Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 42

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

42. (1)  ñàìîì êîí­öå ãîäà [188 ã.] êîí­ñóë Ìàðê Âàëå­ðèé ïðè­áûë èç Ëèãó­ðèè â Ðèì äëÿ âûáî­ðîâ íîâûõ äîëæ­íîñò­íûõ ëèö.  ïðî­âèí­öèè îí íå ñîâåð­øèë íè÷å­ãî ïðè­ìå­÷à­òåëü­íî­ãî, ÷òî îïðàâ­äû­âà­ëî áû åãî çàïîçäà­íèå ïðî­òèâ ïðè­íÿ­òî­ãî ñðî­êà. (2) Âûáî­ðû êîí­ñó­ëîâ ñîñòî­ÿ­ëèñü äâå­íà­äöà­òî­ãî äíÿ äî ìàð­òîâ­ñêèõ êàëåíä; èçáðà­íû áûëè Ìàðê Ýìè­ëèé Ëåïèä è Ãàé Ôëà­ìè­íèé. (3) Íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü èçáðà­íû áûëè ïðå­òî­ðû: Àïïèé Êëàâ­äèé Ïóëü­õð, (4) Ñåð­âèé Ñóëü­ïè­öèé Ãàëü­áà, Êâèíò Òåðåí­öèé Êóë­ëå­îí, Ëóöèé Òåðåí­öèé Ìàñ­ñà­ëèîò, Êâèíò Ôóëü­âèé Ôëàêê è Ìàðê Ôóðèé Êðàñ­ñè­ïåä. (5) Ïî îêîí­÷à­íèè âûáî­ðîâ êîí­ñóë ïðåä­ñòà­âèë íà ðåøå­íèå ñåíà­òà âîïðîñ î òîì, êàêèå ïðî­âèí­öèè äàòü ïðå­òî­ðàì. Ñåíàò ïîñòà­íî­âèë, ÷òî äâîå ïðå­òî­ðîâ îñòà­íóò­ñÿ äëÿ îòïðàâ­ëå­íèÿ ñóäà â Ðèìå, äâîå ïîëó­÷àò íàçíà­÷å­íèå âíå Èòà­ëèè, à èìåí­íî â Ñèöè­ëèþ è â Ñàð­äè­íèþ, à äâîå â åå ïðå­äå­ëàõ — â Òàðåíò è â Ãàë­ëèþ118. (6) Ïðå­òî­ðàì òîò­÷àñ âåëå­íî áûëî äî âñòóï­ëå­íèÿ â äîëæ­íîñòü ðàñ­ïðå­äå­ëèòü ìåæ­äó ñîáîé ïîðó­÷å­íèÿ ïî æðå­áèþ. Ñåð­âèþ Ñóëü­ïè­öèþ äîñòà­ëàñü ãîðîä­ñêàÿ ïðå­òó­ðà, Êâèí­òó Òåðåí­öèþ — ñóäåá­íûå äåëà ñ èíî­çåì­öà­ìè, Ëóöèé Òåðåí­öèé ïîëó­÷èë Ñèöè­ëèþ, Êâèíò Ôóëü­âèé — Ñàð­äè­íèþ, Àïïèé Êëàâ­äèé — Òàðåíò, Ìàðê Ôóðèé — Ãàë­ëèþ.

(7)  òîì ãîäó Ëóöèé Ìèíó­öèé Ìèð­òèë è Ëóöèé Ìàí­ëèé, îáâè­íåí­íûå â èçáè­å­íèè êàð­ôà­ãåí­ñêèõ ïîñëîâ, áûëè ðàñ­ïî­ðÿ­æå­íè­åì ãîðîä­ñêî­ãî ïðå­òî­ðà Ìàð­êà Êëàâ­äèÿ âûäà­íû ÷åðåç ôåöè­à­ëîâ ýòèì ïîñëàì è óâå­çå­íû â Êàð­ôà­ãåí119.

(8)  Ëèãó­ðèè, ïî ñëó­õàì, øëà, äåíü îòî äíÿ ðàç­ãî­ðà­ÿñü, áîëü­øàÿ âîé­íà. Ïîýòî­ìó ñåíàò, êîãäà íîâûå êîí­ñó­ëû äîëî­æè­ëè åìó î ïîëî­æå­íèè â ïðî­âèí­öè­ÿõ è â ãîñóäàð­ñòâå, îáî­èì íàçíà­÷èë ïðî­âèí­öè­åé Ëèãó­ðèé­ñêóþ îáëàñòü. (9) Ýòî­ìó ðåøå­íèþ âîñ­ïðî­òè­âèë­ñÿ êîí­ñóë Ëåïèä. «Íåäî­ñòîé­íî, — ñêà­çàë îí, — çàïè­ðàòü îáî­èõ êîí­ñó­ëîâ â äîëè­íû Ëèãó­ðèè, (10) ìåæ­äó òåì êàê Ìàðê Ôóëü­âèé è Ãíåé Ìàí­ëèé óæå â ïðî­äîë­æå­íèå äâóõ ëåò öàð­ñò­âó­þò, îäèí â Åâðî­ïå, äðó­ãîé â Àçèè, êàê áû çàñòó­ïèâ ìåñòà Ôèëèï­ïà è Àíòèî­õà. Åñëè ñåíà­òó óãîä­íî äåð­æàòü òàì âîé­ñêà, òî íå ëó÷­øå ëè èõ îòäàòü ïîä íà÷àëü­ñòâî êîí­ñó­ëàì, íåæå­ëè ÷àñò­íûì ëèöàì?120 (11) Òå îáà ðûñ­êà­þò, ãðî­çÿ âîé­íîþ íàðî­äàì, êîòî­ðûì âîé­íà íå áûëà îáú­ÿâ­ëå­íà, è ïðî­äà­þò ìèð çà äåíü­ãè121. À åñëè óæ íóæ­íî ïðî­âèí­öèè òå çàíè­ìàòü âîé­ñêà­ìè, òî êàê ïðå­åì­íè­êîì Ìàíèÿ Àöè­ëèÿ áûë êîí­ñóë Ëóöèé Ñöè­ïè­îí, à ïðå­åì­íè­êà­ìè Ëóöèÿ Ñöè­ïè­î­íà Ìàðê Ôóëü­âèé è ñ.303 Ãíåé Ìàí­ëèé, (12) òàê èõ ïðå­åì­íè­êà­ìè äîëæ­íû áûòü êîí­ñó­ëû Ãàé Ëèâèé è Ìàðê Âàëå­ðèé. Òåïåðü, ïî êðàé­íåé ìåðå ïî îêîí­÷à­íèè âîé­íû ñ ýòî­ëèé­öà­ìè, êîãäà Àçèÿ óæå îòíÿ­òà ó Àíòèî­õà, ãàë­ëû ïîáåæ­äå­íû, äîëæ­íî ëèáî ïîñëàòü êîí­ñó­ëîâ ê êîí­ñóëü­ñêèì âîé­ñêàì, ëèáî îòî­çâàòü ëåãè­î­íû îòòóäà è íàêî­íåö âåð­íóòü ãîñóäàð­ñòâó». (13) Âûñëó­øàâ ýòî, ñåíàò îñòàë­ñÿ ïðè ñâî­åì ìíå­íèè, ÷òîáû Ëèãó­ðèÿ áûëà ïðî­âèí­öè­åé îáî­èì êîí­ñó­ëàì, íî îòíî­ñè­òåëü­íî Ìàí­ëèÿ è Ôóëü­âèÿ áûëî îïðå­äå­ëå­íî, ÷òîáû îíè îñòà­âè­ëè ñâîè ïðî­âèí­öèè, âûâå­ëè îòòóäà âîé­ñêà è âîç­âðà­òè­ëèñü â Ðèì.

42. Exi­tu pro­pe an­ni M. Va­le­rius con­sul ex Li­gu­ri­bus ad ma­gistra­tus sub­ro­gan­dos Ro­mam ve­nit nul­la me­mo­ra­bi­li in pro­vin­cia ges­ta re, ut ea pro­ba­bi­lis mo­rae cau­sa es­set quod so­li­to se­rius ad co­mi­tia ve­nis­set. [2] Co­mi­tia con­su­li­bus ro­gan­dis fue­runt a. d. XII. Kal. Mar­tias; crea­ti M. Aemi­lius Le­pi­dus C. Fla­mi­nius. [3] Pos­te­ro die prae­to­res fac­ti Ap. Clau­dius Pul­cher [4] Ser. Sul­pi­cius Gal­ba Q. Te­ren­tius Cul­leo L. Te­ren­tius Mas­si­lio­ta Q. Ful­vius Flac­cus M. Fu­rius Cras­si­pes. [5] Co­mi­tiis per­fec­tis quas pro­vin­cias prae­to­ri­bus es­se pla­ce­ret re­tu­lit ad se­na­tum con­sul. Dec­re­ve­runt duas Ro­mae iuris di­cen­di cau­sa, duas extra Ita­liam, Si­ci­liam ac Sar­di­niam, duas in Ita­lia, Ta­ren­tum et Gal­liam; [6] et ex­templo, pri­us­quam ini­rent ma­gistra­tum, sor­ti­ri ius­si. Ser. Sul­pi­cius ur­ba­nam, Q. Te­ren­tius pe­reg­ri­nam est sor­ti­tus, L. Te­ren­tius Si­ci­liam, Q. Ful­vius Sar­di­niam, Ap. Clau­dius Ta­ren­tum, M. Fu­rius Gal­liam.

[7] Eo an­no L. Mi­nu­cius Myr­ti­lus et L. Man­lius, quod le­ga­tos Car­tha­gi­nien­ses pul­sas­se di­ce­ban­tur, ius­su M. Clau­dii prae­to­ris ur­ba­ni per fe­tia­les tra­di­ti sunt le­ga­tis et Car­tha­gi­nem avec­ti.

[8] In Li­gu­ri­bus mag­ni bel­li et glis­cen­tis in dies ma­gis fa­ma erat. Ita­que con­su­li­bus no­vis, quo die de pro­vin­ciis et de re pub­li­ca re­tu­le­runt, se­na­tus ut­ris­que Li­gu­res pro­vin­ciam dec­re­vit. [9] Huic se­na­tus con­sul­to Le­pi­dus con­sul in­ter­ce­de­bat, in­dig­num es­se prae­di­cans con­su­les am­bos in val­les Li­gu­rum inclu­di, [10] M. Ful­vium et Cn. Man­lium bien­nium iam, al­te­rum in Euro­pa, al­te­rum in Asia, ve­lut pro Phi­lip­po at­que An­tio­cho sub­sti­tu­tos reg­na­re. Si exer­ci­tus in his ter­ris es­se pla­ceat, con­su­les iis po­tius quam pri­va­tos praees­se opor­te­re. [11] Va­ga­ri eos cum bel­li ter­ro­re per na­tio­nes, qui­bus bel­lum in­dic­tum non sit, pa­cem pre­tio ven­di­tan­tes. Si eas pro­vin­cias exer­ci­ti­bus ob­ti­ne­re opus es­set, si­cut M’. Aci­lio L. Sci­pio con­sul, L. Sci­pio­ni M. Ful­vius et Cn. Man­lius suc­ces­sis­sent con­su­les, [12] ita Ful­vio Man­lio­que C. Li­vium et M. Va­le­rium con­su­les de­buis­se suc­ce­de­re. Nunc cer­te, per­fec­to Aeto­li­co bel­lo, re­cep­ta ab An­tio­cho Asia, de­vic­tis Gal­lis, aut con­su­les ad exer­ci­tus con­su­la­res mit­ti aut re­por­ta­ri le­gio­nes in­de red­di­que tan­dem rei pub­li­cae de­be­re. [13] Se­na­tus his audi­tis in sen­ten­tia per­se­ve­ra­vit ut con­su­li­bus am­bo­bus Li­gu­res pro­vin­cia es­set; Man­lium Ful­vium­que de­ce­de­re de pro­vin­ciis et exer­ci­tus in­de de­du­ce­re ac re­di­re Ro­mam pla­cuit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 118Íå âïîëíå îáû÷­íàÿ ïðî­öåäó­ðà áûëà, âîç­ìîæ­íî, âûçâà­íà çàäåðæ­êîé ñ âûáî­ðà­ìè (ñì. âûøå, § 1).
  • 119Ñì. òàê­æå: Âàëå­ðèé Ìàê­ñèì, VI, 6, 3. Î ôåöè­à­ëàõ ñì. ïðè­ìå÷. 43 ê êí. XXXI.
  • 120Âëàñòü Ìàð­êà Ôóëü­âèÿ è Ãíåÿ Ìàí­ëèÿ áûëà ïðî­äëå­íà íà ãîä, è íèêòî èõ âñåðü­åç íå ñ÷è­òàë ÷àñò­íû­ìè ëèöà­ìè (ïóñòü è îáëå­÷åí­íû­ìè âëà­ñòüþ). Ñàì Ëèâèé íàçû­âà­åò Ãíåÿ Ìàí­ëèÿ ïðî­êîí­ñó­ëîì — ñì. íèæå, 44, 9.
  • 121Ýòè îáâè­íå­íèÿ ðàç­âåð­íó­òû íèæå (ãë. 45—46) â ðå÷è Ëóöèÿ Ôóðèÿ Ïóð­ïó­ðåî­íà è Ëóöèÿ Ýìè­ëèÿ Ïàâ­ëà.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003843 1364003844 1364003845