Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 40

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

40. (1) Êîãäà îá ýòèõ äîãî­âî­ðàõ è ïîñòà­íîâ­ëå­íè­ÿõ áûëî îáú­ÿâ­ëå­íî, Ìàí­ëèé ñ äåñÿ­òüþ ëåãà­òà­ìè è ñî âñåì âîé­ñêîì íàïðà­âèë­ñÿ ê Ãåë­ëåñ­ïîí­òó. Öàðü­êàì ãàë­ëîâ áûëî ïðè­êà­çà­íî ÿâèòü­ñÿ òóäà æå. Êîí­ñóë ñîîá­ùèë èì óñëî­âèÿ, íà êàêèõ îíè äîëæ­íû ñîáëþäàòü ìèð ñ Ýâìå­íîì111, (2) è ïîòðå­áî­âàë, ÷òîáû îíè îñòà­âè­ëè îáû­÷àé áðî­äèòü ïî ñòðàíå âîîðó­æåí­íû­ìè è íå âûõî­äè­ëè çà ïðå­äå­ëû ñâî­åé îáëà­ñòè. (3) Çàòåì, ñîáðàâ êîðàá­ëè ñî âñå­ãî ïîáå­ðå­æüÿ è ïðè­áà­âèâ ê íèì ôëîò Ýâìå­íà, äîñòàâ­ëåí­íûé èç Ýëåè áðà­òîì öàðÿ Àôè­íå­åì, Ìàí­ëèé ïåðå­ïðà­âèë âñå ñèëû â Åâðî­ïó. (4) Çàòåì âîé­ñêî, òÿæå­ëî íàãðó­æåí­íîå âñÿ­êî­ãî ðîäà äîáû­÷åé, ìàëû­ìè ïåðå­õî­äà­ìè äâè­íó­ëîñü ïî Õåð­ñî­íå­ñó.  Ëèñè­ìà­õèè êîí­ñóë ñäå­ëàë îñòà­íîâ­êó, ÷òîáû äàòü îòäîõ­íóòü ëîøà­äÿì è ìóëàì, à ïîòîì ñî ñâå­æè­ìè ñèëà­ìè âñòó­ïèòü âî Ôðà­êèþ, äîðî­ãà ïî êîòî­ðîé ñëû­ëà îïàñ­íîé. (5) Âîé­ñêî âûñòó­ïè­ëî èç Ëèñè­ìà­õèè — îíà ñòî­èò íà áåðå­ãó ðåêè, êîòî­ðóþ íàçû­âà­þò Ìåëàñ, — è íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü ïðè­øëî â Êèï­ñå­ëû. (6) Çà Êèï­ñå­ëà­ìè äîðî­ãà ñóæà­ëàñü è îêî­ëî äåñÿ­òè ìèëü øëà ëåñè­ñòîé òåñ­íè­íîé ïî íåðîâ­íûì êàìå­íè­ñòûì ìåñòàì. Èç-çà òðóä­íî­ñòè ïåðå­õî­äà êîí­ñóë ðàçäå­ëèë âîé­ñêî íà äâå ÷àñòè è ïðè­êà­çàë îäíîé èäòè âïå­ðå­äè, à äðó­ãîé çàìû­êàòü êîëîí­íó â áîëü­øîì îòäà­ëå­íèè; ìåæ­äó íèìè îí ðàñ­ïî­ëî­æèë îáîç — òàì áûëè òåëå­ãè ñ êàç­íîé è ïðî­÷åé öåí­íîé äîáû­÷åé. (7) Êîãäà âîé­ñêî â òàêîì ïîðÿä­êå äâè­íó­ëîñü ÷åðåç ëåñ, ôðà­êèé­öû èç ÷åòû­ðåõ ïëå­ìåí — àñòèè, êåíû, ìàäó­à­òå­íû è êîðå­ëû, — ÷èñ­ëîì íå áîëåå äåñÿ­òè òûñÿ÷, çàñå­ëè ïî îáå­èì ñòî­ðî­íàì äîðî­ãè â åå ñàìîì óçêîì ìåñòå. (8) Íåêî­òî­ðûå äóìà­ëè, ÷òî ýòî ñëó­÷è­ëîñü íå áåç êîç­íåé öàðÿ ìàêåäî­íÿí Ôèëèï­ïà, êîòî­ðûé çíàë, ÷òî ðèì­ëÿíå áóäóò âîç­âðà­ùàòü­ñÿ íå êàêîé-òî äðó­ãîé äîðî­ãîé, à ÷åðåç Ôðà­êèþ, çíàë è î òîì, ñêîëü­êî äåíåã îíè ñ ñîáîé âåçóò. (9) Ïîë­êî­âî­äåö, îáåñ­ïî­êî­åí­íûé íåíà­äåæ­íî­ñòüþ ýòèõ ìåñò, íàõî­äèë­ñÿ â ïåðå­äî­âîì îòðÿäå. Ôðà­êèé­öû íå äâè­íó­ëèñü ñ ìåñòà, ïîêà âîîðó­æåí­íûå âîè­íû íå ïðî­øëè ìèìî íèõ; (10) óáåäèâ­øèñü, ÷òî ïåðå­äî­âîé îòðÿä ìèíî­âàë ïðî­õîä, à çàìû­êàþ­ùèé åùå äàëå­êî, îíè íàïà­ëè íà îáîç è ïåðå­áè­ëè êàðà­óëü­íûõ. Îäíè ïðè­íè­ìà­þò­ñÿ ãðà­áèòü òî, ÷òî ëåæèò íà òåëå­ãàõ, äðó­ãèå óâî­äÿò íàâüþ­÷åí­íûõ ìóëîâ. (11) Ïîòîì, êîãäà êðèê îòòóäà äîíåñ­ñÿ ñïåð­âà äî ñîë­äàò, äâè­ãàâ­øèõ­ñÿ ïîçà­äè è óæå âîøåä­øèõ â ëåñ, à ïîòîì äî ïåðå­äî­âûõ, ñîë­äà­òû ñ îáå­èõ ñòî­ðîí ñáå­æà­ëèñü ê ñåðåäèíå êîëîí­íû, è ñðà­çó âî ìíî­ãèõ ìåñòàõ çàâÿ­çà­ëîñü áåñ­ïî­ðÿäî÷­íîå ñðà­æå­íèå. (12) Ôðà­êèé­öåâ ãóáè­ëè ñàìà îáðå­ìå­íÿâ­øàÿ èõ äîáû­÷à è îñòàâ­ëåí­íûå ñâî­áîä­íû­ìè ðàäè ãðà­áå­æà ðóêè, òàê ÷òî èõ ðåçà­ëè áåç­îðóæ­íû­ìè. Ðèì­ëÿí âûäà­âà­ëà ôðà­êèé­öàì íåíà­äåæ­íàÿ ìåñò­íîñòü: âàð­âà­ðû òî íàïà­äà­ëè íà íèõ, ïðî­õî­äÿ ïî èçâåñò­íûì èì òðî­ïàì, òî óêðû­âà­ëèñü, çàòà­èâ­øèñü â ëîùè­íàõ. (13) Äàæå ñàìè òåëå­ãè è óâÿ­çàí­íàÿ ïîêëà­æà, áðî­øåí­íûå ïî âîëå ñëó­÷àÿ òî òóò, òî òàì, îêà­çû­âà­þò­ñÿ â áèò­âå ïîìå­õîé òî òåì, òî äðó­ãèì. Çäåñü ïàäà­åò ñ.301 óáè­òûì ãðà­áè­òåëü, òàì — çàùèò­íèê îò ãðà­áå­æà. (14) Âîåí­íîå ñ÷à­ñòüå îêà­çû­âà­åò­ñÿ ïåðå­ìåí­÷è­âî â çàâè­ñè­ìî­ñòè îò óäîá­ñòâà èëè íåóäîá­ñòâà ìåñò­íî­ñòè, îò áîå­âî­ãî äóõà ñðà­æàþ­ùèõ­ñÿ è îò ÷èñ­ëåí­íî­ñòè — âåäü èíûì ïðè­õî­äèò­ñÿ áèòü­ñÿ ñ ïðå­âîñ­õî­äÿ­ùè­ìè, èíûì ñ ìåíü­øè­ìè, ÷åì ó íèõ, ñèëà­ìè. Îáå ñòî­ðî­íû íåñóò áîëü­øèå ïîòå­ðè. (15) È âîò óæå íàäâè­ãà­ëàñü íî÷ü, êàê âäðóã ôðà­êèé­öû óøëè ñ ïîëÿ áèò­âû, è íå ïîòî­ìó, ÷òî áåæà­ëè îò ðàí èëè ñìåð­òè, à îòòî­ãî, ÷òî çàõâà­÷åí­íîé äîáû­÷è äëÿ íèõ áûëî äîâîëü­íî112.

40. His foe­de­ri­bus dec­re­tis­que da­tis Man­lius cum de­cem le­ga­tis om­ni­que exer­ci­tu ad Hel­les­pon­tum pro­fec­tus, evo­ca­tis eo re­gu­lis Gal­lo­rum, le­ges qui­bus pa­cem cum Eume­ne ser­va­rent di­xit, [2] de­nun­tia­vit ut mo­rem va­gan­di cum ar­mis fi­ni­rent ag­ro­rum­que suo­rum ter­mi­nis se con­ti­ne­rent. [3] Contrac­tis dein­de ex om­ni ora na­vi­bus et Eume­nis etiam clas­se per Athe­nae­um frat­rem re­gis ab Elaea ad­duc­ta co­pias om­nes in Euro­pam traie­cit. [4] In­de per Cher­so­ne­sum mo­di­cis iti­ne­ri­bus gra­ve prae­da om­nis ge­ne­ris ag­men tra­hens Ly­si­machiae sta­ti­va ha­buit, ut quam ma­xi­me re­cen­ti­bus et in­teg­ris iumen­tis Thrae­ciam, per quam iter vul­go hor­re­bant, ingre­de­re­tur. [5] Quo pro­fec­tus est ab Ly­si­machia die ad am­nem Me­la­na quem vo­cant, in­de pos­te­ro die Cyp­se­la per­ve­nit. [6] A Cyp­se­lis via de­cem mi­lium fe­re sil­vestris an­gus­ta confra­go­sa ex­ci­pie­bat, prop­ter cui­us dif­fi­cul­ta­tem iti­ne­ris in duas par­tes di­vi­sus exer­ci­tus, et prae­ce­de­re una ius­sa, al­te­ra, mag­no in­ter­val­lo co­ge­re ag­men, me­dia im­pe­di­men­ta in­ter­po­suit; pla­ustra cum pe­cu­nia pub­li­ca erant pre­tio­sa­que alia prae­da. [7] Ita cum per sal­tum iret, Thrae­cum de­cem haud ampli­us mi­lia ex quat­tuor po­pu­lis, As­tii et Cae­ni et Ma­dua­te­ni et Co­re­li, ad ip­sas an­gus­tias viam cir­cum­se­de­runt. [8] Opi­nio erat non si­ne Phi­lip­pi Ma­ce­do­num re­gis frau­de id fac­tum; eum scis­se non alia quam per Thrae­ciam re­di­tu­ros Ro­ma­nos, et quan­tam pe­cu­niam se­cum por­ta­rent. [9] In pri­mo ag­mi­ne im­pe­ra­tor erat, sol­li­ci­tus prop­ter ini­qui­ta­tem lo­co­rum. Thrae­ces ni­hil se mo­ve­runt do­nec ar­ma­ti tran­si­rent; [10] postquam pri­mos su­pe­ras­se an­gus­tias vi­de­runt, postre­mos non­dum appro­pin­quan­tes, im­pe­di­men­ta et sar­ci­nas in­va­dunt, cae­sis­que cus­to­di­bus par­tim ea quae in pla­ustris erant di­ri­pe­re, par­tim sub one­ri­bus iumen­ta abstra­he­re. [11] Un­de postquam cla­mor pri­mum ad eos, qui iam ingres­si sal­tum se­que­ban­tur, dein­de etiam ad pri­mum ag­men est per­la­tus, ut­rim­que in me­dium con­cur­ri­tur, et inor­di­na­tum plu­ri­bus si­mul lo­cis proe­lium con­se­ri­tur. [12] Thrae­cas prae­da ip­sa im­pe­di­tos one­ri­bus et ple­ros­que, ut ad ra­pien­dum va­cuas ma­nus ha­be­rent, iner­mes ad cae­dem prae­bet; Ro­ma­nos ini­qui­tas lo­co­rum bar­ba­ris per cal­les no­tas oc­cur­san­ti­bus et la­ten­ti­bus in­ter­dum per ca­vas val­les pro­de­bat. [13] Ip­sa etiam one­ra pla­ustra­que, ut fors tu­lit, his aut il­lis in­com­mo­de obiec­ta pug­nan­ti­bus im­pe­di­men­to sunt. Ali­bi prae­do ali­bi prae­dae vin­dex ca­dit. [14] Prout lo­cus ini­quus aequ­us­ve his aut il­lis, prout ani­mus pug­nan­tium est, prout nu­me­rus — alii enim plu­ri­bus, quam ip­si erant, alii pau­cio­ri­bus oc­cur­re­rant — va­ria for­tu­na pug­nae est; mul­ti ut­rim­que ca­dunt. [15] Iam nox ap­pe­te­bat, cum proe­lio ex­ce­dunt Thrae­ces, non fu­ga vul­ne­rum aut mor­tis, sed quia sa­tis prae­dae ha­be­bant.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 111Ñîþç­íèê Ðèìà Ýâìåí áûë òðà­äè­öè­îí­íûì âðà­ãîì ãàëà­òîâ.
  • 112Ïðî­òè­âî­ðå­÷à­ùèå äðóã äðó­ãó îïè­ñà­íèÿ ýòîé áèò­âû ñì. íèæå, ãë. 46, 6—9 è 49, 7—12.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364003841 1364003842 1364003843