Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
30. (1) È âîò óæå ñðàçó ïîâñþäó âñòóïèëè â ñðàæåíèå âñå êîðàáëè. Ñî ñòîðîíû ðèìëÿí ñðàæàëèñü âîñåìüäåñÿò êîðàáëåé, èç ñ.243 êîèõ äâàäöàòü äâà áûëè ðîäîññêèìè. (2) Íåïðèÿòåëüñêèé ôëîò ñîñòîÿë èç âîñüìèäåñÿòè äåâÿòè ñóäîâ. Ó íèõ áûëè ñàìûå êðóïíûå êîðàáëè — òðè ãåêñåðû è äâå ãåïòåðû. Êðåïîñòüþ ñóäîâ è äîáëåñòüþ âîèíîâ ðèìëÿíå ñèëüíî ïðåâîñõîäèëè âðàãà, à ñêîðîñòüþ õîäà, èñêóññòâîì êîðì÷èõ è îïûòíîñòüþ ãðåáöîâ óñòóïàëè ðîäîñöàì. (3) È âñå æå íàèáîëüøèé ñòðàõ âíóøàëè âðàãàì òå ñóäà, ÷òî íåñëè ïåðåä ñîáîþ îãîíü. Òî åäèíñòâåííîå, ÷òî ó Ïàíîðìà ñïàñëî èõ èç îêðóæåíèÿ, òåïåðü ïîñëóæèëî ãëàâíåéøèì ñðåäñòâîì äëÿ äîáûâàíüÿ ïîáåäû. (4) Èáî öàðñêèå êîðàáëè â ñòðàõå ïåðåä íàäâèãàâøèìñÿ íà íèõ îãíåì óêëîíÿëèñü îò ñòîëêíîâåíèÿ íîñàìè, îò÷åãî íå ìîãëè ïîðàæàòü íåïðèÿòåëÿ ñâîèìè òàðàíàìè è ïîäñòàâëÿëè ïîä óäàðû áîêà; (5) åñëè æå êòî è øåë íà ñòîëêíîâåíèå, òî íà íåãî òóò æå ïåðåêèäûâàëñÿ îãîíü, òàê ÷òî îíè áîëüøå îïàñàëèñü ïîæàðà, ÷åì ñðàæåíèÿ. (6) Íî, êàê è âñåãäà íà âîéíå, âàæíåé âñåãî îêàçàëàñü âîèíñêàÿ äîáëåñòü, — ïðîðâàâ âðàæåñêèé ñòðîé â ñåðåäèíå, ðèìëÿíå ðàçâåðíóëèñü è íàïàëè ñ òûëà íà öàðñêèå ñóäà, ñðàæàâøèåñÿ ñ ðîäîñöàìè.  ìãíîâåíèå îêà áûëè îêðóæåíû è ñòàëè èäòè êî äíó Àíòèîõîâû êîðàáëè è â ñåðåäèíå, è íà ëåâîì êðûëå. (7) Íåòðîíóòîå åùå ïðàâîå êðûëî áûëî ïåðåïóãàíî áîëåå ãèáåëüþ òîâàðèùåé, ÷åì îïàñíîñòüþ äëÿ ñåáÿ. Íàêîíåö, óâèäåâ, ÷òî äðóãèå ñóäà îêðóæåíû, à ïðåòîðñêèé êîðàáëü Ïîëèêñåíèäà, îñòàâèâ ñîþçíèêîâ íà ïðîèçâîë ñóäüáû, ïîäíèìàåò ïàðóñà, îíè ïîñïåøíî ïîäíÿëè ìàëûå ïåðåäíèå ïàðóñà è óñòðåìèëèñü â áåãñòâî. Âåòåð êàê ðàç áëàãîïðèÿòñòâîâàë òåì, êòî ïëûë â Ýôåñ.  ýòîé áèòâå öàðñêèé ôëîò ïîòåðÿë ñîðîê äâà êîðàáëÿ, èç íèõ òðèíàäöàòü áûëè çàõâà÷åíû è ïîïàëè â ðóêè âðàãîâ, (8) à îñòàëüíûå ñãîðåëè èëè ïîøëè êî äíó. (9) Ó ðèìëÿí äâà êîðàáëÿ ïðèøëè â íåãîäíîñòü, è åùå íåñêîëüêî ïîëó÷èëè ïðîáîèíû. Îäíî ðîäîññêîå ñóäíî áûëî çàõâà÷åíî âðàãîì áëàãîäàðÿ äîñòîïðèìå÷àòåëüíîé ñëó÷àéíîñòè: îíî ïðîáèëî òàðàíîì ñèäîíñêèé êîðàáëü, ÿêîðü êîòîðîãî îò óäàðà âûïàë è çàöåïèëñÿ èçîãíóòûì çóáöîì çà íîñ äðóãîãî êîðàáëÿ, ñëîâíî æåëåçíîé ëàïîé. (10) Òóò ðîäîñöû çàñóåòèëèñü, ïûòàÿñü îòîðâàòüñÿ îò âðàãà, íî íàòÿíóâøèéñÿ ÿêîðíûé êàíàò, çàïóòàâøèñü â âåñëàõ, ñíåñ èõ ñ îäíîãî áîðòà. Ñòàâøèé âäðóã áåñïîìîùíûì êîðàáëü áûë çàõâà÷åí òåì ñàìûì ñóäíîì, êîòîðîå îí ïîðàçèë. Âîò êàê ïðîèñõîäèëî â îñíîâíûõ ÷åðòàõ ìîðñêîå ñðàæåíèå ó Ìèîííåñà. |
30. Iam totis classibus simul ab omni parte pugna conserta erat. Ab Romanis octoginta naves pugnabant, ex quibus Rhodiae duae et viginti erant; [2] hostium classis undenonaginta navium fuit; maximae formae naves tres hexeres habebat, duas hepteres. Robore navium et virtute militum Romani longe praestabant, Rhodiae naves agilitate et arte gubernatorum et scientia remigum; [3] maximo tamen terrori hostibus fuere quae ignes prae se portabant, et quod unum iis ad Panhormum circumventis saluti fuerat, id tum maximum momentum ad victoriam fuit. [4] Nam metu ignis adversi regiae naves, ne prorae concurrerent, cum declinassent, neque ipsae ferire rostro hostem poterant, et obliquas se ipsae ad ictus praebebant, [5] et si qua concurrerat, obruebatur infuso igni, magisque ad incendium quam ad proelium trepidabant. [6] Plurimum tamen, quae solet, militum virtus in bello valuit. Mediam namque aciem hostium Romani cum rupissent, circumvecti ab tergo pugnantibus adversus Rhodios regiis sese obiecere; momentoque temporis et media acies Antiocho et laevo cornu circumventae naves mergebantur. [7] Dextera pars integra sociorum magis clade quam suo periculo terrebantur; ceterum, postquam alias circumventas, praetoriam navem Polyxenidae relictis sociis vela dantem videre, sublatis raptim dolonibus — et erat secundus petentibus Ephesum ventus — capessunt fugam quadraginta duabus navibus in ea pugna amissis, quarum decem tres captae in potestatem hostium venerunt, [8] ceterae incensae aut demersae. [9] Romanorum duae naves fractae sunt, vulneratae aliquot; Rhodia una capta memorabili casu. Nam cum rostro percussisset Sidoniam navem, ancora, ictu ipso excussa e nave sua, unco dente, velut ferrea manu iniecta, adligavit alterius proram; [10] inde tumultu iniecto cum divellere se ab hoste cupientes inhiberent Rhodii, tractum ancorale et implicitum remis latus alterum detersit; debilitatam ea ipsa quae icta cohaeserat navis cepit. Hoc maxime modo ad Myonnesum navali proelio pugnatum est. |