Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVII, ãë. 32

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

32. (1) Êîãäà ðèì­ñêèé ôëîò çàíÿë ýòè íàäåæ­íûå ãàâà­íè, ïðå­òîð ðåøèë, ÷òî, ïðåæ­äå ÷åì ïðè­ñòó­ïàòü ê ñòå­íàì ñ ëåñò­íè­öà­ìè èëè îñàä­íû­ìè ïðè­ñïî­ñîá­ëå­íè­ÿ­ìè, ñëå­äó­åò îòïðà­âèòü ïîñëàí­öåâ, äàáû âûçíàòü íàñòðî­å­íèÿ ñòà­ðåé­øèí è äîëæ­íîñò­íûõ ëèö. Íàé­äÿ èõ íåïî­êî­ëå­áè­ìû­ìè, îí íà÷àë ïðè­ñòóï ñðà­çó â äâóõ ìåñòàõ. (2) Îäíà èç ÷àñòåé ãîðî­äà áûëà çàñòðî­å­íà íåïëîò­íî. Ìíî­ãî ìåñòà â íåé çàíè­ìà­ëè õðà­ìû áîãîâ. Ïîä­âåäÿ â ýòîì ìåñòå òàðàí, ïðå­òîð íà÷àë ðàñ­øà­òû­âàòü ñòå­íû è áàø­íè. (3) Çàòåì, êîãäà äëÿ çàùè­òû ýòî­ãî ó÷àñò­êà ñáå­æà­ëàñü òîë­ïà ãîðî­æàí, òàðàí áûë ïîä­âåäåí è ê äðó­ãîé ÷àñòè ñòåí, (4) è âîò óæå çäåñü è òàì ñòà­ëè ðóøèòü­ñÿ ñòå­íû. Êîãäà îíè îáâà­ëè­ëèñü, ðèì­ñêèå âîè­íû ðâà­íó­ëèñü âïå­ðåä ïðÿ­ìî ÷åðåç ãðóäû ðàç­âà­ëèí, (5) à äðó­ãèå ïðî­äîë­æà­ëè âçáè­ðàòü­ñÿ íà ñòå­íû ïî ëåñò­íè­öàì. Îäíà­êî ãîðî­æàíå çàùè­ùà­ëèñü ñ íåâèäàí­íûì óïîð­ñò­âîì. ßñíî áûëî, ÷òî îñíîâ­íûå íàäåæ­äû îíè âîç­ëà­ãà­ëè íå íà ñòå­íû, à íà îðó­æèå è äîá­ëåñòü. (6) Îïàñ­íîñòü, óãðî­æàâ­øàÿ ñîë­äà­òàì, çàñòà­âè­ëà ïðå­òî­ðà îñòå­ðå÷ü­ñÿ, íå ïîç­âî­ëèòü èì, çàáûâ­øèì îá îñòî­ðîæ­íî­ñòè, áðî­ñèòü­ñÿ ïîä ÿðîñò­íûå óäà­ðû ëþäåé, îáå­çó­ìåâ­øèõ îò îò÷à­ÿ­íèÿ. È îí âåëåë òðó­áèòü îòñòóï­ëå­íèå. (7) Íî äàæå ïî îêîí­÷à­íèè áèò­âû ãîðî­æàíå íå ïðå­äà­âà­ëèñü îòäû­õó, íî âñå ñîøëèñü îòî­âñþäó äëÿ óêðåï­ëå­íèÿ ñòåí è ñîîðó­æå­íèÿ çàâà­ëîâ òàì, ãäå âñå ëåæà­ëî â ðàç­âà­ëè­íàõ. (8) Ê íèì, ïîãëî­ùåí­íûì ýòèì çàíÿ­òè­åì, ÿâèë­ñÿ îò ïðå­òî­ðà Êâèíò Àíòî­íèé. Ïîïå­íÿâ èì çà óïðÿì­ñòâî, îí äàë ïîíÿòü, ÷òî ðèì­ëÿíå íå ìåíü­øå èõ îçà­áî­÷å­íû òåì, ÷òîáû íå ïðî­äîë­æàòü áîé äî ãèáå­ëè ãîðî­äà; (9) åñëè îíè çàõîòÿò îòêà­çàòü­ñÿ îò ñâî­åãî áåçóì­ñòâà, òî ó íèõ áóäåò âîç­ìîæ­íîñòü ñäàòü­ñÿ íà òåõ æå óñëî­âè­ÿõ, íà ñ.245 êîòî­ðûõ ðàíåå îíè îòäà­ëè ñåáÿ ïîä ïîêðî­âè­òåëü­ñòâî Ãàÿ Ëèâèÿ71. (10) Óñëû­øàâ ýòî, ãîðî­æàíå âûòðå­áî­âà­ëè ñåáå ïÿòü äíåé íà ðàç­ìûø­ëå­íèå è ïîïû­òà­ëèñü òåì âðå­ìå­íåì âûÿñ­íèòü, ìîæ­íî ëè íàäå­ÿòü­ñÿ íà ïîìîùü îò Àíòèî­õà. Ëèøü ïîñëå òîãî, êàê îòðÿ­æåí­íûå ê öàðþ ïîñëû ïðè­íåñ­ëè èçâå­ñòèå, ÷òî íèêà­êîé ïîìî­ùè îò íåãî íå áóäåò, ãîðî­æàíå îòêðû­ëè âîðîòà, ïîëó­÷èâ ñïåð­âà çàâå­ðå­íèÿ â îòêà­çå îò âðàæ­äåá­íî­ñòè. (11) Êîãäà çíà­ìå­íà áûëè âíå­ñå­íû â ãîðîä è ïðå­òîð îáú­ÿâèë î ñâî­åì æåëà­íèè ïîùà­äèòü ñäàâ­øèõ­ñÿ, ñî âñåõ ñòî­ðîí ïîä­íÿë­ñÿ êðèê, ÷òî ýòî ïîñòûä­íî: ôîêåé­öû, ýòè âå÷­íî âåðî­ëîì­íûå ñîþç­íè­êè72, ýòè âå÷­íî íåïðè­ìè­ðè­ìûå âðà­ãè, íå äîëæ­íû èçáå­æàòü íàêà­çà­íèÿ! (12) Ïî ýòî­ìó êðè­êó, ñëîâ­íî ïî çíà­êó ïðå­òî­ðà, âîè­íû ðàñ­ñû­ïà­ëèñü ïî ãîðî­äó è ïðè­íÿ­ëèñü ãðà­áèòü. Ñïåð­âà Ýìè­ëèé ïðî­òå­ñòî­âàë è îòãî­âà­ðè­âàë èõ, òâåð­äÿ, ÷òî ðàçî­ðÿòü ìîæ­íî íå ñäàâ­øè­å­ñÿ, íî ëèøü çàõâà­÷åí­íûå ãîðî­äà, äà è òàì ðåøå­íèå äîë­æåí ïðè­íè­ìàòü ïîë­êî­âî­äåö, à íå ñîë­äà­òû. (13) Íî óáåäèâ­øèñü, ÷òî ÿðîñòü è àë÷­íîñòü ñèëü­íåå ïðè­êà­çà, îí, ðàçî­ñëàâ ãëà­øà­òà­åâ ïî ãîðî­äó, ïîâå­ëåë âñåì ñâî­áîä­íûì ãðàæ­äà­íàì ñîé­òèñü ê íåìó íà ôîðóì, äàáû íå ïîä­âåðã­íóòü­ñÿ íàñè­ëèþ. È âî âñåì, ÷òî çàâè­ñå­ëî îò ñàìî­ãî ïðå­òî­ðà, îí ñäåð­æàë ñëî­âî: (14) ôîêåé­öàì áûëè âîç­âðà­ùå­íû ãîðîä, ïîëÿ è ñîá­ñò­âåí­íûå çàêî­íû. Ïîñêîëü­êó óæå ïðè­áëè­æà­ëàñü çèìà, îí âûáðàë ôîêåé­ñêóþ ãàâàíü äëÿ ñòî­ÿí­êè ôëîòà.

32. Hos por­tus tu­tis­si­mos cum oc­cu­pas­set Ro­ma­na clas­sis, pri­us­quam aut sca­lis aut ope­ri­bus moe­nia aggre­de­re­tur, mit­ten­dos cen­suit prae­tor, qui prin­ci­pum ma­gistra­tuum­que ani­mos tempta­ret. Postquam obsti­na­tos vi­dit, duo­bus si­mul lo­cis op­pug­na­re est ador­tus. [2] Al­te­ra pars infre­quens aedi­fi­ciis erat; templa deum ali­quan­tum te­ne­bant lo­ci; ea pri­us arie­te ad­mo­to qua­te­re mu­ros tur­res­que coe­pit; [3] dein cum eo mul­ti­tu­do oc­cur­re­ret ad de­fen­den­dum, al­te­ra quo­que par­te ad­mo­tus aries; [4] et iam ut­rim­que ster­ne­ban­tur mu­ri. Ad quo­rum ca­sum cum im­pe­tum Ro­ma­ni mi­li­tes per ip­sam stra­gem rui­na­rum fa­ce­rent, [5] alii sca­lis etiam as­cen­sum in mu­ros tempta­rent, adeo obsti­na­te res­ti­te­re op­pi­da­ni ut fa­ci­le ap­pa­re­ret plus in ar­mis et vir­tu­te quam in moe­ni­bus auxi­lii es­se. [6] Coac­tus er­go pe­ri­cu­lo mi­li­tum prae­tor re­cep­tui ca­ni ius­sit, ne obi­ce­ret in­cau­tos fu­ren­ti­bus des­pe­ra­tio­ne ac ra­bie. [7] Di­rempto proe­lio, ne tum qui­dem ad quie­tem ver­si, sed un­di­que om­nes ad mu­nien­da et ob­mo­lien­da quae rui­nis stra­ta erant con­cur­re­runt. [8] Huic ope­ri in­ten­tis su­per­ve­nit Q. An­to­nius a prae­to­re mis­sus, qui cas­ti­ga­ta per­ti­na­cia eorum maio­rem cu­ram Ro­ma­nis quam il­lis os­ten­de­ret es­se, ne in per­ni­ciem ur­bis pug­na­re­tur; [9] si ab­sis­te­re fu­ro­re vel­lent, po­tes­ta­tem iis da­ri eadem con­di­cio­ne, qua pri­us C. Li­vii in fi­dem ve­nis­sent, se tra­den­di. [10] Haec cum audis­sent, quin­que die­rum spa­tio ad de­li­be­ran­dum sumpto, tempta­ta in­te­rim spe auxi­lii ab An­tio­cho, postquam le­ga­ti mis­si ad re­gem ni­hil in eo prae­si­dii es­se re­tu­le­rant, tum por­tas ape­rue­runt, pac­ti ne quid hos­ti­le pa­te­ren­tur. [11] Cum sig­na in ur­bem in­fer­ren­tur et pro­nun­tias­set prae­tor par­ci se de­di­tis vel­le, cla­mor un­di­que est sub­la­tus, in­dig­num fa­ci­nus es­se, Pho­caeen­ses, num­quam fi­dos so­cios, sem­per in­fes­tos hos­tes, im­pu­ne elu­de­re. [12] Ab hac vo­ce ve­lut sig­no a prae­to­re da­to ad di­ri­pien­dam ur­bem pas­sim dis­cur­runt. Aemi­lius pri­mo re­sis­te­re et re­vo­ca­re di­cen­do cap­tas, non de­di­tas di­ri­pi ur­bes, et in iis ta­men im­pe­ra­to­ris, non mi­li­tum ar­bit­rium es­se. [13] Postquam ira et ava­ri­tia im­pe­rio po­ten­tio­ra erant, prae­co­ni­bus per ur­bem mis­sis li­be­ros om­nes in fo­rum ad se con­ve­ni­re iubet, ne vio­la­ren­tur; et in om­ni­bus quae ip­sius po­tes­ta­tis fue­runt fi­des consti­tit prae­to­ris: [14] ur­bem ag­ros­que et suas le­ges iis res­ti­tuit; et, quia hiems iam ap­pe­te­bat, Pho­caeae por­tus ad hi­ber­nan­dum clas­si de­le­git.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 71Âûøå îá ýòèõ óñëî­âè­ÿõ íå ãîâî­ðè­ëîñü.
  • 72Ñð. âûøå, ãë. 9, 1—4.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364003733 1364003734 1364003735