Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 5

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

5. (1) Êîãäà ãîðîä áûë ïîë­íî­ñòüþ îêðó­æåí óêðåï­ëå­íè­ÿ­ìè è îñàä­íûå óñòðîé­ñòâà, ïðè­äâè­ãàå­ìûå ê ñòå­íàì, áûëè ãîòî­âû, êîí­ñóë îòäàë ïðè­êà­çà­íèå ëîìàòü ñòå­íó ñðà­çó â ïÿòè ìåñòàõ. (2) Òðè òàêèõ óñòðîé­ñòâà îí ïðè­äâè­íóë ê ñòå­íàì íà ðàâ­íîì ðàñ­ñòî­ÿ­íèè äðóã îò äðó­ãà íàïðî­òèâ çäà­íèÿ, íàçû­âàå­ìî­ãî Ïèððå­åì12, òàê êàê òàì, íà ðîâ­íîì ïîëå, ê ñòåíå ëåã­÷å áûëî ïðè­áëè­çèòü­ñÿ; îäíó îí ïîñòà­âèë íàïðî­òèâ ñâÿ­òè­ëè­ùà Ýñêó­ëà­ïà, îäíó ïðî­òèâ êðå­ïî­ñòè. (3) Òàðà­íû ñòà­ëè áèòü â ñòå­íû, à øåñòû ñ ñåð­ïà­ìè13 îáëà­ìû­âà­ëè èõ çóá­öû. Âèäÿ ýòî è ñëû­øà óñòðà­øàþ­ùèé ãðî­õîò îñàä­íûõ ìàøèí, ãîðî­æàíå âíà­÷à­ëå ïåðå­ïó­ãà­ëèñü, (4) íî ïîòîì, óáåäèâ­øèñü, ÷òî ñòå­íû, ñâåðõ âñÿ­êî­ãî ÷àÿ­íèÿ, ñòî­ÿò òâåð­äî, ñòà­ëè ïîäú­åì­íû­ìè ðû÷à­ãà­ìè ñâà­ëè­âàòü íà òàðà­íû ÷óø­êè ñâèí­öà, êàìåí­íûå ãëû­áû è äóáî­âûå áðåâ­íà. Îíè çàöåï­ëÿ­ëè øåñòû æåëåç­íû­ìè êðþ­÷üÿ­ìè è, ïåðå­òÿ­ãè­âàÿ èõ ê ñåáå, îáëà­ìû­âà­ëè ñåð­ïû. (5) Êðî­ìå òîãî, îñà­æäåí­íûå ñàìè íàâî­äè­ëè ñòðàõ âûëàç­êà­ìè — íî÷üþ îíè íàïà­äà­ëè íà ñòðà­æó îñàä­íûõ ìàøèí, à äíåì íà çàñòà­âû.

(6) Òàê îáñòî­ÿ­ëè äåëà ïîä Àìáðà­êè­åé, êîãäà ýòî­ëèé­öû, îñòà­âèâ îïó­ñòî­øå­íèå Àêàð­íà­íèè, âîç­âðà­òè­ëèñü â Ñòðàò. Ïðå­òîð Íèêàíäð, ïîíà­äå­ÿâ­øèñü ñíÿòü îñà­äó ðåøè­òåëü­íû­ìè äåé­ñò­âè­ÿ­ìè, ïðè­êà­çàë íåêî­å­ìó Íèêî­äà­ìó ñ ïÿòüþ ñîò­íÿ­ìè ýòî­ëèé­öåâ âîé­òè â Àìáðà­êèþ. (7) Îí íàçíà­÷èë îïðå­äå­ëåí­íûé ñðîê è äàæå ÷àñ äëÿ îäíî­âðå­ìåí­íî­ãî íî÷­íî­ãî óäà­ðà: èç ãîðî­äà ïðåä­ïî­ëà­ãà­ëîñü íàïàñòü íà îñàä­íûå ñîîðó­æå­íèÿ ó ñòå­íû, ÷òî íàïðî­òèâ Ïèððåÿ, à ñàì îí äîë­æåí áûë íàâå­ñòè óæàñ íà ðèì­ñêèé ëàãåðü. Íèêàíäð ðàñ­ñ÷è­òû­âàë, ÷òî áëà­ãî­äà­ðÿ ñóìà­òî­õå è íî÷­íî­ìó âðå­ìå­íè, óñè­ëè­âàþ­ùå­ìó ñòðàõ, äåé­ñò­âóÿ ñðà­çó ñ äâóõ ñòî­ðîí, îí ñóìå­åò ñîâåð­øèòü íå÷òî ñëàâ­íîå, ÷òî íàäîë­ãî îñòà­íåò­ñÿ â ïàìÿ­òè ïîòîì­êîâ. (8) È âîò Íèêî­äàì ãëó­áî­êîé íî÷üþ ïðî­íè­êà­åò â ãîðîä ÷åðåç ñîåäè­íè­òåëü­íûé âàë14, íåçà­ìåò­íî ìèíî­âàâ îäíè êàðà­ó­ëû è ñ áîåì ïðîé­äÿ ÷åðåç äðó­ãèå. Ýòî ïðè­äà­ëî îñà­æäåí­íûì íàäåæ­äû è ðåøè­ìî­ñòè. Êàê òîëü­êî íàñòà­ëà óñëîâ­ëåí­íàÿ íî÷ü, Íèêî­äàì âíå­çàï­íî íàïàë íà îñàä­íûå ìàøè­íû. (9) Åãî ñìå­ëàÿ ïîïûò­êà íå èìå­ëà, îäíà­êî, îñî­áåí­íûõ ïîñëåä­ñò­âèé, òàê êàê íèêà­êîé ïîä­äåðæ­êè ñ íàðóæ­íîé ñòî­ðî­íû âàëà îí íå ïîëó­÷èë: (10) ýòî­ëèé­ñêèé ïðå­òîð òî ëè ïîáî­ÿë­ñÿ âñòó­ïèòü â áîé, òî ëè ñ÷åë áîëåå âàæ­íûì îêà­çàòü ïîìîùü íåäàâ­íî âîç­âðà­òèâ­øèì­ñÿ â ñîþç ñ.272 àìôè­ëî­õèé­öàì, êîòî­ðûå òåì âðå­ìå­íåì ïîä­âåðã­ëèñü æåñòî­êî­ìó íàòèñ­êó âîéñê Ôèëèï­ïî­âà ñûíà, Ïåð­ñåÿ, ïîñëàí­íî­ãî âåð­íóòü ìàêåäî­íÿ­íàì Äîëî­ïèþ è Àìôè­ëî­õèþ.

5. Con­sul iam mu­ni­men­tis qui­bus sae­pien­da urbs erat, iam ope­ri­bus, quae ad­mo­ve­re mu­ris pa­ra­bat, per­fec­tis quin­que si­mul lo­cis moe­nia est aggres­sus. [2] Tria pa­ri­bus in­ter­val­lis, fa­ci­lio­re adi­tu a cam­po, ad­ver­sus Pyrrhe­um quod vo­cant ad­mo­vit, unum e re­gio­ne Aes­cu­la­pii, unum ad­ver­sus ar­cem. Arie­ti­bus mu­ros qua­tie­bat; [3] as­se­ri­bus fal­ca­tis de­ter­ge­bat pin­nas. Op­pi­da­nos pri­mo et ad spe­ciem et ad ic­tus moe­nium cum ter­ri­bi­li so­ni­tu edi­tos pa­vor ac tre­pi­da­tio ce­pit; [4] dein­de, ut prae­ter spem sta­re mu­ros vi­de­runt, col­lec­tis rur­sus ani­mis in arie­tes tol­le­no­ni­bus lib­ra­men­ta plum­bi aut sa­xo­rum sti­pi­tes­ve ro­bus­tos in­cu­tie­bant; fal­ces an­co­ris fer­reis iniec­tis in in­te­rio­rem par­tem mu­ri tra­hen­tes as­se­rem praef­rin­ge­bant; [5] ad hoc erup­tio­ni­bus et noc­tur­nis in cus­to­dias ope­rum et diur­nis in sta­tio­nes ultro ter­ro­rem in­fe­re­bant.

[6] In hoc sta­tu res ad Ambra­ciam cum es­sent, iam Aeto­li a po­pu­la­tio­ne Acar­na­niae Stra­tum re­die­rant. In­de Ni­can­der prae­tor spem nac­tus sol­ven­dae in­cep­to for­ti ob­si­dio­nis, Ni­co­da­mum quen­dam cum Aeto­lis quin­gen­tis Ambra­ciam intro­mit­tit. [7] Noc­tem cer­tam tem­pus­que etiam noc­tis consti­tuit, quo et il­li ab ur­be ope­ra hos­tium quae ad­ver­sus Pyrrhe­um erant aggre­de­ren­tur, et ip­se ad castra Ro­ma­na ter­ro­rem fa­ce­ret, pos­se ra­tus an­ci­pi­ti tu­mul­tu et noc­te augen­te pa­vo­rem me­mo­ra­bi­lem rem ge­ri. [8] Et Ni­co­da­mus in­tem­pes­ta noc­te, cum alias cus­to­dias fe­fel­lis­set, per alias im­pe­tu constan­ti per­ru­pis­set, su­pe­ra­to bra­chio in ur­bem pe­net­rat, ani­mi­que ali­quan­tum ad om­nia auden­da et spei ob­ses­sis adie­cit et, si­mul consti­tu­ta nox ve­nit, ex com­po­si­to re­pen­te ope­ra est aggres­sus. [9] Id in­cep­tum co­na­tu quam ef­fec­tu gra­vius fuit, quia nul­la ab ex­te­rio­re par­te vis ad­mo­ta est, [10] seu me­tu de­ter­ri­to prae­to­re Aeto­lo­rum, seu quia po­tius vi­sum est Am­phi­lochis nu­per re­cep­tis fer­re opem, quos Per­seus, Phi­lip­pi fi­lius, mis­sus ad Do­lo­piam Am­phi­lochos­que re­ci­pien­dos, sum­ma vi op­pug­na­bat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 12Âîç­ìîæ­íî, áûâ­øèé äâî­ðåö ýïèð­ñêî­ãî öàðÿ Ïèð­ðà, ÷üÿ ðåçè­äåí­öèÿ íåêî­ãäà áûëà çäåñü (ñð. íèæå, ãë. 9, 13).
  • 13Ýòà äåòàëü ïî÷åðï­íó­òà ó Ïîëè­áèÿ, ñì.: XXI, 27 (XXII, 10), 5. Ñð.: Öåçàðü. Çàïèñ­êè î Ãàëëü­ñêîé âîéíå, III, 14, 5.
  • 14Íåâû­ñî­êèé âàë, ñîåäè­íÿ­þ­ùèé ìåæ­äó ñîáîé óêðåï­ëå­íèÿ îñà­æäàþ­ùèõ.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003806 1364003807 1364003808