöû, ñìîðåííûå óñòàëîñòüþ è íåäîñûïîì, ñ òðóäîì ïðîáóæäàëèñü îò ñíà, äðóãèå, ÷òî â ýòî âðåìÿ áîäðñòâîâàëè, â òåìíîòå áðîñèëèñü íà øóì íà÷àâøåéñÿ áèòâû. (4) Èç ðèìëÿí îäíè ñòàðàëèñü ïåðåëåçòü ÷åðåç ðàçâàëèíû îáðóøèâøåéñÿ ñòåíû, äðóãèå — âçîáðàòüñÿ ïî ëåñòíèöàì, è ýòîëèéöû îòîâñþäó ñáåãàëèñü íà ïîìîùü çàùèòíèêàì. (5) Òîò ó÷àñòîê, ãäå äîìà́ ñòîÿëè âíå ãîðîäà, íèêòî íå àòàêîâàë è íå îáîðîíÿë, íî îñàæäàâøèå òàì çàòàèëèñü, íàïðÿæåííî îæèäàÿ ñèãíàëà, à èç çàùèòíèêîâ íå áûëî íèêîãî. (6) Óæå íà÷àëî ñâåòàòü, êîãäà êîíñóë äàë çíàê, è ðèìëÿíå âîøëè â ãîðîä, ïåðåáðàâøèñü ÷åðåç ïîëóðàçðóøåííûå ñòåíû, à ê óñòîÿâøèì ïðèñòàâèâ ëåñòíèöû. Òóò ñðàçó ïîäíÿëñÿ êðèê, ïîêàçûâàâøèé, ÷òî ãîðîä âçÿò. Ýòîëèéöû, îñòàâèâøè êàðàóëû, îòîâñþäó êèíóëèñü â êðåïîñòü. (7) À ïîáåäèòåëè ñ ðàçðåøåíèÿ êîíñóëà ïðèíÿëèñü ãðàáèòü ãîðîä. Âîèíû íå ñòîëüêî îõâà÷åíû áûëè ãíåâîì èëè íåíàâèñòüþ, ñêîëüêî õîòåëè õîòü ãäå-íèáóäü èçâëå÷ü âûãîäó èç ïîáåäû: âåäü ñòîëüêî ðàç ïðèõîäèëîñü èì ñåáÿ ñäåðæèâàòü, îñâîáîæäàÿ ãîðîäà èç-ïîä âëàñòè íåïðèÿòåëÿ. (8) Ïðèìåðíî â ïîëäåíü êîíñóë ñîáðàë ñîëäàò è, ðàçäåëèâøè èõ íà äâå ÷àñòè, îäíó âåëåë âåñòè âîêðóã ïîäíîæüÿ ãîðû íà ñêàëó, êîòîðàÿ ïî âûñîòå ðàâíà êðåïîñòè, íî ñëîâíî îòðåçàíà îò íåå ìåæëåæàùåé äîëèíîé; (9) âåðøèíû äâóõ ãîð íàñòîëüêî áëèçêè äðóã ê äðóãó, ÷òî ñ ñîñåäíåé ãîðû ìîæíî áûëî ìåòàòü äðîòèêè â êðåïîñòü. À ñàì êîíñóë ñ äðóãîé ïîëîâèíîé âîèíîâ íàìåðåâàëñÿ ïîäíÿòüñÿ ê êðåïîñòè ñî ñòîðîíû ãîðîäà è òîëüêî îæèäàë ñèãíàëà îò òåõ, êòî äîëæåí áûë âçîáðàòüñÿ íà ñêàëó ñ òûëà. (10) Êîãäà òå, îêàçàâøèñü òàì, ñ.208 èçäàëè áîåâîé êëè÷, à çàòåì ñî ñòîðîíû ãîðîäà íà÷àëîñü íàñòóïëåíèå ðèìëÿí, òîãäà íàõîäèâøèåñÿ â êðåïîñòè ýòîëèéöû íå âûäåðæàëè: èõ äóõ áûë ñëîìëåí óæå ðàíüøå, è âäîáàâîê íè÷òî â êðåïîñòè ê äëèòåëüíîé îñàäå íå áûëî ïîäãîòîâëåíî. (11) Æåíùèíû, äåòè è ïðî÷åå íåáîåñïîñîáíîå íàñåëåíèå — âñå ñîáðàëèñü â êðåïîñòü, êîòîðàÿ òàêóþ òîëïó äàæå âìåñòèòü íå ìîãëà, à òåì áîëåå çàùèùàòü. Ïîýòîìó ïðè ïåðâîì æå íàòèñêå îíè ñëîæèëè îðóæèå è ñäàëèñü. (12) Ñðåäè ïðî÷èõ âûäàí ðèìëÿíàì áûë è Äàìîêðèò, îäèí èç ïðåäâîäèòåëåé ýòîëèéöåâ, êîòîðûé â ñâîå âðåìÿ íà çàïðîñ Òèòà Êâèíêöèÿ îá ýòîëèéñêîì äåêðåòå, ïðèãëàøàâøåì Àíòèîõà, ñêàçàë, ÷òî îòâåò äàñò â Èòàëèè, êîãäà ýòîëèéöû ñòàíóò òàì ëàãåðåì69. Èç-çà òàêîé çàíîñ÷èâîñòè åãî âûäà÷à äîñòàâèëà ïîáåäèòåëÿì îñîáóþ ðàäîñòü. |
24. Consul cum nocte media intermisisset oppugnationem, quarta vigilia rursus ab tribus partibus summa vi adgressus, [2] ab una Ti. Sempronium tenere intentos milites signumque expectare iussit, ad ea in nocturno tumultu, unde clamor exaudiretur, haud dubie ratus hostes concursuros. [3] Aetoli pars sopiti adfecta labore ac vigiliis corpora ex somno moliebantur, pars vigilantes adhuc ad strepitum pugnantium in tenebris currunt. [4] Hostes partim per ruinas iacentis muri transcendere conantur, partim scalis ascensus temptant, adversus quos undique ad opem ferendam concurrunt Aetoli. [5] Pars una, in qua aedificia extra urbem erant, neque defenditur neque oppugnatur; sed qui oppugnarent intenti signum expectabant; defensor nemo aderat. [6] Iam dilucescebat, cum signum consul dedit; et sine ullo certamine partim per semirutos, partim scalis integros muros transcendere. Simul clamor, index capti oppidi, est exauditus; undique Aetoli desertis stationibus in arcem fugiunt. [7] Oppidum victores permissu consulis diripiunt, non tam ab ira nec ab odio quam ut miles, coercitus in tot receptis ex potestate hostium urbibus, aliquo tandem loco fructum victoriae sentiret. [8] Revocatos inde a medio ferme die milites cum in duas divisisset partes, unam radicibus montium circumduci ad rupem iussit, quae fastigio altitudinis par, media valle velut abrupta erat ab arce; [9] sed adeo prope geminata cacumina eorum montium sunt, ut ex vertice altero conici tela in arcem possint; cum dimidia parte militum consul ab urbe escensurus in arcem signum ab iis qui ab tergo in rupem evasuri erant expectabat. [10] Non tulere qui in arce erant Aetoli primum eorum qui rupem ceperant clamorem, deinde impetum ab urbe Romanorum et fractis iam animis et nulla ibi praeparata re ad obsidionem diutius tolerandam, [11] utpote congregatis feminis puerisque et imbelli alia turba in arcem, quae vix capere, nedum tueri multitudinem tantam posset. Itaque ad primum impetum abiectis armis dediderunt sese. [12] Traditus inter ceteros princeps Aetolorum Damocritus est, qui principio belli decretum Aetolorum, quo accersendum Antiochum censuerant, T. Quinctio poscenti responderat, in Italia daturum, cum castra ibi Aetoli posuissent. Ob eam ferociam maius victoribus gaudium traditus fuit. |