Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
40. (1) Êîãäà îá ýòèõ äîãîâîðàõ è ïîñòàíîâëåíèÿõ áûëî îáúÿâëåíî, Ìàíëèé ñ äåñÿòüþ ëåãàòàìè è ñî âñåì âîéñêîì íàïðàâèëñÿ ê Ãåëëåñïîíòó. Öàðüêàì ãàëëîâ áûëî ïðèêàçàíî ÿâèòüñÿ òóäà æå. Êîíñóë ñîîáùèë èì óñëîâèÿ, íà êàêèõ îíè äîëæíû ñîáëþäàòü ìèð ñ Ýâìåíîì111, (2) è ïîòðåáîâàë, ÷òîáû îíè îñòàâèëè îáû÷àé áðîäèòü ïî ñòðàíå âîîðóæåííûìè è íå âûõîäèëè çà ïðåäåëû ñâîåé îáëàñòè. (3) Çàòåì, ñîáðàâ êîðàáëè ñî âñåãî ïîáåðåæüÿ è ïðèáàâèâ ê íèì ôëîò Ýâìåíà, äîñòàâëåííûé èç Ýëåè áðàòîì öàðÿ Àôèíååì, Ìàíëèé ïåðåïðàâèë âñå ñèëû â Åâðîïó. (4) Çàòåì âîéñêî, òÿæåëî íàãðóæåííîå âñÿêîãî ðîäà äîáû÷åé, ìàëûìè ïåðåõîäàìè äâèíóëîñü ïî Õåðñîíåñó.  Ëèñèìàõèè êîíñóë ñäåëàë îñòàíîâêó, ÷òîáû äàòü îòäîõíóòü ëîøàäÿì è ìóëàì, à ïîòîì ñî ñâåæèìè ñèëàìè âñòóïèòü âî Ôðàêèþ, äîðîãà ïî êîòîðîé ñëûëà îïàñíîé. (5) Âîéñêî âûñòóïèëî èç Ëèñèìàõèè — îíà ñòîèò íà áåðåãó ðåêè, êîòîðóþ íàçûâàþò Ìåëàñ, — è íà ñëåäóþùèé äåíü ïðèøëî â Êèïñåëû. (6) Çà Êèïñåëàìè äîðîãà ñóæàëàñü è îêîëî äåñÿòè ìèëü øëà ëåñèñòîé òåñíèíîé ïî íåðîâíûì êàìåíèñòûì ìåñòàì. Èç-çà òðóäíîñòè ïåðåõîäà êîíñóë ðàçäåëèë âîéñêî íà äâå ÷àñòè è ïðèêàçàë îäíîé èäòè âïåðåäè, à äðóãîé çàìûêàòü êîëîííó â áîëüøîì îòäàëåíèè; ìåæäó íèìè îí ðàñïîëîæèë îáîç — òàì áûëè òåëåãè ñ êàçíîé è ïðî÷åé öåííîé äîáû÷åé. (7) Êîãäà âîéñêî â òàêîì ïîðÿäêå äâèíóëîñü ÷åðåç ëåñ, ôðàêèéöû èç ÷åòûðåõ ïëåìåí — àñòèè, êåíû, ìàäóàòåíû è êîðåëû, — ÷èñëîì íå áîëåå äåñÿòè òûñÿ÷, çàñåëè ïî îáåèì ñòîðîíàì äîðîãè â åå ñàìîì óçêîì ìåñòå. (8) Íåêîòîðûå äóìàëè, ÷òî ýòî ñëó÷èëîñü íå áåç êîçíåé öàðÿ ìàêåäîíÿí Ôèëèïïà, êîòîðûé çíàë, ÷òî ðèìëÿíå áóäóò âîçâðàùàòüñÿ íå êàêîé-òî äðóãîé äîðîãîé, à ÷åðåç Ôðàêèþ, çíàë è î òîì, ñêîëüêî äåíåã îíè ñ ñîáîé âåçóò. (9) Ïîëêîâîäåö, îáåñïîêîåííûé íåíàäåæíîñòüþ ýòèõ ìåñò, íàõîäèëñÿ â ïåðåäîâîì îòðÿäå. Ôðàêèéöû íå äâèíóëèñü ñ ìåñòà, ïîêà âîîðóæåííûå âîèíû íå ïðîøëè ìèìî íèõ; (10) óáåäèâøèñü, ÷òî ïåðåäîâîé îòðÿä ìèíîâàë ïðîõîä, à çàìûêàþùèé åùå äàëåêî, îíè íàïàëè íà îáîç è ïåðåáèëè êàðàóëüíûõ. Îäíè ïðèíèìàþòñÿ ãðàáèòü òî, ÷òî ëåæèò íà òåëåãàõ, äðóãèå óâîäÿò íàâüþ÷åííûõ ìóëîâ. (11) Ïîòîì, êîãäà êðèê îòòóäà äîíåññÿ ñïåðâà äî ñîëäàò, äâèãàâøèõñÿ ïîçàäè è óæå âîøåäøèõ â ëåñ, à ïîòîì äî ïåðåäîâûõ, ñîëäàòû ñ îáåèõ ñòîðîí ñáåæàëèñü ê ñåðåäèíå êîëîííû, è ñðàçó âî ìíîãèõ ìåñòàõ çàâÿçàëîñü áåñïîðÿäî÷íîå ñðàæåíèå. (12) Ôðàêèéöåâ ãóáèëè ñàìà îáðåìåíÿâøàÿ èõ äîáû÷à è îñòàâëåííûå ñâîáîäíûìè ðàäè ãðàáåæà ðóêè, òàê ÷òî èõ ðåçàëè áåçîðóæíûìè. Ðèìëÿí âûäàâàëà ôðàêèéöàì íåíàäåæíàÿ ìåñòíîñòü: âàðâàðû òî íàïàäàëè íà íèõ, ïðîõîäÿ ïî èçâåñòíûì èì òðîïàì, òî óêðûâàëèñü, çàòàèâøèñü â ëîùèíàõ. (13) Äàæå ñàìè òåëåãè è óâÿçàííàÿ ïîêëàæà, áðîøåííûå ïî âîëå ñëó÷àÿ òî òóò, òî òàì, îêàçûâàþòñÿ â áèòâå ïîìåõîé òî òåì, òî äðóãèì. Çäåñü ïàäàåò ñ.301 óáèòûì ãðàáèòåëü, òàì — çàùèòíèê îò ãðàáåæà. (14) Âîåííîå ñ÷àñòüå îêàçûâàåòñÿ ïåðåìåí÷èâî â çàâèñèìîñòè îò óäîáñòâà èëè íåóäîáñòâà ìåñòíîñòè, îò áîåâîãî äóõà ñðàæàþùèõñÿ è îò ÷èñëåííîñòè — âåäü èíûì ïðèõîäèòñÿ áèòüñÿ ñ ïðåâîñõîäÿùèìè, èíûì ñ ìåíüøèìè, ÷åì ó íèõ, ñèëàìè. Îáå ñòîðîíû íåñóò áîëüøèå ïîòåðè. (15) È âîò óæå íàäâèãàëàñü íî÷ü, êàê âäðóã ôðàêèéöû óøëè ñ ïîëÿ áèòâû, è íå ïîòîìó, ÷òî áåæàëè îò ðàí èëè ñìåðòè, à îòòîãî, ÷òî çàõâà÷åííîé äîáû÷è äëÿ íèõ áûëî äîâîëüíî112. |
40. His foederibus decretisque datis Manlius cum decem legatis omnique exercitu ad Hellespontum profectus, evocatis eo regulis Gallorum, leges quibus pacem cum Eumene servarent dixit, [2] denuntiavit ut morem vagandi cum armis finirent agrorumque suorum terminis se continerent. [3] Contractis deinde ex omni ora navibus et Eumenis etiam classe per Athenaeum fratrem regis ab Elaea adducta copias omnes in Europam traiecit. [4] Inde per Chersonesum modicis itineribus grave praeda omnis generis agmen trahens Lysimachiae stativa habuit, ut quam maxime recentibus et integris iumentis Thraeciam, per quam iter vulgo horrebant, ingrederetur. [5] Quo profectus est ab Lysimachia die ad amnem Melana quem vocant, inde postero die Cypsela pervenit. [6] A Cypselis via decem milium fere silvestris angusta confragosa excipiebat, propter cuius difficultatem itineris in duas partes divisus exercitus, et praecedere una iussa, altera, magno intervallo cogere agmen, media impedimenta interposuit; plaustra cum pecunia publica erant pretiosaque alia praeda. [7] Ita cum per saltum iret, Thraecum decem haud amplius milia ex quattuor populis, Astii et Caeni et Maduateni et Coreli, ad ipsas angustias viam circumsederunt. [8] Opinio erat non sine Philippi Macedonum regis fraude id factum; eum scisse non alia quam per Thraeciam redituros Romanos, et quantam pecuniam secum portarent. [9] In primo agmine imperator erat, sollicitus propter iniquitatem locorum. Thraeces nihil se moverunt donec armati transirent; [10] postquam primos superasse angustias viderunt, postremos nondum appropinquantes, impedimenta et sarcinas invadunt, caesisque custodibus partim ea quae in plaustris erant diripere, partim sub oneribus iumenta abstrahere. [11] Unde postquam clamor primum ad eos, qui iam ingressi saltum sequebantur, deinde etiam ad primum agmen est perlatus, utrimque in medium concurritur, et inordinatum pluribus simul locis proelium conseritur. [12] Thraecas praeda ipsa impeditos oneribus et plerosque, ut ad rapiendum vacuas manus haberent, inermes ad caedem praebet; Romanos iniquitas locorum barbaris per calles notas occursantibus et latentibus interdum per cavas valles prodebat. [13] Ipsa etiam onera plaustraque, ut fors tulit, his aut illis incommode obiecta pugnantibus impedimento sunt. Alibi praedo alibi praedae vindex cadit. [14] Prout locus iniquus aequusve his aut illis, prout animus pugnantium est, prout numerus — alii enim pluribus, quam ipsi erant, alii paucioribus occurrerant — varia fortuna pugnae est; multi utrimque cadunt. [15] Iam nox appetebat, cum proelio excedunt Thraeces, non fuga vulnerum aut mortis, sed quia satis praedae habebant. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß