Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVII, ãë. 53

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

53. (1) Ïðå­òîð âåð­íóë öàðÿ â õðàì. Åìó ïðåä­ëî­æè­ëè ãîâî­ðèòü, è îí íà÷àë òàê: «Îòöû-ñåíà­òî­ðû, ÿ áû óïîð­ñò­âî­âàë â ñâî­åì ìîë­÷à­íèè, åñëè áû íå çíàë, ÷òî âñêî­ðå âû ïðè­ãëà­ñè­òå ïîñîëü­ñòâî ðîäî­ñ­öåâ, à óæ êîãäà îíî áóäåò âûñëó­øà­íî, ìíå íåîá­õî­äè­ìî ñòàíåò âûñêà­çàòü­ñÿ. (2) Ýòà ðå÷ü áóäåò äëÿ ìåíÿ òåì òðóä­íåå, ÷òî â èõ òðå­áî­âà­íè­ÿõ âàì íå óâèäèò­ñÿ íè÷å­ãî òàêî­ãî, ÷òî áûëî áû íàïðàâ­ëå­íî ñ.260 ïðî­òèâ ìåíÿ èëè äàæå èìå­ëî áû îòíî­øå­íèå ê íèì ñàìèì. (3) Îíè áóäóò õîäà­òàé­ñò­âî­âàòü çà ãðå­÷å­ñêèå ãîðî­äà è ñêà­æóò, ÷òî òå äîëæ­íû áûòü îñâî­áîæ­äå­íû. Íî íåò íèêà­êèõ ñîìíå­íèé, ÷òî, êîëü ñêî­ðî îíè ñâî­åãî äîáüþò­ñÿ, îò íàñ îêà­æóò­ñÿ îòòîðã­íó­òû íå òîëü­êî òå ãîðî­äà, êîòî­ðûå áóäóò îñâî­áîæ­äå­íû, íî òàê­æå è íàøè èñêîí­íûå äàí­íè­êè114, (4) à ó ðîäî­ñ­öåâ ïîÿâÿò­ñÿ ïî èìå­íè ïðî­ñòî ñîþç­íè­êè, îáÿ­çàí­íûå èì âåëè­êèì áëà­ãî­äå­ÿ­íè­åì, íà äåëå æå ïîä­äàí­íûå, çàâè­ñÿ­ùèå îò èõ âëà­ñòè. (5) È åñëè ïîïó­ñòÿò ýòî áîãè, ðîäî­ñ­öû áóäóò äîìî­ãàòü­ñÿ òàêî­ãî ìîãó­ùå­ñòâà, äåëàÿ ïðè ýòîì âèä, áóä­òî âñå ýòî ê íèì íå îòíî­ñèò­ñÿ. Îíè ñêà­æóò ëèøü, ÷òî òàêîé îáðàç äåé­ñò­âèÿ äîñòî­èí âàñ è ñîîò­âåò­ñò­âó­åò âàøèì ïðî­øëûì äåÿ­íè­ÿì. (6) Âàì ñëå­äó­åò áûòü îñìîò­ðè­òåëü­íû­ìè, ÷òîáû òàêè­ìè ðå÷à­ìè âàñ íå ââå­ëè â çàáëóæ­äå­íèå è ÷òîáû íåêî­òî­ðûå èç âàøèõ ñîþç­íè­êîâ íå îêà­çà­ëèñü íåñïðà­âåä­ëè­âî óòåñ­íå­íû, à äðó­ãèå âîç­íå­ñå­íû ñâåðõ ìåðû; áîëü­øå òîãî: ÷òîáû òå, êòî ïîä­íÿë îðó­æèå ïðî­òèâ âàñ, íå î÷ó­òè­ëèñü â ëó÷­øèõ óñëî­âè­ÿõ, íåæå­ëè âàøè ñîþç­íè­êè è äðó­çüÿ. (7) ×òî äî ìåíÿ, òî â èíûõ îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâàõ ÿ ïðåä­ïî­÷åë áû âûãëÿäåòü ñêî­ðåé ÷åëî­âå­êîì, ïîñòó­ïàþ­ùèì­ñÿ ñâî­è­ìè ïðà­âà­ìè â ïîëü­çó äðó­ãî­ãî, ÷åì ñëèø­êîì óïðÿ­ìî íàñòà­è­âàþ­ùèì íà íèõ. Íî âîò â ñîðåâ­íî­âà­íèè çà âàøó äðóæ­áó, çà áëà­ãî­ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå ê âàì, çà ïî÷å­ñòè, îò âàñ èñõî­äÿ­ùèå, ÿ íå â ñèëàõ õëàä­íî­êðîâ­íî ñíå­ñòè ïîðà­æå­íèå. Ýòî âåëè­÷àé­øåå íàñëåäèå, ïîëó­÷åí­íîå ìíîþ îò îòöà, êîòî­ðûé ïåð­âûì èç âñåõ115, êòî æèâåò â Àçèè è Ãðå­öèè, âîøåë â äðóæ­áó ñ âàìè (8) è äî ïîñëåä­íå­ãî ñâî­åãî ÷àñà ñîõðà­íÿë åå ñ íåèç­ìåí­íîé è íåçûá­ëå­ìîé âåð­íî­ñòüþ. (9) Íî íå òîëü­êî äóøîé îí áûë ïðå­äàí è âåðåí, íî è ó÷àñò­âî­âàë âî âñåõ âîé­íàõ, êîòî­ðûå âû âåëè â Ãðå­öèè, è ñóõî­ïóò­íûõ è ìîð­ñêèõ; ïîä­äåð­æè­âàë âàñ âñÿ­êî­ãî ðîäà ïðè­ïà­ñà­ìè òàê, ÷òî íèêòî èç âàøèõ ñîþç­íè­êîâ íå ìîã ñ íèì ñðàâ­íèòü­ñÿ õîòÿ áû îò÷à­ñòè; (10) íàêî­íåö, îí ïðÿ­ìî íà ñõîä­êå, ãäå óáåæ­äàë áåî­òèé­öåâ âñòó­ïèòü â ñîþç ñ âàìè, ðóõ­íóë áåç ÷óâñòâ è âñêî­ðå ñêîí­÷àë­ñÿ116. (11) Ñëå­äóÿ ïî åãî ñòî­ïàì, ÿ òàê è íå ñìîã íè÷å­ãî ïðè­áà­âèòü ê òîé äîá­ðîé âîëå è óñåð­äèþ, ñ êàêè­ìè ïî÷è­òàë âàñ îí, — òàê ýòî è îñòà­ëîñü íåïðå­âçîé­äåí­íûì. (12) Íî è ñàìà ñóäü­áà, è îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâà, è Àíòèîõ, è âîé­íà â Àçèè ïîç­âî­ëè­ëè ìíå ïðå­âçîé­òè îòöà â äåëàõ, â çàñëó­ãàõ è â çàòðà­òå óñè­ëèé. (13) Àíòèîõ, öàðèâ­øèé íàä Àçè­åé è íàä ÷àñòüþ Åâðî­ïû, ïðåä­ëà­ãàë ìíå â æåíû ñâîþ äî÷ü, òîò­÷àñ âåð­íóë îòëî­æèâ­øè­å­ñÿ îò íàñ ãîðî­äà, äàâàë òâåð­äûå çàâå­ðå­íèÿ ðàñ­øè­ðèòü â áóäó­ùåì íàøå öàð­ñòâî117, åñëè ÿ âìå­ñòå ñ íèì îáú­ÿâ­ëþ âàì âîé­íó. (14) ß íå ñòà­íó ïîõâà­ëÿòü­ñÿ òåì, ÷òî íèêî­èì îáðà­çîì íå ïîãðå­øèë ïðî­òèâ âàñ; ñêà­æó ëó÷­øå î òîì, ÷òî äîñòîé­íî äàâ­íèø­íåé äðóæ­áû íàøå­ãî äîìà ñ âàìè. (15) Ñóõî­ïóò­íû­ìè è ìîð­ñêè­ìè ñèëà­ìè ÿ ïîìîã âàøèì ïîë­êî­âî­ä­öàì òàê, ÷òî ñî ìíîé íå ìîã ñðàâ­íèòü­ñÿ íèêòî èç âàøèõ ñîþç­íè­êîâ; ÿ îáåñ­ïå­÷èë ïîä­âîç ïðè­ïà­ñîâ íà ñóøå è íà ìîðå; ãäå áû íè ïðî­èñ­õî­äè­ëè ìîð­ñêèå ñðà­æå­íèÿ, âî âñåõ ÿ ó÷àñò­âî­âàë; ÿ íå æàëåë òðóäîâ, íå áîÿë­ñÿ îïàñ­íî­ñòåé. (16) Ìíå äîâå­ëîñü ïðå­òåð­ïåòü ñàìîå ñòðàø­íîå, ÷òî áûâà­åò íà âîéíå, — îñà­äó; ÿ áûë çàïåðò â Ïåð­ãà­ìå, è æèçíü ìîÿ, è ñóäü­áà öàð­ñòâà âèñå­ëè íà âîëîñ­êå. (17) À çàòåì, êîãäà ìåíÿ âûç­âî­ëè­ëè èç îñà­äû, ãëàâ­íûé ñ.261 ãîðîä — îïëîò ìîå­ãî ãîñóäàð­ñòâà — áûë îáëî­æåí Àíòèîõîì ñ îäíîé ñòî­ðî­íû è Ñåëåâ­êîì — ñ äðó­ãîé, è òåì íå ìåíåå ÿ, áðî­ñèâ ñâîè äåëà, ñî âñåì ôëî­òîì óñòðå­ìèë­ñÿ ê Ãåë­ëåñ­ïîí­òó, íàâñòðå­÷ó âàøå­ìó êîí­ñó­ëó Ëóöèþ Ñöè­ïè­î­íó, äàáû ïîìî÷ü åìó ïåðå­ïðà­âèòü âîé­ñêî. (18) Ïîñëå òîãî êàê âàøå âîé­ñêî ñòó­ïè­ëî íà çåì­ëþ Àçèè, ÿ íè ðàçó íå îñòà­âèë êîí­ñó­ëà. Íèêòî èç ðèì­ñêèõ âîè­íîâ íå íàõî­äèë­ñÿ â âàøåì ëàãå­ðå íåîò­ëó÷­íåå ìåíÿ è ìîèõ áðà­òüåâ; íè åäè­íûé ïîõîä, íè åäè­íàÿ êîí­íàÿ áèò­âà íå îáî­øëèñü áåç ìåíÿ. (19) ß ó÷àñò­âî­âàë â íèõ, ñðà­æà­ÿñü â ñòðîþ, è òâåð­äî ñòî­ÿë òàì, ãäå õîòåë ìåíÿ âèäåòü êîí­ñóë. ß, îòöû-ñåíà­òî­ðû, íå ñïðî­øó: êòî æå ìîæåò ñðàâ­íèòü­ñÿ ñî ìíîþ óñëó­ãà­ìè, îêà­çàí­íû­ìè âàì â ýòîé âîéíå? (20) ß íå ïîñìåë áû ñðàâ­íè­âàòü ñåáÿ íè ñ îäíèì èç íàðî­äîâ è öàðåé, êàêèå ó âàñ â ïî÷å­òå. (21) Ìàñè­íèñ­ñà áûë âàì âðà­ãîì, ïðåæ­äå ÷åì ñòàòü ñîþç­íè­êîì. Îñòà­âà­ëîñü ëè åãî öàð­ñòâî íåòðî­íó­òûì? Ìîã ëè îí ïîìî÷ü âàì ñâî­è­ìè âîé­ñêà­ìè? Íåò! Ñîñëàí­íûé, èçãíàí­íûé, ïîòå­ðÿâ­øèé âñå ñâîå âîé­ñêî, áåæàë îí â âàø ëàãåðü ñ îäíîþ ëèøü òóð­ìîé êîí­íè­öû. (22) È òåì íå ìåíåå âû íå òîëü­êî âîç­âðà­òè­ëè åìó îò÷åå öàð­ñòâî, íî è äîáà­âè­ëè ê íåìó áîãà­òåé­øóþ ÷àñòü öàð­ñòâà Ñèôà­êî­âà, âû ñäå­ëà­ëè åãî ìîãó­ùå­ñò­âåí­íåé­øèì ñðå­äè àôðè­êàí­ñêèõ öàðåé çà òî, ÷òî îí ïðå­äàí­íî è ðåâ­íîñò­íî âîå­âàë âìå­ñòå ñ âàìè â Àôðè­êå ïðî­òèâ Ñèôà­êà è êàð­ôà­ãå­íÿí. (23) Òàê êàêîé æå íàãðà­äû, êàêèõ ïî÷å­ñòåé îò âàñ äîëæ­íû áû óäî­ñòî­èòü­ñÿ ìû, íèêî­ãäà íå áûâ­øèå âàì âðà­ãà­ìè, à âñå­ãäà òîëü­êî ñîþç­íè­êà­ìè? (24) Îòåö, ÿ, áðà­òüÿ ìîè âîå­âà­ëè çà âàñ ñ îðó­æè­åì â ðóêàõ, íà çåì­ëå è íà ìîðå, íå òîëü­êî â Àçèè, íî äàæå è âäà­ëå­êå îò äîìà — â Ïåëî­ïîí­íå­ñå, â Áåî­òèè, â Ýòî­ëèè, ïðî­òèâ Ôèëèï­ïà, Àíòèî­õà, ýòî­ëèé­öåâ. (25) Êòî-íèáóäü ìîæåò ñïðî­ñèòü: òàê ÷åãî æå òû òðå­áó­åøü? Ñêà­æó, ðàç óæ âû âåëè­òå, à ìíå ñëå­äó­åò ïîä­÷è­íÿòü­ñÿ. Îòöû-ñåíà­òî­ðû! Åñëè ðèì­ëÿíå èçãíà­ëè Àíòèî­õà çà Òàâð­ñêèå ãîðû, èìåÿ â âèäó ñàìèì çàáðàòü ýòè çåì­ëè, ÿ íå ïîæå­ëàë áû íèêà­êèõ äðó­ãèõ íàñåëü­íè­êîâ è ñîñåäåé, (26) íè ïðè êàêèõ èíûõ îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâàõ áóäóù­íîñòü ìîå­ãî öàð­ñòâà íå âèäèò­ñÿ ìíå áîëåå íàäåæ­íîé è ïðî÷­íîé. (27) Îäíà­êî åñëè âû íàìå­ðå­íû îòòóäà óéòè è âûâå­ñòè ñâîå âîé­ñêî, òî îñìå­ëþñü ñêà­çàòü, ÷òî ñðå­äè âàøèõ ñîþç­íè­êîâ íåò íèêî­ãî, êòî îêà­çàë­ñÿ áû áîëåå äîñòî­èí âëà­äåòü äîáû­òûì âàìè â âîéíå, íåæå­ëè ÿ. (28) Äà, êîíå÷­íî, âåëè­êîå äåëî — äàðî­âàòü ñâî­áî­äó ïîðà­áî­ùåí­íûì ãîðî­äàì. Åñëè îíè íå ïðåä­ïðè­íè­ìà­ëè ïðî­òèâ âàñ âðàæ­äåá­íûõ äåé­ñò­âèé, ÿ ñîãëà­ñåí — ïóñòü áóäóò ñâî­áîä­íû. Íî åñëè îíè äåð­æà­ëè ñòî­ðî­íó Àíòèî­õà, òî íå äîñòîé­íåå ëè âàøåé ìóä­ðî­ñòè è ñïðà­âåä­ëè­âî­ñòè áûëî áû óâà­æèòü çàñëó­æåí­íûõ âàøèõ ñîþç­íè­êîâ, à íå âðà­ãîâ?»

53. Re­duc­tus a prae­to­re in templum rex et di­ce­re ius­sus «per­se­ve­ras­sem» in­quit «ta­ce­re, pat­res conscrip­ti, ni­si Rho­dio­rum le­ga­tio­nem mox vo­ca­tu­ros vos sci­rem, et il­lis audi­tis mi­hi ne­ces­si­ta­tem fo­re di­cen­di. [2] Quae qui­dem eo dif­fi­ci­lior ora­tio erit, quod ea pos­tu­la­ta eorum fu­tu­ra sunt, ut non so­lum ni­hil, quod contra me sit, sed ne quod ad ip­sos qui­dem prop­rie per­ti­neat, pe­te­re vi­dean­tur. [3] Agent enim cau­sam ci­vi­ta­tium Grae­ca­rum, et li­be­ra­ri eas di­cent de­be­re. Quo im­pet­ra­to, cui du­bium est quin et a no­bis aver­su­ri sint non eas mo­do ci­vi­ta­tes quae li­be­ra­bun­tur, sed etiam ve­te­res sti­pen­dia­rias nostras, [4] ip­si autem tan­to ob­li­ga­tos be­ne­fi­cio ver­bo so­cios, re ve­ra su­biec­tos im­pe­rio et ob­no­xios ha­bi­tu­ri sint? [5] Et, si dis pla­cet, cum has tan­tas opes af­fec­ta­bunt, dis­si­mu­la­bunt ul­la par­te id ad se per­ti­ne­re; vos mo­do id de­ce­re et con­ve­niens es­se an­te fac­tis di­cent. [6] Haec vos ne de­ci­piat ora­tio pro­vi­den­dum vo­bis erit, ne­ve non so­lum inae­qua­li­ter alios ni­mium dep­ri­ma­tis ex so­ciis vestris, alios prae­ter mo­dum ex­tol­la­tis, sed etiam ne, qui ad­ver­sus vos ar­ma tu­le­rint, in me­lio­re sta­tu sint quam so­cii et ami­ci vestri. [7] Quod ad me at­ti­net, in aliis re­bus ces­sis­se intra fi­nem iuris mei cui­li­bet vi­de­ri ma­lim quam ni­mis per­ti­na­ci­ter in ob­ti­nen­do eo te­ten­dis­se; in cer­ta­mi­ne autem ami­ci­tiae vestrae, be­ne­vo­len­tiae er­ga vos, ho­no­ris, qui ab vo­bis ha­be­bi­tur, mi­ni­me aequo ani­mo vin­ci pos­sum. Hanc ego ma­xi­mam he­re­di­ta­tem a pat­re ac­ce­pi, qui pri­mus om­nium Asiam Grae­ciam­que [8] in­co­len­tium in ami­ci­tiam ve­nit vestram eam­que per­pe­tua et constan­ti fi­de ad extre­mum vi­tae fi­nem per­du­xit; [9] nec ani­mum dum­ta­xat vo­bis fi­de­lem ac bo­num praes­ti­tit, sed om­ni­bus in­ter­fuit bel­lis, quae in Grae­cia ges­sis­tis, ter­restri­bus na­va­li­bus, om­ni ge­ne­re com­mea­tuum, ita ut ne­mo so­cio­rum vestro­rum ul­la par­te aequa­ri pos­set, vos adiu­vit; [10] postre­mo, cum Boeo­tos ad so­cie­ta­tem vestram hor­ta­re­tur, in ip­sa con­tio­ne in­ter­mor­tuus haud mul­to post exspi­ra­vit. [11] Hui­us ego ves­ti­gia ingres­sus vo­lun­ta­ti qui­dem et stu­dio in co­len­dis vo­bis adi­ce­re — ete­nim inex­su­pe­ra­bi­lia haec erant — ni­hil po­tui; [12] re­bus ip­sis me­ri­tis­que et im­pen­sis of­fi­cio­rum ut su­pe­ra­re pos­sem, for­tu­na tem­po­ra An­tio­chus et bel­lum in Asia ges­tum prae­bue­runt ma­te­riam. [13] Rex Asiae et par­tis Euro­pae An­tio­chus fi­liam suam in mat­ri­mo­nium mi­hi da­bat; res­ti­tue­bat ex­templo ci­vi­ta­tes quae de­fe­ce­rant a no­bis; spem mag­nam in pos­te­rum ampli­fi­can­di reg­ni fa­cie­bat, si se­cum bel­lum ad­ver­sus vos ges­sis­sem. [14] Non glo­ria­bor eo, quod ni­hil in vos de­li­que­rim; il­la po­tius, quae ve­tus­tis­si­ma do­mus nostrae vo­bis­cum ami­ci­tia dig­na sunt, re­fe­ram. [15] Pe­destri­bus na­va­li­bus­que co­piis, ut ne­mo so­cio­rum vestro­rum me aequi­pe­ra­re pos­set, im­pe­ra­to­res vestros adiu­vi; com­mea­tus ter­ra ma­ri­que sup­pe­di­ta­vi; na­va­li­bus proe­liis, quae mul­tis lo­cis fac­ta sunt, om­ni­bus ad­fui; nec la­bo­ri meo nec pe­ri­cu­lo us­quam pe­per­ci. [16] Quod mi­ser­ri­mum est in bel­lo, ob­si­dio­nem pas­sus sum, Per­ga­mi inclu­sus cum discri­mi­ne ul­ti­mo si­mul vi­tae reg­ni­que. [17] Li­be­ra­tus dein­de ob­si­dio­ne, cum alia par­te An­tio­chus alia Se­leu­cus cir­ca ar­cem reg­ni mei castra ha­be­rent, re­lic­tis meis re­bus to­ta clas­se ad Hel­les­pon­tum L. Sci­pio­ni con­su­li vestro oc­cur­ri, ut eum in trai­cien­do exer­ci­tu adiu­va­rem. [18] Pos­tea­quam in Asiam exer­ci­tus ves­ter est transgres­sus, num­quam a con­su­le absces­si; ne­mo mi­les Ro­ma­nus ma­gis ad­si­duus in castris fuit vestris quam ego frat­res­que mei; nul­la ex­pe­di­tio, nul­lum equestre proe­lium si­ne me fac­tum est; [19] in acie ibi ste­ti, eam par­tem sum tu­ta­tus in qua me con­sul es­se vo­luit. Non sum hoc dic­tu­rus, pat­res conscrip­ti: quis hoc bel­lo me­ri­tis er­ga vos me­cum com­pa­ra­ri po­test? [20] Ego nul­li om­nium ne­que po­pu­lo­rum ne­que re­gum, quos in mag­no ho­no­re ha­be­tis, non ausim me com­pa­ra­re. [21] Ma­si­nis­sa hos­tis vo­bis an­te quam so­cius fuit, nec in­co­lu­mi reg­no cum auxi­liis suis, sed ex­tor­ris, ex­pul­sus, amis­sis om­ni­bus co­piis, cum tur­ma equi­tum in castra con­fu­git vestra; [22] ta­men eum, quia in Af­ri­ca ad­ver­sus Sypha­cem et Car­tha­gi­nien­ses fi­de­li­ter at­que im­pig­re vo­bis­cum ste­tit, non in pat­rium so­lum reg­num res­ti­tuis­tis, sed adiec­ta opu­len­tis­si­ma par­te Sypha­cis reg­ni prae­po­ten­tem in­ter Af­ri­cae re­ges fe­cis­tis. [23] Quo tan­dem igi­tur nos prae­mio at­que ho­no­re dig­ni apud vos su­mus, qui num­quam hos­tes, sem­per so­cii fui­mus? [24] Pa­ter, ego, frat­res mei non in Asia tan­tum, sed etiam pro­cul ab do­mo in Pe­lo­pon­ne­so in Boeo­tia in Aeto­lia, Phi­lip­pi An­tio­chi Aeto­li­co bel­lo, ter­ra ma­ri­que pro vo­bis ar­ma tu­li­mus. [25] “Quid er­go pos­tu­las?” di­cat ali­quis. Ego, pat­res conscrip­ti, quo­niam di­ce­re uti­que vo­len­ti­bus vo­bis pa­ren­dum est, si vos ea men­te ultra Tau­ri iuga emos­tis An­tio­chum, ut ip­si te­ne­re­tis eas ter­ras, nul­los ac­co­las nec fi­ni­ti­mos ha­be­re quam vos ma­lo, [26] nec ul­la re alia tu­tius sta­bi­lius­que reg­num meum fu­tu­rum spe­ro; [27] sed si vo­bis de­ce­de­re in­de at­que de­du­ce­re exer­ci­tus in ani­mo est, ne­mi­nem dig­nio­rem es­se ex so­ciis vestris, qui bel­lo a vo­bis par­ta pos­si­deat quam me di­ce­re ausim. [28] At enim mag­ni­fi­cum est li­be­ra­re ci­vi­ta­tes ser­vas. Ita opi­nor, si ni­hil hos­ti­le ad­ver­sus vos fe­ce­runt; sin autem An­tio­chi par­tis fue­runt, quan­to est vestra pru­den­tia et aequi­ta­te dig­nius so­ciis be­ne me­ri­tis quam hos­ti­bus vos con­su­le­re?»

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 114Ýòîò ïóíêò äîâîëü­íî ñîìíè­òå­ëåí — âåäü çà Àíòèîõîì ðèì­ëÿíå íå ïðè­çíà­âà­ëè ïðà­âà âîç­âðà­ùàòü ïîä ñâîþ âëàñòü ãîðî­äà, êîòî­ðûå òàê èëè èíà­÷å îò íåå îñâî­áî­äè­ëèñü. Ñð.: XXXV, 16, 10 ñë. (ñð.: Ïîëè­áèé, XXI, 19, 5—9).
  • 115 211 ã. äî í. ý. (ðå÷ü èäåò îá Àòòà­ëå I). Ñð.: XXVI, 24, 9.
  • 116Ñì.: XXXIII, 2, 1—3; 21, 1—5. Ýòî ïðî­èçî­øëî â 197 ã. äî í. ý.
  • 117Ñð.: Ïîëè­áèé, XXI, 20, 8 ñë.; Àïïè­àí. Ñèðèé­ñêèå âîé­íû, 5, 18 ñë.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364003754 1364003755 1364003756