Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
41. (1) Ïåðåäîâîé îòðÿä ðèìñêîãî âîéñêà, âûéäÿ èç ëåñó, ñòàë ëàãåðåì íà îòêðûòîì ìåñòå áëèç õðàìà Áåíäèäû113. Äðóãàÿ ÷àñòü îñòàëàñü ïîñðåäèíå ëåñà ñòîðîæèòü îáîç, îêðóæèâ åãî äâîéíûì âàëîì. (2) Íà ñëåäóþùèé äåíü çàäåðæàâøèåñÿ, ðàçâåäàâ äîðîãó, ïðåæäå ÷åì äâèíóòüñÿ ÷åðåç ëåñ, ñîåäèíèëèñü ñ ïåðåäîâûìè. (3)  òîì ñðàæåíèè, êîòîðîå øëî òàì è ñÿì ïî÷òè ïî âñåìó óùåëüþ, ïàëà ÷àñòü îáîçíîé ïðèñëóãè è íåìàëî ñîëäàò, à íàèáîëüøåé ïîòåðåé áûëà ãèáåëü Êâèíòà Ìèíóöèÿ Òåðìà, âîèíà õðàáðîãî è ðåøèòåëüíîãî. (4)  ýòîò äåíü âîéñêî äîñòèãëî ðåêè Ãåáðà; îòòóäà îíî ïðîøëî ÷åðåç çåìëè Ýíîñà ìèìî õðàìà Àïîëëîíà Çåðèíôñêîãî114, êàê åãî íàçûâàþò òàìîøíèå æèòåëè. (5) Âîçëå ìåñòà, íàçûâàåìîãî Òåìïèðàìè, äîðîãà ñíîâà øëà ÷åðåç òåñíèíó, òàêóþ æå, êàê îñòàâøàÿñÿ ïîçàäè, è ïî òàêîé æå ñêàëèñòîé íåðîâíîé ìåñòíîñòè. Íî íèêàêîãî ëåñà êðóãîì íå áûëî, íå áûëî è óêðûòèÿ äëÿ çàñàäû. (6) Òðàâñû, äðóãîå ôðàêèéñêîå ïëåìÿ, òîæå ñîáðàëèñü âîçëå äîðîãè, ðàññ÷èòûâàÿ íà äîáû÷ó, íî â áåçëåñíûõ äîëèíàõ òå, êòî ïûòàëñÿ óñòðîèòü çàñàäó íà óçêîì ïðîõîäå, áûëè âèäíû èçäàëåêà. Ïîýòîìó ñðåäè ðèìëÿí óæå íå áûëî íè òàêîãî ñòðàõà, íè òàêîãî ñìÿòåíèÿ, êàê â ïðîøëûé ðàç: âåäü õîòü ìåñòî áûëî è íåóäîáíî, îíè ìîãëè áèòüñÿ â ïðàâèëüíîì è îòêðûòîì ñðàæåíèè. (7) Îíè ïîäñòóïàþò ê âðàãó òåñíî ñîìêíóòûì ñòðîåì è íàïàäàþò íà íåãî ñ áîåâûì êðèêîì. Âûáèâ ôðàêèéöåâ ñ ìåñòà, îíè çàòåì îáðàùàþò èõ â áåãñòâî; íà÷èíàåòñÿ ïîáîèùå, èáî òåïåðü òåñíèíû íå äàþò óáåæàòü èì ñàìèì. (8) Îäåðæàâ ïîáåäó, ðèìëÿíå ðàñïîëîæèëèñü ëàãåðåì âîçëå Ñàëû, ñåëåíèÿ ìàðîíåéöåâ115. Íà äðóãîé äåíü äîðîãà áûëà ñâîáîäíà, è âîéñêî ïðèøëî ê Ïðèàòèéñêîìó ïîëþ, ãäå ñòîÿëî òðè äíÿ, çàïàñàÿñü õëåáîì. Åãî ÷àñòüþ ïîäâåçëè ñî ñâîèõ ïîëåé ñàìè ìàðîíåéöû, ÷àñòüþ äîñòàâèëè ñ ðèìñêèõ êîðàáëåé, ãðóæåííûõ âñÿêîãî ðîäà ïðèïàñàìè è ñëåäîâàâøèõ çà âîéñêîì. (9) Îò ñòîÿíêè áûë äåíü ïóòè äî Àïîëëîíèè; (10) îòòóäà ÷åðåç çåìëè Àáäåð ïðèøëè â Íåàïîëü116. Âñÿ ýòà ÷àñòü ïóòè, ïðîëåãàâøàÿ ÷åðåç ãðå÷åñêèå êîëîíèè, áûëà ñïîêîéíîé. Äîðîãà äàëüøå ïðîõîäèëà ïî âíóòðåííèì îáëàñòÿì Ôðàêèè; äåííî è íîùíî ïðèõîäèëîñü ðèìëÿíàì åñëè íå ñðàæàòüñÿ, òî îæèäàòü íàïàäåíèÿ, ïîêà îíè íå äîñòèãëè Ìàêåäîíèè. (11) Ýòî æå âîéñêî ïðîøëî â ñâîå âðåìÿ ïî òîé æå äîðîãå ïîä êîìàíäîâàíèåì Ñöèïèîíà117, íî òîãäà ôðàêèéöû òðåâîæèëè èõ ìåíüøå. Ïðè÷èíà òîìó áûëà òîëüêî îäíà: òîãäà ïðè ðèìëÿíàõ áûëî ìåíüøå äîáû÷è, æåëàííîé âàðâàðàì. (12) Âïðî÷åì, êàê ïèøåò Êëàâäèé, è â òîò ðàç ôðàêèéöû, ÷èñëîì äî ïÿòíàäöàòè òûñÿ÷, òîæå íàïàëè íà îòðÿä íóìèäèéöà Ìóòòèíà, øåäøèé âïåðåäè ñ.302 ïîõîäíîé êîëîííû äëÿ îáñëåäîâàíèÿ ìåñòíîñòè. Îòðÿä ýòîò ñîñòîÿë èç ÷åòûðåõñîò íóìèäèéñêèõ êîííèêîâ, ïðè íåì áûëî è íåñêîëüêî ñëîíîâ; (13) òîãäà ñûí Ìóòòèíà ñî ñòà ïÿòüþäåñÿòüþ îòáîðíûìè êîííèêàìè ïðîðâàëñÿ ñêâîçü ãóùó âðàãîâ, à ïîòîì, êîãäà Ìóòòèí, ïîñòàâèâ ñëîíîâ â ñåðåäèíå, à êîííèêîâ íà ôëàíãàõ, âñòóïèë â ñõâàòêó è íàïàäåíèåì ñ òûëà íàâåë ñòðàõ íà ôðàêèéöåâ, (14) êîòîðûå áûëè ñìåòåíû êîííèöåé, íàëåòåâøåé, ïîäîáíî áóðå, è äàæå íå ïîäîøëè ê ñòðîþ ïåõîòèíöåâ. (15) Ãíåé Ìàíëèé ïðèâåë âîéñêî ÷åðåç Ìàêåäîíèþ â Ôåññàëèþ. Îòòóäà ÷åðåç Ýïèð îíî ïðèøëî â Àïîëëîíèþ.  òå âðåìåíà åùå íå îòâàæèâàëèñü ïåðåñåêàòü ìîðå çèìîé, è êîíñóë çèìîâàë â Àïîëëîíèè. |
41. Romanorum primum agmen extra saltum circa templum Bendidium castra loco aperto posuit; pars altera ad custodiam impedimentorum medio in saltu, duplici circumdato vallo, mansit. [2] Postero die prius explorato saltu quam moverent primis se coniungunt. [3] In eo proelio cum et impedimentorum et calonum pars et milites aliquot, cum passim toto prope saltu pugnaretur, cecidissent, plurimum Q. Minucii Thermi morte damni est acceptum, fortis ac strenui viri. [4] Eo die ad Hebrum flumen perventum est. Inde Aeniorum fines praeter Apollinis Zerynthium quem vocant incolae templum superant. [5] Aliae angustiae circa Tempyra excipiunt — hoc loco nomen est — nec minus confragosae quam priores; sed, quia nihil silvestre circa est, ne latebras quidem ad insidiandum praebent. [6] Huc ad eandem spem praedae Thrausi, gens et ipsa Thraecum, convenere; sed, quia nudae valles procul ut conspicerentur angustias obsidentes efficiebant, minus terroris tumultusque fuit apud Romanos; quippe etsi iniquo loco, proelio tamen iusto, acie aperta, signis collatis dimicandum erat. [7] Conferti subeunt et cum clamore impetu facto primum expulere loco hostes, deinde avertere; fuga inde caedesque suis ipsos impedientibus angustiis fieri coepta est. [8] Romani victores ad vicum Maronitarum — Salen appellant — posuerunt castra. Postero die patenti itinere Priaticus campus eos excepit, triduumque ibi frumentum accipientes manserunt, partem ex agris Maronitarum, conferentibus ipsis, partem ex navibus suis, quae cum omnis generis commeatu sequebantur. [9] Ab stativis diei via Apolloniam fuit. [10] Hinc per Abderitarum agrum Neapolim perventum est. Hoc omne per Graecorum colonias pacatum iter fuit; reliquum inde per medios Thraecas dies noctesque, etsi non infestum, tamen suspectum, donec in Macedoniam pervenerunt. [11] Mitiores Thraecas idem exercitus, cum a Scipione eadem via duceretur, habuerat, nullam ob aliam causam quam quod praedae minus quod peteretur fuerat; [12] quamquam tunc quoque Claudius auctor est ad quindecim milia Thraecum praecedenti ad exploranda loca agmen Muttini Numidae occurrisse. Quadringentos equites fuisse Numidas, paucos elephantos; [13] Muttinis filium per medios hostes cum centum quinquaginta delectis equitibus perrupisse; eundem mox, cum iam Muttines in medio elephantis locatis, in cornua equitibus dispositis manum cum hoste conseruisset, terrorem ab tergo praebuisse, [14] atque inde turbatos equestri velut procella hostes ad peditum agmen non accessisse. [15] Cn. Manlius per Macedoniam in Thessaliam exercitum traduxit. Inde per Epirum Apolloniam cum pervenisset, nondum adeo hiberno contempto mari ut traicere auderet, Apolloniae hibernavit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß