Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVII, ãë. 25

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

25. (1) Ïîÿâ­ëå­íèå ñïåð­âà âåñò­íè­êà ïîáåäû, à çàòåì è ñàìèõ ðîäî­ñ­öåâ î÷åíü îáðà­äî­âà­ëî ðèì­ëÿí. (2) Ñòà­ëî ÿñíî, ÷òî, ïîëó­÷è ðîäî­ñ­öû ñâî­áî­äó ðóê62, îíè ñóìå­ëè áû îáåç­îïà­ñèòü âñå ìîðå â ýòèõ ìåñòàõ. Íî âûñòóï­ëå­íèå Àíòèî­õà èç Ñàðä è ñòðàõ çà ñóäü­áó ïðè­áðåæ­íûõ ãîðî­äîâ íå ïîç­âî­ëè­ëè ðèì­ëÿ­íàì ñíÿòü îõðà­íó ñ Èîíèè è Ýîëèäû. (3) Ê òîìó ôëîòó, ÷òî ñòî­ÿë ó Ïàòàð, îíè îòïðà­âè­ëè Ïàì­ôè­ëèäà ñ ÷åòûðü­ìÿ ïàëóá­íû­ìè êîðàá­ëÿ­ìè. (4) Àíòèîõ íå òîëü­êî ñòÿ­íóë âîåäè­íî ãàð­íè­çî­íû èç îêðåñò­íûõ îáùèí, îí îòïðà­âèë ê âèôèí­ñêî­ìó öàðþ Ïðó­ñèþ ïîñëîâ ñ ïèñü­ìîì, â êîòî­ðîì îñóæ­äàë ïåðå­õîä ðèì­ëÿí â Àçèþ: (5) îíè-äå ÿâè­ëèñü, äàáû óíè­÷òî­æèòü âñå öàð­ñòâà, äàáû âî âñåì êðó­ãå çåì­íîì íå îñòà­ëîñü íàâåê íèêà­êîé âëà­ñòè, êðî­ìå ðèì­ñêîé; (6) Ôèëèïï è Íàáèñ óæå ïîáåæ­äå­íû, òðåòüèì íà î÷å­ðåäè îí, Àíòèîõ. È òàê êàê âñëåä çà ïîäàâ­ëå­íè­åì êàæ­äî­ãî òà æå ó÷àñòü ïîñòè­ãà­åò åãî ñîñåäà, òî ñêî­ðî îíà, êàê ïîæàð, îõâà­òèò îäíî­ãî çà äðó­ãèì âñåõ. (7) Ñëå­äóþ­ùåé æåðò­âîé ïîñëå íåãî, Àíòèî­õà, ñòàíåò Âèôè­íèÿ, èáî Ýâìåí óæå îòäàë ñåáÿ â äîá­ðî­âîëü­íîå ðàá­ñòâî. (8) Âñå ýòî âçâîë­íî­âà­ëî Ïðó­ñèÿ, è îò ïîäî­çðå­íèé òàêî­ãî ðîäà åãî èçáà­âè­ëè òîëü­êî ïèñü­ìà êîí­ñó­ëà Ñöè­ïè­î­íà è îñî­áåí­íî åãî áðà­òà Ïóá­ëèÿ Àôðè­êàí­ñêî­ãî. Òîò, íàïî­ìè­íàÿ Ïðó­ñèþ, ÷òî ó ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà âñå­ãäà áûëî â îáû­÷àå âñå­âîç­ìîæ­íû­ìè ïî÷å­ñòÿ­ìè âîç­âû­øàòü äîñòî­èí­ñòâî ñîþç­íûõ åìó öàðåé, à òàê­æå ïðè­âî­äÿ ïðè­ìå­ðû ñîá­ñò­âåí­íûõ äåé­ñò­âèé, ïîáóäèë Ïðó­ñèÿ èñêàòü åãî äðóæ­áû. (9) Îí, Ñöè­ïè­îí, âåäü è ñàì îñòà­âèë öàðÿ­ìè òåõ öàðü­êîâ, ÷òî â Èñïà­íèè ïðè­íÿë ïîä ïîêðî­âè­òåëü­ñòâî; Ìàñè­íèñ­ñó îí íå òîëü­êî óòâåð­äèë â îòå­÷å­ñêîì öàð­ñòâå, íî è â öàð­ñòâå Ñèôà­êà, êîòî­ðûì òîò ïðåæ­äå áûë èçãíàí; (10) è òåïåðü Ìàñè­íèñ­ñà íå òîëü­êî áîãà­òåé­øèé èç âñåõ öàðåé â Àôðè­êå, íî è âî âñåì ìèðå íè îäíî­ìó öàðþ íå óñòó­ïà­åò íè âåëè­÷è­åì, íè ìîùüþ. (11) Äàæå Ôèëèï­ïó è Íàáè­ñó, âðà­ãàì, êîòî­ðûå áûëè ïîáåæ­äå­íû â âîéíå Òèòîì Êâèíê­öè­åì, íåñìîò­ðÿ íè íà ÷òî, îñòà­âè­ëè èõ öàð­ñòâà. (12) Ôèëèï­ïó â ïðî­øëîì ãîäó áûëà äàæå ïðî­ùå­íà äàíü è âîç­âðà­ùåí èç çàëîæ­íè­êîâ ñûí; ñ ñîãëà­ñèÿ ðèì­ñêèõ ïîë­êî­âîä­öåâ îí äàæå âåð­íóë ñåáå íåêî­òî­ðûå ãîðî­äà çà ïðå­äå­ëà­ìè Ìàêåäî­íèè. Äà è Íàáèñ ïðå­áû­âàë áû â òàêîì æå ïî÷å­òå, íå ïîãó­áè åãî ñîá­ñò­âåí­íîå áåçó­ìèå è ýòî­ëèé­ñêîå âåðî­ëîì­ñòâî. (13) Íî îñî­áåí­íî óêðå­ïèë­ñÿ äóõ öàðÿ Ïðó­ñèÿ ïîñëå òîãî, êàê ê íåìó èç Ðèìà ïîñëîì ïðè­áûë Ãàé Ëèâèé, ïðåæ­äå êîìàí­äî­âàâ­øèé ôëî­òîì â äîëæ­íî­ñòè ïðå­òî­ðà. (14) Îí óáåäèë öàðÿ, ÷òî êàê íàäåæ­äû íà ïîáåäó ó ðèì­ëÿí âåð­íåé, ÷åì ó Àíòèî­õà, òàê è äðóæ­áà ñ íèìè áóäåò íåðàç­ðûâ­íåé è êðåï­÷å63.

25. Mag­nam Ro­ma­nis lae­ti­tiam pri­us vic­to­riae nun­tius, dein­de ad­ven­tus at­tu­lit Rho­dio­rum; [2] et ap­pa­re­bat, si Rho­diis ea cu­ra dempta fuis­set, va­cuos eos tu­ta eius re­gio­nis ma­ria praes­ta­tu­ros. Sed pro­fec­tio An­tio­chi ab Sar­di­bus si­mul me­tus ne oppri­me­ren­tur ma­ri­ti­mae ur­bes, absce­de­re cus­to­dia Ioniae at­que Aeo­li­dis pro­hi­bue­runt; [3] Pam­phi­li­dam cum quat­tuor na­vi­bus tec­tis ad eam clas­sem quae cir­ca Pa­ta­ra erat mi­se­runt. [4] An­tio­chus non ci­vi­ta­tium mo­do quae cir­ca se erant contra­he­bat prae­si­dia, sed ad Pru­siam Bithy­niae re­gem le­ga­tos mi­se­rat lit­te­ras­que, qui­bus tran­si­tum in Asiam Ro­ma­no­rum incre­pa­bat: [5] ve­ni­re eos ad om­nia reg­na tol­len­da, ut nul­lum us­quam in or­be ter­ra­rum ni­si Ro­ma­num im­pe­rium es­set; [6] Phi­lip­pum, Na­bim ex­pug­na­tos; se ter­tium pe­ti; ut quis­que pro­xi­mus ab oppres­so sit, per om­nes ve­lut con­ti­nens in­cen­dium per­va­su­rum; [7] ab se gra­dum in Bithy­niam fo­re, quan­do Eume­nes in vo­lun­ta­riam ser­vi­tu­tem con­ces­sis­set. [8] His mo­tum Pru­siam lit­te­rae Sci­pio­nis con­su­lis, sed ma­gis frat­ris eius Af­ri­ca­ni, ab sus­pi­cio­ne ta­li aver­te­runt, qui prae­ter con­sue­tu­di­nem per­pe­tuam po­pu­li Ro­ma­ni augen­di om­ni ho­no­re re­gum so­cio­rum maies­ta­tem, do­mes­ti­cis ip­se exemplis Pru­siam ad pro­me­ren­dam ami­ci­tiam suam com­pu­lit: [9] re­gu­los se ac­cep­tos in fi­dem in His­pa­nia re­ges re­li­quis­se; Ma­si­nis­sam non in pat­rio mo­do lo­cas­se reg­no, sed in Sypha­cis, a quo an­te ex­pul­sus fuis­set, reg­num im­po­suis­se; [10] et es­se eum non Af­ri­cae mo­do re­gum lon­ge opu­len­tis­si­mum, sed to­to in or­be ter­ra­rum cui­vis re­gum vel maies­ta­te vel vi­ri­bus pa­rem. [11] Phi­lip­pum et Na­bim, hos­tes et bel­lo su­pe­ra­tos ab T. Quinctio, ta­men in reg­no re­lic­tos. [12] Phi­lip­po qui­dem an­no prio­re etiam sti­pen­dium re­mis­sum et fi­lium ob­si­dem red­di­tum; et quas­dam ci­vi­ta­tes extra Ma­ce­do­niam pa­tien­ti­bus Ro­ma­nis im­pe­ra­to­ri­bus re­ce­pis­se eum. In eadem dig­ni­ta­te et Na­bim fu­tu­rum fuis­se, ni­si eum suus pri­mum fu­ror, dein­de fra­us Aeto­lo­rum ab­sumpsis­set. [13] Ma­xi­me con­fir­ma­tus est ani­mus re­gis, postquam ad eum C. Li­vius, qui prae­tor an­te clas­si prae­fue­rat, [14] le­ga­tus ab Ro­ma ve­nit et edo­cuit quan­to et spes vic­to­riae cer­tior Ro­ma­nis quam An­tio­cho et ami­ci­tia sanctior fir­mior­que apud Ro­ma­nos fu­tu­ra es­set.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 62Âçÿ­òèå ðèì­ëÿ­íà­ìè Ïàòàð (ñì. âûøå, ãë. 15, 6 ñë. è ïðè­ìå÷. 40) îñâî­áî­äè­ëî áû ðîäî­ñ­öåâ îò óãðî­çû èõ îñò­ðî­âó è çàãðà­äè­ëî áû ïóòü äëÿ Àíòèîõî­âûõ ïîä­êðåï­ëå­íèé èç Ñèðèè.
  • 63Ñð.: Ïîëè­áèé, XXI, 11.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364003726 1364003727 1364003728