Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
52. (1) Âñêîðå â Ðèì ïðèáûëè: ëåãàò Ëóöèÿ Ñöèïèîíà Ìàðê Àâðåëèé Êîòòà ñ ïîñëàìè îò Àíòèîõà, öàðü Ýâìåí è ðîäîñöû. (2) Î ñëó÷èâøåìñÿ â Àçèè Êîòòà äîëîæèë ñíà÷àëà â ñåíàòå, à çàòåì, ïî ïðèêàçó ñåíàòîðîâ, è ïåðåä íàðîäîì íà ñõîäêå. Áûëî îáúÿâëåíî òðåõäíåâíîå ìîëåáñòâèå è íàçíà÷åíû ê çàêëàíèþ ñîðîê âçðîñëûõ æèâîòíûõ. (3) Ïîòîì ñåíàòó, ïåðâûì èç âñåõ, áûë ïðåäñòàâëåí Ýâìåí. Îí êðàòêî èçúÿâèë ñâîþ áëàãîäàðíîñòü îòöàì-ñåíàòîðàì çà òî, ÷òî îíè âûçâîëèëè åãî ñ áðàòîì èç îñàäû è ñïàñëè èõ öàðñòâî îò Àíòèîõîâûõ êîçíåé; îí òàêæå ïîçäðàâèë ðèìëÿí ñ òåì, ÷òî îíè ñòîëü óñïåøíî çàâåðøèëè âîéíó íà ñóøå è ìîðå, (4) ÷òî ðàçãðîìèëè, îáðàòèëè â áåãñòâî è âûãíàëè èç ñîáñòâåííîãî ëàãåðÿ öàðÿ Àíòèîõà, ÷òî èçãíàëè åãî ñïåðâà èç Åâðîïû, à ïîòîì è èç òåõ àçèàòñêèõ çåìåëü, ÷òî ïî ñþ ñòîðîíó Òàâðñêèõ ãîð. (5) Äàëåå îí çàÿâèë, ÷òî ïðåäïî÷èòàåò, ÷òîáû î çàñëóãàõ åãî ðèìëÿíå óçíàëè îò ñîáñòâåííûõ ïîëêîâîäöåâ è ëåãàòîâ, à íå èç åãî íàïîìèíàíèé. (6) Âñå îòíåñëèñü ê åãî ñëîâàì ñ îäîáðåíèåì, íî íàñòàèâàëè, ÷òîáû îí ñàì, îñòàâèâ ñêðîìíîñòü, ñêàçàë, êàêóþ íàãðàäó îò ñåíàòà è íàðîäà ðèìñêîãî îí ñ÷åë áû ñïðàâåäëèâîé, — ñåíàò æå ïîñòóïèò ñî âñåé âîçìîæíîé ïðåäóïðåäèòåëüíîñòüþ è ùåäðîñòüþ è íå ïîæàëååò óñèëèé, ÷òîáû âîçäàòü öàðþ äîëæíîå. (7) Íà ýòî Ýâìåí îòâåòèë: êîãäà áû âûáèðàòü íàãðàäó ïðåäëîæèëè åìó äðóãèå, òî îí, áóäü ó íåãî âîçìîæíîñòü ïîñîâåòîâàòüñÿ ñ ðèìñêèì ñåíàòîì, îõîòíî âîñïîëüçîâàëñÿ áû ïîìîùüþ ýòîãî âûñî÷àéøåãî ñîáðàíèÿ, äàáû èçáåãíóòü îïàñíîñòè ïðåäñòàòü íåóìåðåííî àë÷óùèì ëèáî íåñêðîìíî ïðîñÿùèì. (8) Íî ñëó÷èëîñü, ÷òî èìåííî ñåíàò è ñîáèðàåòñÿ îäàðèòü åãî — òàê ïóñòü æå ñàì ñåíàò è ðåøàåò, êàê îòáëàãîäàðèòü è åãî, è åãî áðàòüåâ. (9) Ýòà ðå÷ü îòíþäü íå îñòàíîâèëà îòöîâ-ñåíàòîðîâ â èõ íàñòîÿíèÿõ, ÷òîáû îí ãîâîðèë. Íåêîòîðîå âðåìÿ ïðîäîëæàëîñü ýòî ñîñòÿçàíèå ìåæäó âåëèêîäóøèåì è ñêðîìíîñòüþ, êàæäàÿ ñòîðîíà îòäàâàëà ðåøåíèå äðóãîé ñ óñòóï÷èâîñòüþ ñòîëü æå îáîþäíîé, ñêîëü è íåïðåêëîííîé. Çàòåì Ýâìåí ïîêèíóë õðàì113. (10) Ñåíàò æå îñòàâàëñÿ ïðè ñâîåì ìíåíèè, ñ÷èòàÿ, ÷òî áûëî áû íåëåïî, åñëè öàðü ïðèåõàë, íå çíàÿ, ê ÷åìó îí ñòðåìèòñÿ, íà ÷òî ðàññ÷èòûâàåò; âåäü ñàì îí ëó÷øå äðóãèõ çíàåò, ÷òî âûãîäíåå äëÿ åãî öàðñòâà, äà è ñ Àçèåé çíàêîì îí ãîðàçäî ëó÷øå, ÷åì ñåíàò. Èòàê, áûëî ðåøåíî ñíîâà ïîçâàòü Ýâìåíà è ïîíóäèòü åãî âûñêàçàòüñÿ î ñâîèõ ÷óâñòâàõ è æåëàíèÿõ. |
52. Haud multo post M. Aurelius Cotta legatus L. Scipionis cum Antiochi regis legatis et Eumenes rex Rhodiique Romam venerunt. [2] Cotta in senatu primum, deinde in contione iussu patrum quae acta in Asia essent exposuit. Supplicatio inde in triduum decreta est, et quadraginta maiores hostiae immolari iussae. [3] Tum omnium primum Eumeni senatus datus est. Is cum breviter et egisset gratias patribus quod obsidione se ac fratrem exemissent regnumque ab iniuriis Antiochi vindicassent, et gratulatus esset, quod terra marique res prospere gessissent, [4] quodque regem Antiochum fusum fugatumque et exutum castris prius Europa, post et Asia, quae cis Taurum montem est, expulissent, [5] sua deinde merita malle eos ex imperatoribus suis legatisque quam se commemorante cognoscere dixit. [6] Haec approbantibus cunctis iubentibusque dicere ipsum, omissa in id verecundia, quid sibi ab senatu populoque Romano tribui aequum censeret; propensius cumulatiusque, si quo possit, prout eius merita sint, senatum facturum, [7] ad ea rex, si ab aliis sibi praemiorum optio deferretur, libenter, data modo facultate consulendi senatum Romanum, consilio amplissimi ordinis usurum fuisse, ne quid aut immoderate cupisse aut petisse parum modeste videri posset; [8] verum enimvero cum ipsi daturi sint, multo magis munificentiam eorum in se fratresque suos ipsorum arbitrii debere esse. [9] Nihil hac oratione eius patres conscripti deterriti sunt quo minus dicere ipsum iuberent, et, cum aliquamdiu hinc indulgentia hinc modestia inter permittentes in vicem non magis mutua quam inexplicabili facilitate certatum esset, Eumenes ex templo excessit. [10] Senatus in eadem perstare sententia, ut absurdum esse diceret ignorare regem, quid sperans aut petens venerit; quae accommodata regno suo sint, ipsum optime scire; Asiam longe melius quam senatum nosse; revocandum igitur et cogendum quae vellet quaeque sentiret expromere. |