Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVII, ãë. 30

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

30. (1) È âîò óæå ñðà­çó ïîâñþäó âñòó­ïè­ëè â ñðà­æå­íèå âñå êîðàá­ëè. Ñî ñòî­ðî­íû ðèì­ëÿí ñðà­æà­ëèñü âîñåìü­äå­ñÿò êîðàá­ëåé, èç ñ.243 êîèõ äâà­äöàòü äâà áûëè ðîäîñ­ñêè­ìè. (2) Íåïðè­ÿ­òåëü­ñêèé ôëîò ñîñòî­ÿë èç âîñü­ìè­äå­ñÿ­òè äåâÿ­òè ñóäîâ. Ó íèõ áûëè ñàìûå êðóï­íûå êîðàá­ëè — òðè ãåê­ñå­ðû è äâå ãåï­òå­ðû. Êðå­ïî­ñòüþ ñóäîâ è äîá­ëå­ñòüþ âîè­íîâ ðèì­ëÿíå ñèëü­íî ïðå­âîñ­õî­äè­ëè âðà­ãà, à ñêî­ðî­ñòüþ õîäà, èñêóñ­ñò­âîì êîðì­÷èõ è îïûò­íî­ñòüþ ãðåá­öîâ óñòó­ïà­ëè ðîäîñ­öàì. (3) È âñå æå íàè­áîëü­øèé ñòðàõ âíó­øà­ëè âðà­ãàì òå ñóäà, ÷òî íåñ­ëè ïåðåä ñîáîþ îãîíü. Òî åäèí­ñò­âåí­íîå, ÷òî ó Ïàíîð­ìà ñïàñ­ëî èõ èç îêðó­æå­íèÿ, òåïåðü ïîñëó­æè­ëî ãëàâ­íåé­øèì ñðåä­ñò­âîì äëÿ äîáû­âà­íüÿ ïîáåäû. (4) Èáî öàð­ñêèå êîðàá­ëè â ñòðà­õå ïåðåä íàäâè­ãàâ­øèì­ñÿ íà íèõ îãíåì óêëî­íÿ­ëèñü îò ñòîëê­íî­âå­íèÿ íîñà­ìè, îò÷å­ãî íå ìîã­ëè ïîðà­æàòü íåïðè­ÿ­òå­ëÿ ñâî­è­ìè òàðà­íà­ìè è ïîä­ñòàâ­ëÿ­ëè ïîä óäà­ðû áîêà; (5) åñëè æå êòî è øåë íà ñòîëê­íî­âå­íèå, òî íà íåãî òóò æå ïåðå­êèäû­âàë­ñÿ îãîíü, òàê ÷òî îíè áîëü­øå îïà­ñà­ëèñü ïîæà­ðà, ÷åì ñðà­æå­íèÿ. (6) Íî, êàê è âñå­ãäà íà âîéíå, âàæ­íåé âñå­ãî îêà­çà­ëàñü âîèí­ñêàÿ äîá­ëåñòü, — ïðî­ðâàâ âðà­æå­ñêèé ñòðîé â ñåðåäèíå, ðèì­ëÿíå ðàç­âåð­íó­ëèñü è íàïà­ëè ñ òûëà íà öàð­ñêèå ñóäà, ñðà­æàâ­øè­å­ñÿ ñ ðîäîñ­öà­ìè.  ìãíî­âå­íèå îêà áûëè îêðó­æå­íû è ñòà­ëè èäòè êî äíó Àíòèîõî­âû êîðàá­ëè è â ñåðåäèíå, è íà ëåâîì êðû­ëå. (7) Íåòðî­íó­òîå åùå ïðà­âîå êðû­ëî áûëî ïåðå­ïó­ãà­íî áîëåå ãèáå­ëüþ òîâà­ðè­ùåé, ÷åì îïàñ­íî­ñòüþ äëÿ ñåáÿ. Íàêî­íåö, óâèäåâ, ÷òî äðó­ãèå ñóäà îêðó­æå­íû, à ïðå­òîð­ñêèé êîðàáëü Ïîëèê­ñå­íèäà, îñòà­âèâ ñîþç­íè­êîâ íà ïðî­èç­âîë ñóäü­áû, ïîä­íè­ìà­åò ïàðó­ñà, îíè ïîñïåø­íî ïîä­íÿ­ëè ìàëûå ïåðå­ä­íèå ïàðó­ñà è óñòðå­ìè­ëèñü â áåã­ñòâî. Âåòåð êàê ðàç áëà­ãî­ïðè­ÿò­ñò­âî­âàë òåì, êòî ïëûë â Ýôåñ.  ýòîé áèò­âå öàð­ñêèé ôëîò ïîòå­ðÿë ñîðîê äâà êîðàá­ëÿ, èç íèõ òðè­íà­äöàòü áûëè çàõâà­÷å­íû è ïîïà­ëè â ðóêè âðà­ãîâ, (8) à îñòàëü­íûå ñãî­ðå­ëè èëè ïîøëè êî äíó. (9) Ó ðèì­ëÿí äâà êîðàá­ëÿ ïðè­øëè â íåãîä­íîñòü, è åùå íåñêîëü­êî ïîëó­÷è­ëè ïðî­áî­è­íû.

Îäíî ðîäîñ­ñêîå ñóä­íî áûëî çàõâà­÷å­íî âðà­ãîì áëà­ãî­äà­ðÿ äîñòî­ïðè­ìå­÷à­òåëü­íîé ñëó­÷àé­íî­ñòè: îíî ïðî­áè­ëî òàðà­íîì ñèäîí­ñêèé êîðàáëü, ÿêîðü êîòî­ðî­ãî îò óäà­ðà âûïàë è çàöå­ïèë­ñÿ èçî­ãíó­òûì çóá­öîì çà íîñ äðó­ãî­ãî êîðàá­ëÿ, ñëîâ­íî æåëåç­íîé ëàïîé. (10) Òóò ðîäî­ñ­öû çàñó­å­òè­ëèñü, ïûòà­ÿñü îòî­ðâàòü­ñÿ îò âðà­ãà, íî íàòÿ­íóâ­øèé­ñÿ ÿêîð­íûé êàíàò, çàïó­òàâ­øèñü â âåñ­ëàõ, ñíåñ èõ ñ îäíî­ãî áîð­òà. Ñòàâ­øèé âäðóã áåñ­ïî­ìîù­íûì êîðàáëü áûë çàõâà­÷åí òåì ñàìûì ñóä­íîì, êîòî­ðîå îí ïîðà­çèë. Âîò êàê ïðî­èñ­õî­äè­ëî â îñíîâ­íûõ ÷åð­òàõ ìîð­ñêîå ñðà­æå­íèå ó Ìèîí­íå­ñà.

30. Iam to­tis clas­si­bus si­mul ab om­ni par­te pug­na con­ser­ta erat. Ab Ro­ma­nis oc­to­gin­ta na­ves pug­na­bant, ex qui­bus Rho­diae duae et vi­gin­ti erant; [2] hos­tium clas­sis un­de­no­na­gin­ta na­vium fuit; ma­xi­mae for­mae na­ves tres he­xe­res ha­be­bat, duas hep­te­res. Ro­bo­re na­vium et vir­tu­te mi­li­tum Ro­ma­ni lon­ge praes­ta­bant, Rho­diae na­ves agi­li­ta­te et ar­te gu­ber­na­to­rum et scien­tia re­mi­gum; [3] ma­xi­mo ta­men ter­ro­ri hos­ti­bus fue­re quae ig­nes prae se por­ta­bant, et quod unum iis ad Pan­hor­mum cir­cum­ven­tis sa­lu­ti fue­rat, id tum ma­xi­mum mo­men­tum ad vic­to­riam fuit. [4] Nam me­tu ig­nis ad­ver­si re­giae na­ves, ne pro­rae con­cur­re­rent, cum dec­li­nas­sent, ne­que ip­sae fe­ri­re rostro hos­tem po­te­rant, et ob­li­quas se ip­sae ad ic­tus prae­be­bant, [5] et si qua con­cur­re­rat, ob­rue­ba­tur in­fu­so ig­ni, ma­gis­que ad in­cen­dium quam ad proe­lium tre­pi­da­bant. [6] Plu­ri­mum ta­men, quae so­let, mi­li­tum vir­tus in bel­lo va­luit. Me­diam nam­que aciem hos­tium Ro­ma­ni cum ru­pis­sent, cir­cum­vec­ti ab ter­go pug­nan­ti­bus ad­ver­sus Rho­dios re­giis se­se obie­ce­re; mo­men­to­que tem­po­ris et me­dia acies An­tio­cho et lae­vo cor­nu cir­cum­ven­tae na­ves mer­ge­ban­tur. [7] Dex­te­ra pars in­teg­ra so­cio­rum ma­gis cla­de quam suo pe­ri­cu­lo ter­re­ban­tur; ce­te­rum, postquam alias cir­cum­ven­tas, prae­to­riam na­vem Po­ly­xe­ni­dae re­lic­tis so­ciis ve­la dan­tem vi­de­re, sub­la­tis rap­tim do­lo­ni­bus — et erat se­cun­dus pe­ten­ti­bus Ephe­sum ven­tus — ca­pes­sunt fu­gam quad­ra­gin­ta dua­bus na­vi­bus in ea pug­na amis­sis, qua­rum de­cem tres cap­tae in po­tes­ta­tem hos­tium ve­ne­runt, [8] ce­te­rae in­cen­sae aut de­mer­sae. [9] Ro­ma­no­rum duae na­ves frac­tae sunt, vul­ne­ra­tae ali­quot; Rho­dia una cap­ta me­mo­ra­bi­li ca­su. Nam cum rostro per­cus­sis­set Si­do­niam na­vem, an­co­ra, ic­tu ip­so ex­cus­sa e na­ve sua, un­co den­te, ve­lut fer­rea ma­nu iniec­ta, ad­li­ga­vit al­te­rius pro­ram; [10] in­de tu­mul­tu iniec­to cum di­vel­le­re se ab hos­te cu­pien­tes in­hi­be­rent Rho­dii, trac­tum an­co­ra­le et impli­ci­tum re­mis la­tus al­te­rum de­ter­sit; de­bi­li­ta­tam ea ip­sa quae ic­ta co­hae­se­rat na­vis ce­pit. Hoc ma­xi­me mo­do ad Myon­ne­sum na­va­li proe­lio pug­na­tum est.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003731 1364003732 1364003733