Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
24. (1) Íî êàê ðàç â ýòîò ìèã âñÿêèé ñòðàõ ó ðîäîñöåâ ïðîïàë — ñêàçàëîñü êàê ïðåâîñõîäñòâî èõ ñóäîâ, òàê è îïûò â ìîðñêèõ äåëàõ. (2) Âåäü âñÿêèé êîðàáëü, áûñòðî âûïëûâàâøèé â îòêðûòîå ìîðå, îñâîáîæäàë ìåñòî ó áåðåãà äëÿ òåõ, êîòîðûå äâèãàëèñü ñëåäîì59; ñòàëêèâàÿñü ñ âðàæåñêèì êîðàáëåì, îí òàðàíîì ëèáî ïðîáèâàë åìó íîñîâóþ ÷àñòü, ëèáî ëîìàë âåñëà, ëèáî, ïðîñêîëüçíóâ ÷åðåç íåïðèÿòåëüñêèé ðÿä, íàïàäàë ñî ñòîðîíû êîðìû. (3) Îñîáåííûé ñòðàõ íàâåëî ïîòîïëåíèå60 öàðñêîé ãåïòåðû — äëÿ ýòîãî ïîíàäîáèëñÿ âñåãî îäèí óäàð êóäà ìåíüøåãî ïî ðàçìåðàì ðîäîññêîãî êîðàáëÿ. È âîò óæå ïðàâîå êðûëî ïðîòèâíèêà îáðàùàëîñü â áåçîãëÿäíîå áåãñòâî. (4) Îäíàêî Ýâäàìà, èìåâøåãî ïðåâîñõîäñòâî âî âñåì, êðîìå ÷èñëà êîðàáëåé, òåñíèë â îòêðûòîì ìîðå Ãàííèáàë, è îêðóæèë áû, íå âçâåéñÿ íà ïðåòîðñêîì êîðàáëå ñèãíàë, êàêèì ïðèíÿòî ñîáèðàòü âîåäèíî ðàññåÿâøèéñÿ ôëîò. Âñå ñóäà, îäåðæàâøèå âåðõ íà ïðàâîì êðûëå61, óñòðåìèëèñü íà ïîäìîãó ê ñâîèì. (5) Òîãäà Ãàííèáàë è âñå íàõîäèâøèåñÿ ïðè íåì êîðàáëè áåæàëè; ðîäîñöû íå ìîãëè èõ ïðåñëåäîâàòü, èáî ìíîãèå ãðåáöû áûëè áîëüíû è îòòîãî áûñòðî óñòàâàëè. (6) Êîãäà ôëîò îñòàíîâèëñÿ â îòêðûòîì ìîðå è âñå äëÿ ïîäêðåïëåíèÿ ñèë ïðèíÿëèñü çà åäó, Ýâäàì çàìåòèë, ÷òî âðàãè òÿíóò íà êàíàòàõ çà áåñïàëóáíûìè êîðàáëÿìè ðàçáèòûå è èçóðîäîâàííûå ñóäà è ÷òî ëèøü íåìíîãèì áîëåå äâàäöàòè êîðàáëåé óõîäÿò íåïîâðåæäåííûìè. Ñ ìîñòèêà ïðåòîðñêîãî êîðàáëÿ îí ïîòðåáîâàë òèøèíû è ñêàçàë: «Âñòàíüòå è áðîñüòå âçãëÿä íà âåëèêîëåïíîå çðåëèùå!» (7) Ëþäè ïîäíÿëèñü è, óâèäåâ ñìÿòåíèå è áåãñòâî âðàãîâ, ïî÷òè â îäèí ãîëîñ çàêðè÷àëè, ÷òî íóæíî ïóñòèòüñÿ â ïðåñëåäîâàíèå. (8) Êîðàáëü ñàìîãî Ýâäàìà áûë ïîâðåæäåí ìíîãèìè óäàðàìè, Ïàìôèëèäó æå è Õàðèêëèòó îí ïðèêàçàë ãíàòüñÿ çà âðàãîì, ïîêà íå ïî÷óâñòâóþò îïàñíîñòü. (9) Ïðåñëåäîâàíèå ïðîäîëæàëîñü íåêîòîðîå âðåìÿ, íî ïîñëå òîãî êàê Ãàííèáàë ïðèáëèçèëñÿ ê ñóøå, ðîäîñöû, îïàñàÿñü, êàê áû èõ âåòðîì íå ïðèáèëî ê âðàæåñêîìó áåðåãó, âåðíóëèñü ê Ýâäàìó; ñ òðóäîì äîòàùèëè îíè äî Ôàñåëèäû çàõâà÷åííóþ ãåïòåðó, ïîâðåæäåííóþ â ñàìîì íà÷àëå áèòâû. (10) Îòòóäà îíè âåðíóëèñü íà Ðîäîñ, íå ñòîëüêî ðàäóÿñü ïîáåäå, ñêîëüêî îáâèíÿÿ äðóã äðóãà â òîì, ÷òî íå èñïîëüçîâàëè âîçìîæíîñòü ïîòîïèòü èëè çàõâàòèòü âåñü íåïðèÿòåëüñêèé ôëîò. (11) À Ãàííèáàë áûë òàê ïîòðÿñåí ýòîé îäíîé íåóäà÷åé, ÷òî íå ðåøèëñÿ ïëûòü ìèìî Ëèêèè, äàæå ïðèòîì ÷òî õîòåë êàê ìîæíî ñêîðåå ñîåäèíèòüñÿ ñî ñòàðûì öàðñêèì ôëîòîì. (12) ×òîáû îí òàê è íå ñóìåë ýòîãî ñäåëàòü, ðîäîñöû ïîñëàëè Õàðèêëèòà ñ äâàäöàòüþ ñ.239 òàðàííûìè êîðàáëÿìè ê Ïàòàðàì è ãàâàíè Ìåãèñòå. (13) Ýâäàìó æå ñ ñåìüþ êðóïíûìè êîðàáëÿìè èç ôëîòà, êîòîðûì îí êîìàíäîâàë, áûëî âåëåíî âîçâðàòèòüñÿ ê ðèìëÿíàì íà Ñàìîñ è òàì óïîòðåáèòü âñþ ñèëó ñâîèõ ñîâåòîâ, âñå âëèÿíèå, êàêèì îí îáëàäàåò, ÷òîáû ïîáóäèòü ðèìëÿí ê çàõâàòó Ïàòàð. |
24. Sed momento temporis et navium virtus et usus maritimae rei terrorem omnem Rhodiis dempsit. [2] Nam et in altum celeriter evectae naves locum post se quaeque venienti ad terram dedere, et si qua concurrerat rostro cum hostium nave, aut proram lacerabat, aut remos detergebat, aut libero inter ordines discursu praetervecta in puppim impetum dabat. [3] Maxime exterruit hepteris regia a multo minore Rhodia nave uno ictu demersa; itaque iam haud dubie dextrum cornu hostium in fugam inclinabat. [4] Eudamum in alto multitudine navium maxime Hannibal, ceteris omnibus longe praestantem, urgebat, et circumvenisset, ni signo sublato ex praetoria nave, quo dispersam classem in unum colligi mos erat, omnes quae in dextro cornu vicerant naves ad opem ferendam suis concurrissent. [5] Tum et Hannibal quaeque circa eum naves erant capessunt fugam; nec insequi Rhodii ex magna parte aegris et ob id celerius fessis remigibus potuerunt. [6] Cum in alto ubi substiterant cibo reficerent vires, contemplatus Eudamus hostes claudas mutilatasque naves apertis navibus remulco trahentes, viginti paulo amplius integras abscedentes, e turri praetoriae navis silentio facto «exsurgite» inquit «et egregium spectaculum capessite oculis». [7] Consurrexere omnes, contemplatique trepidationem fugamque hostium prope una voce omnes ut sequerentur exclamaverunt. Ipsius Eudami multis ictibus vulnerata navis erat; [8] Pamphilidam et Chariclitum insequi quoad putarent tutum iussit. [9] Aliquamdiu secuti sunt; postquam terrae appropinquabat Hannibal, veriti ne includerentur vento in hostium ora, ad Eudamum revecti hepterem captam, quae primo concursu icta erat, aegre Phaselidem pertraxerunt. [10] Inde Rhodum non tam victoria laeti, quam alius alium accusantes, quod cum potuisset, non omnis submersa aut capta classis hostium foret, redierunt. [11] Hannibal, ictus uno proelio adverso, ne tum quidem praetervehi Lyciam audebat, cum coniungi veteri regiae classi quam primum cuperet; [12] et ne id ei facere liberum esset, Rhodii Chariclitum cum viginti navibus rostratis ad Patara et Megisten portum miserunt. [13] Eudamum cum septem navibus maximis ex ea classe, cui praefuerat, Samum redire ad Romanos iusserunt, ut, quantum consilio, quantum auctoritate valeret, compelleret Romanos ad Patara expugnanda. |