Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
45. (1) Ïðèìåðíî òîãäà æå îò Òðàëë, è îò Ìàãíåñèè, ÷òî íà Ìåàíäðå, è îò Ýôåñà ïðèøëè ïîñëû, ÷òîáû ñäàòü ãîðîäà. (2) Ïîëèêñåíèä, óçíàâ î áèòâå, îñòàâèë Ýôåñ è äîïëûë ñ ôëîòîì äî ëèêèéñêèõ Ïàòàð. Îïàñàÿñü äîçîðà ðîäîññêèõ êîðàáëåé, ñòîÿâøèõ òîãäà ó Ìåãèñòû, îí âûñàäèëñÿ íà áåðåã è ñ íåìíîãèìè ñïóòíèêàìè ïåøêîì îòïðàâèëñÿ â Ñèðèþ. (3) Ãîðîäà Àçèè ââåðÿëè ñåáÿ ìèëîñòè êîíñóëà è âëàäû÷åñòâó íàðîäà ðèìñêîãî. Êîíñóë áûë óæå â Ñàðäàõ. Òóäà æå èç Ýëàòèè ïðèáûë è Ïóáëèé Ñöèïèîí, êàê òîëüêî îí ïî÷óâñòâîâàë ñåáÿ â ñèëàõ ïåðåíåñòè òÿãîòû ïóòåøåñòâèÿ. (4) Ïðèìåðíî òîãäà æå ïîñëàíåö îò Àíòèîõà ÷åðåç Ïóáëèÿ Ñöèïèîíà îáðàòèëñÿ ê êîíñóëó è ïîëó÷èë ó íåãî äëÿ öàðÿ ñ.254 ðàçðåøåíèå ïðèñëàòü óïîëíîìî÷åííûõ íà ïåðåãîâîðû. (5) ×åðåç íåñêîëüêî äíåé ÿâèëèñü Çåâêñèä, áûâøèé íàìåñòíèê Ëèäèè, è Àíòèïàòð, ñûí åãî áðàòà. (6) Ïðåæäå âñåãî îíè âñòðåòèëèñü ñ Ýâìåíîì, êîòîðîãî èç-çà äàâíåé âðàæäû ñ÷èòàëè ãëàâíûì ïðîòèâíèêîì ìèðà. Íàéäÿ, ÷òî îí íàñòðîåí áîëåå ìÿãêî, ÷åì äóìàëè è ñàìè îíè, è Àíòèîõ, ïîñëû çàòåì îáðàòèëèñü ê Ïóáëèþ Ñöèïèîíó, à ïðè åãî ïîñðåäíè÷åñòâå è ê êîíñóëó. (7) Ïî èõ ïðîñüáå ñîâåò ñîáðàëñÿ â ïîëíîì ñîñòàâå, äàáû âûñëóøàòü òî, ÷òî ïîñëàì áûëî ïîðó÷åíî îáúÿâèòü. Íà÷àë Çåâêñèä: «Ìû íå ñòîëüêî ñàìè èìååì ÷òî-òî ñêàçàòü, ñêîëüêî ñïðàøèâàåì ó âàñ, ðèìëÿíå, ÷åì èìåííî ìîæåì ìû èñêóïèòü îøèáêó öàðÿ è èñõîäàòàéñòâîâàòü ó ïîáåäèòåëåé ìèð è ïðîùåíèå. (8) Âåäü âû âñåãäà âåëèêîäóøíî ñíèñõîäèëè ê ïîâåðæåííûì öàðÿì è íàðîäàì. Íàñêîëüêî æå âåëèêîäóøíåå, íàñêîëüêî ìèëîñòèâåå ïîäîáàåò âàì âåñòè ñåáÿ ïîñëå ýòîé ïîáåäû, ñäåëàâøåé âàñ âëàñòèòåëÿìè çåìíîãî êðóãà. (9) Ñ êåì èç ñìåðòíûõ âàì òåïåðü âðàæäîâàòü? Ïîäîáíî áîãàì, ïðèñòàëî âàì îáåðåãàòü è ìèëîâàòü ðîä ëþäñêîé». (10) Êàêîâ áóäåò îòâåò, ðåøèëè åùå äî ïðèõîäà ïîñëîâ. (11) Îòâå÷àòü ïîðó÷èëè Ïóáëèþ Àôðèêàíñêîìó. Ïåðåäàþò, ÷òî ðå÷ü ñâîþ îí ïîâåë òàê: «Èç íàõîäÿùåãîñÿ âî âëàñòè áåññìåðòíûõ áîãîâ ìû, ðèìëÿíå, èìååì òî, ÷òî äàðîâàíî èìè. (12) Íî äóõ, çàâèñÿùèé îò íàøåãî ðàçóìà, áûë è ïðåáûâàåò â íàñ íåèçìåííûì ïðè ëþáûõ îáñòîÿòåëüñòâàõ. Åãî íå óêðåïëÿåò óäà÷à è íå îñëàáëÿåò íåñ÷àñòüå.  ñâèäåòåëè ýòîãî ÿ áû äàë âàì âàøåãî æå Ãàííèáàëà, åñëè áû íå ìîã ïðèâåñòè â ïðèìåð âàñ ñàìèõ: (13) ïîñëå òîãî, êàê ìû ïåðåïðàâèëèñü ÷åðåç Ãåëëåñïîíò, âû çàâÿçàëè ïåðåãîâîðû î ìèðå. Åùå íå âèäàëè ìû âàøåãî âîéñêà, åùå Ìàðñ íå ñêëîíèëñÿ íè â òó, íè â äðóãóþ ñòîðîíó è èñõîä âîéíû áûë íåÿñåí, à ìû óæå, âåäÿ ñ âàìè ïåðåãîâîðû êàê ðàâíûå ñ ðàâíûìè, ïðåäúÿâèëè òå ñàìûå óñëîâèÿ, êîòîðûå âûñòàâëÿåì òåïåðü, êîãäà îáðàùàåìñÿ ê âàì êàê ïîáåäèòåëè ê ïîáåæäåííûì: (14) îñòàâüòå â ïîêîå Åâðîïó, î÷èñòèòå âñå àçèàòñêèå çåìëè ïî ñþ ñòîðîíó Òàâðà; äëÿ âîçìåùåíèÿ âîåííûõ ðàñõîäîâ âûïëàòèòå ïÿòíàäöàòü òûñÿ÷ åâáåéñêèõ òàëàíòîâ95, ïÿòüñîò íåìåäëåííî, à äâå ñ ïîëîâèíîé òûñÿ÷è — ïîñëå îäîáðåíèÿ ìèðíîãî äîãîâîðà ñåíàòîì è íàðîäîì ðèìñêèì, à çàòåì ïî òûñÿ÷å òàëàíòîâ â òå÷åíèå äâåíàäöàòè ëåò. (15) Ýâìåíó òîæå âû äîëæíû âîçìåñòèòü ÷åòûðåñòà òàëàíòîâ è íåäîèìêó çåðíà èç çàäîëæåííîñòè åãî îòöó. (16) Ïî çàêëþ÷åíèè äîãîâîðà âû â îáåñïå÷åíèå åãî èñïîëíåíèÿ âûäàäèòå íàì â êà÷åñòâå çàêëàäà ïî íàøåìó âûáîðó äâàäöàòü çàëîæíèêîâ. Íî íèêîãäà íå áóäåì ìû äî êîíöà óâåðåíû â ìèðå, ïîêà â ñòàíå òåõ, êòî çàêëþ÷àåò åãî ñ ðèìñêèì íàðîäîì, íàõîäèòñÿ Ãàííèáàë. Åãî ìû òðåáóåì â ïåðâóþ î÷åðåäü96. (17) Âûäàäèòå âû òàêæå ýòîëèéöà Ôîàíòà, çà÷èíùèêà ýòîëèéñêîé âîéíû, êîòîðûé ïîäñòðåêàë âàñ íàäåæäîé íà ýòîëèéöåâ, à èõ íàäåæäîé íà âàñ — è âñåõ ïðîòèâ íàñ; â ïðèäà÷ó ê íåìó ìû òðåáóåì è àêàðíàíöà Ìíàñèëîõà97 è õàëêèäöåâ Ôèëîíà è Ýâáóëèäà. (18) Öàðü çàêëþ÷àåò ìèð, íàõîäÿñü â õóäøåì ïîëîæåíèè ïîòîìó, ÷òî çàêëþ÷àåò åãî ïîçæå, ÷åì ìîã áû. Åñëè îí è òåïåðü áóäåò ìåøêàòü, ïóñòü çíàåò, ÷òî âåëè÷èå öàðåé òðóäíåå íèçâåñòè ñ ãîðíèõ âûñîò äî ñðåäíåãî óðîâíÿ, ñ.255 íåæåëè îò íåãî íèçâåðãíóòü â íè÷òîæåñòâî». (19) Öàðü îòðÿæàë ïîñëîâ ñ ïîðó÷åíèåì ñîãëàøàòüñÿ íà ëþáûå óñëîâèÿ ìèðà. Èòàê, áûëî ðåøåíî, ÷òî ïîñëàì íàäî îòïðàâèòüñÿ â Ðèì. Êîíñóë ðàñïðåäåëèë âîéñêî ïî çèìíèì êâàðòèðàì â Ìàãíåñèè, ÷òî íà Ìåàíäðå, â Òðàëëàõ è Ýôåñå. (20) ×åðåç íåñêîëüêî äíåé â Ýôåñ ê êîíñóëó áûëè ïðèâåäåíû çàëîæíèêè îò öàðÿ, à òàêæå ïîñëû, êîòîðûì ïðåäñòîÿëà äîðîãà â Ðèì. (21) Ýâìåí òàêæå îòïðàâèëñÿ â Ðèì îäíîâðåìåííî ñ ïîñëàìè. Çà íèìè ïîñëåäîâàëè ïîñîëüñòâà îò âñåõ íàðîäîâ Àçèè. |
45. Sub idem fere tempus et ab Trallibus et a Magnesia quae super Maeandrum est, et ab Epheso ad dedendas urbes venerunt. [2] Reliquerat Ephesum Polyxenidas audita pugna, et classi usque ad Patara Lyciae pervectus, metu stationis Rhodiarum navium, quae ad Megisten erant, in terram egressus cum paucis itinere pedestri Syriam petit. [3] Asiae civitates in fidem consulis dicionemque populi Romani sese tradebant. Sardibus iam consul erat; eo et P. Scipio ab Elaea, cum primum pati laborem viae potuit, venit. [4] Sub idem fere tempus caduceator ab Antiocho per P. Scipionem a consule petit impetravitque, ut oratores mittere liceret regi. [5] Paucos post dies Zeuxis, qui praefectus Lydiae fuerat, et Antipater, fratris filius, venerunt. [6] Prius Eumene convento, quem propter vetera certamina aversum maxime a pace credebant esse, et placatiore eo et sua et regis spe invento, tum P. Scipionem et per eum consulem adierunt; [7] praebitoque iis petentibus frequenti consilio ad mandata edenda, «non tam quid ipsi dicamus habemus» inquit Zeuxis «quam ut a vobis quaeramus, Romani, quo piaculo expiare errorem regis, pacem veniamque impetrare a victoribus possimus. [8] Maximo semper animo victis regibus populisque ignovistis; quanto id maiore et placatiore animo decet vos facere in hac victoria, quae vos dominos orbis terrarum fecit? [9] Positis iam adversus omnes mortales certaminibus haud secus quam deos consulere et parcere vos generi humano oportet». [10] Iam antequam legati venirent, decretum erat quid responderetur. [11] Respondere Africanum placuit. Is in hunc modum locutus fertur: «Romani ex iis, quae in deum immortalium potestate erant, ea habemus, quae dii dederunt; [12] animos, qui nostrae mentis sunt, eosdem in omni fortuna gessimus gerimusque, neque eos secundae res extulerunt nec adversae minuerunt. Eius rei, ut alios omittam, Hannibalem vestrum vobis testem darem, nisi vos ipsos dare possem. [13] Postquam traiecimus Hellespontum, priusquam castra regia, priusquam aciem videremus, cum communis Mars et incertus belli eventus esset, de pace vobis agentibus quas pares paribus ferebamus condiciones, easdem nunc victores victis ferimus: [14] Europa abstinete; Asia omni, quae cis Taurum montem est, decedite. Pro impensis deinde in bellum factis quindecim milia talentum Euboicorum dabitis, quingenta praesentia, duo milia et quingenta, cum senatus populusque Romanus pacem comprobaverint; milia deinde talentum per duodecim annos. [15] Eumeni quoque reddi quadringenta talenta et quod frumenti reliquum ex eo quod patri debitum est placet. [16] Haec cum pepigerimus, facturos vos ut pro certo habeamus, erit quidem aliquod pignus, si obsides viginti nostro arbitratu dabitis; sed numquam satis liquebit nobis ibi pacem esse populo Romano, ubi Hannibal erit; eum ante omnia deposcimus. [17] Thoantem quoque Aetolum, concitorem Aetolici belli, qui et illorum fiducia vos et vestra illos in nos armavit, dedetis et cum eo Mnasilochum Acarnana et Chalcidenses Philonem et Eubulidam. [18] In deteriore sua fortuna pacem faciet rex, quia serius facit quam facere potuit. Si nunc moratus fuerit, sciat regum maiestatem difficilius ab summo fastigio ad medium detrahi quam a mediis ad ima praecipitari». [19] Cum iis mandatis ab rege missi erant legati ut omnem pacis condicionem acciperent; itaque Romam mitti legatos placuit. Consul in hiberna exercitum Magnesiam ad Maeandrum et Tralles Ephesumque divisit. [20] Ephesum ad consulem paucos post dies obsides ab rege adducti sunt, et legati, qui Romam irent, venerunt. [21] Eumenes quoque eodem tempore profectus est Romam, quo legati regis. Secutae eos sunt legationes omnium Asiae populorum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß