Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIX, ãë. 13

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

13. (1) Ïîëà­ãàÿ, è âïîëíå ñïðà­âåä­ëè­âî, ÷òî åå òàé­íó âûäàë Ýáó­òèé, Ãèñ­ïà­ëà áðî­ñè­ëàñü Ñóëü­ïè­öèè â íîãè, (2) óìî­ëÿÿ íå ïðè­íè­ìàòü ñëèø­êîì âñåðü­åç, à óæ òåì áîëåå êàê óëè­êó â ñåðü­åç­íåé­øåì ïðå­ñòóï­ëå­íèè, ðàç­ãî­âîð âîëü­íîîò­ïó­ùåí­íè­öû ñî ñâî­èì ëþáîâ­íè­êîì: îíà åìó ðàñ­ñêà­çà­ëà âñå ýòî ïðî­ñòî, ÷òîáû åãî ïîïó­ãàòü, à íå ïîòî­ìó, ÷òî äåé­ñò­âè­òåëü­íî ÷òî-òî çíà­åò. (3) Òóò Ïîñòó­ìèé ðàç­ãíå­âàë­ñÿ íå íà øóò­êó, ñêà­çàâ, ÷òî îíà, âèä­íî, âîîá­ðà­æà­åò, áóä­òî çàáàâ­ëÿ­åò­ñÿ ñî ñâî­èì ëþáîâ­íè­êîì, à íå ðàç­ãî­âà­ðè­âà­åò â äîìå âåñü­ìà çíàò­íîé æåí­ùè­íû ñ ñàìèì êîí­ñó­ëîì. Ñóëü­ïè­öèÿ ñòà­ëà óñïî­êà­è­âàòü äðî­æà­ùóþ Ãèñ­ïà­ëó è óïðà­øè­âàòü çÿòÿ ñìÿã­÷èòü­ñÿ. (4) Ïðè­äÿ íàêî­íåö â ñåáÿ, è êëÿ­íÿ âåðî­ëîì­ñòâî Ýáó­òèÿ, êîòî­ðûé òàê îòïëà­òèë åé çà âñå, ÷òî îíà äëÿ íåãî ñäå­ëà­ëà, (5) òà îáú­ÿñ­íè­ëà, ÷òî î÷åíü áîèò­ñÿ ãíå­âà áîãîâ, ÷üè òàèí­ñòâà ðàç­ãëà­øà­åò íåïî­ñâÿ­ùåí­íûì, íî êóäà áîëü­øå ñòðà­øèò­ñÿ ãíå­âà ëþäåé, êîòî­ðûå åå, êàê äîíîñ­÷è­öó, ðàñ­òåð­çà­þò ñîá­ñò­âåí­íû­ìè ðóêà­ìè. (6) Ïîýòî­ìó îíà ïðî­ñèò Ñóëü­ïè­öèþ è ìîëèò êîí­ñó­ëà îòî­ñëàòü åå êóäà-íèáóäü çà ïðå­äå­ëû Èòà­ëèè, ãäå îñòà­òîê æèç­íè îíà ñìîã­ëà áû ïðî­âå­ñòè â áåç­îïàñ­íî­ñòè. (7) Êîí­ñóë âåëåë åé óñïî­êî­èòü­ñÿ, ñêà­çàâ, ÷òî îí ëè÷­íî ïðè­ìåò ìåðû ê òîìó, ÷òîáû îíà ìîã­ëà áåç­îïàñ­íî æèòü â Ðèìå. (8) Òîãäà Ãèñ­ïà­ëà ðàñ­ñêà­çà­ëà î ïðî­èñ­õîæ­äå­íèè ýòèõ òàèíñòâ.

Ñíà­÷à­ëà ýòî áûëî ÷èñòî æåí­ñêîå òàèí­ñòâî, êóäà íè îäèí ìóæ­÷è­íà íå äîïóñ­êàë­ñÿ.  ãîäó áûëî òðè óñòà­íîâ­ëåí­íûõ äíÿ, êîãäà, åùå çàñâåò­ëî, ñîâåð­øà­ëîñü ïîñâÿ­ùå­íèå â Âàê­õî­âû òàèí­ñòâà, ïðè­÷åì æðè­öà­ìè âûáè­ðà­ëè ïî÷òåí­íûõ çàìóæ­íèõ æåí­ùèí. (9) Íî êîãäà æðè­öåé ñòà­ëà Ïàêóë­ëà Àííèÿ, óðî­æåí­êà Êàì­ïà­íèè, òî îíà, ÿêî­áû ïî âíó­øå­íèþ ñâû­øå, èçìå­íè­ëà çàâåäåí­íûé ïîðÿäîê, âïåð­âûå äîïó­ñòèâ ê îáðÿäàì ìóæ­÷èí è ïîñâÿ­òèâ â òàèí­ñòâà ñâî­èõ ñûíî­âåé Ìèíèÿ è Ãåðåí­íèÿ Öåððè­íè­åâ, ñàìè îáðÿäû ïåðå­íå­ñÿ íà íî÷­íîå âðå­ìÿ, è âìå­ñòî òðåõ äíåé â ãîäó ñïðàâ­ëÿÿ èõ ïÿòü ðàç â òå÷å­íèå ìåñÿ­öà. (10) Ñ òåõ ïîð, êàê ñîñòàâ âàê­õàí­òîâ ñòàë ñìå­øàí­íûì, à ê ñìå­øå­íèþ ïîëîâ ïðè­áà­âè­ëàñü è ðàç­íóçäàí­íîñòü íî÷­íûõ îðãèé, òàì óæå íåò íåäî­ñòàò­êà íè â êàêèõ ïîðî­êàõ è ãíóñ­íî­ñòÿõ. Áîëü­øå ìåð­çî­ñòåé ìóæ­÷è­íû òâî­ðÿò ñ ìóæ­÷è­íà­ìè, íåæå­ëè ñ æåí­ùè­íà­ìè. (11) Òåõ, êòî ïðî­òè­âèò­ñÿ íàñè­ëèþ èëè óêëî­íÿ­åò­ñÿ îò íàñè­ëèÿ íàä äðó­ãè­ìè, çàêà­ëà­þò êàê æåðò­âåí­íûõ æèâîò­íûõ. Âåð­õîì áëà­ãî­÷å­ñòèÿ ó íèõ ñ÷è­òà­åò­ñÿ ãîòîâ­íîñòü ê ëþáî­ìó êîùóí­ñòâó. (12) Ìóæ­÷è­íû, ñëîâ­íî áåçóì­íûå, âî âðå­ìÿ îáðÿäà ðàñ­êà­÷è­âà­þò­ñÿ âñåì òåëîì è âûêðè­êè­âà­þò ïðî­ðî­÷å­ñòâà, à çàìóæ­íèå æåí­ùè­íû, îäå­òûå ñëîâ­íî âàê­õàí­êè, ñ ðàñ­ïó­ùåí­íû­ìè âîëî­ñà­ìè, ñ ïûëàþ­ùè­ìè ôàêå­ëà­ìè óñòðåì­ëÿ­þò­ñÿ ê Òèá­ðó, îêó­íà­þò ôàêå­ëû â âîäó, è òàê êàê òå íà÷è­íå­íû ãîðþ­÷åé ñåðîé ñ èçâå­ñòüþ, âûíè­ìà­þò ñòîëü æå ÿðêî ãîðÿ­ùè­ìè. (13) Ïðî òåõ, êîãî, ïðè­âÿ­çàâ ê òåàò­ðàëü­íîé ìàøèíå38, ñáðî­ñè­ëè â ïîä­çåì­íûå áåç­äíû, îíè ãîâî­ðÿò, ÷òî òå âçÿ­òû áîãà­ìè. Ýòè­ìè æåðò­âà­ìè ñòà­íî­âÿò­ñÿ òå, êòî îòêà­çàë­ñÿ èëè âñòó­ïèòü â èõ ñîîá­ùå­ñòâî, èëè ó÷àñò­âî­âàòü â ïðå­ñòóï­ëå­íè­ÿõ, èëè ïîä­âåð­ãàòü­ñÿ íàñè­ëèþ. (14) Îíè ñîñòàâ­ëÿ­þò îãðîì­íîå ìíî­æå­ñòâî, ïî÷òè ðàâ­íîå íàñå­ëå­íèþ Ðèìà39, è ñðå­äè íèõ åñòü äàæå ÷ëå­íû çíàò­íûõ ôàìè­ëèé, è ìóæ­÷è­íû è æåí­ùè­íû. Ïîñëåä­íèå äâà ãîäà ñòà­ëî ïðà­âè­ëîì, ÷òîáû ñ.328 â òàèí­ñòâà ïîñâÿ­ùà­ëè ëèö ìîëî­æå äâà­äöà­òè ëåò, èáî òàêèõ ëåã­÷å óâëå÷ü íà ïóòü ðàç­âðà­òà è ïðå­ñòóï­ëå­íèé.

13. Mu­lier haud du­bie, id quod erat, Aebu­tium in­di­cem ar­ca­ni ra­ta es­se, ad pe­des Sul­pi­ciae pro­ci­dit, et eam pri­mo ora­re coe­pit, [2] ne mu­lie­ris li­ber­ti­nae cum ama­to­re ser­mo­nem in rem non se­riam mo­do sed ca­pi­ta­lem etiam ver­ti vel­let: se ter­ren­di eius cau­sa, non quod sci­ret quic­quam, ea lo­cu­tam es­se. [3] Hic Pos­tu­mius ac­cen­sus ira tum quo­que ait eam cum Aebu­tio se ama­to­re ca­vil­la­ri cre­de­re, non in do­mo gra­vis­si­mae fe­mi­nae et cum con­su­le lo­qui. Et Sul­pi­cia at­tol­le­re pa­ven­tem, si­mul il­lam ad­hor­ta­ri, si­mul iram ge­ne­ri le­ni­re. [4] Tan­dem con­fir­ma­ta, mul­tum in­cu­sa­ta per­fi­dia Aebu­tii, qui op­ti­me de ip­so me­ri­tae ta­lem gra­tiam ret­tu­lis­set, [5] mag­num si­bi me­tum deo­rum, quo­rum oc­cul­ta ini­tia enun­tia­ret, maio­rem mul­to di­xit ho­mi­num es­se, qui se in­di­cem ma­ni­bus suis dis­cerptu­ri es­sent. [6] Ita­que hoc se Sul­pi­ciam, hoc con­su­lem ora­re, ut se extra Ita­liam ali­quo ab­le­ga­rent, ubi re­li­quum vi­tae de­ge­re tu­to pos­set. [7] Bo­no ani­mo es­se iube­re eam con­sul et si­bi cu­rae fo­re di­ce­re ut Ro­mae tu­to ha­bi­ta­ret. [8] Tum His­pa­la ori­gi­nem sac­ro­rum expro­mit. Pri­mo sac­ra­rium id fe­mi­na­rum fuis­se, nec quem­quam eo vi­rum ad­mit­ti so­li­tum. Tres in an­no sta­tos dies ha­buis­se, qui­bus in­ter­diu Bac­chis ini­tia­ren­tur; sa­cer­do­tes in vi­cem mat­ro­nas crea­ri so­li­tas. [9] Pa­cul­lam An­niam Cam­pa­nam sa­cer­do­tem om­nia, tam­quam deum mo­ni­tu, im­mu­tas­se: nam et vi­ros eam pri­mam fi­lios suos ini­tias­se, Mi­nium et He­ren­nium Cer­ri­nios; et noc­tur­num sac­rum ex diur­no, et pro tri­bus in an­no die­bus qui­nos sin­gu­lis men­si­bus dies ini­tio­rum fe­cis­se. [10] Ex quo in pro­mis­cuo sac­ra sint et per­mix­ti vi­ri fe­mi­nis, et noc­tis li­cen­tia ac­ces­se­rit, ni­hil ibi fa­ci­no­ris, ni­hil fla­gi­tii prae­ter­mis­sum. Plu­ra vi­ro­rum in­ter se­se quam fe­mi­na­rum es­se stup­ra. [11] Si qui mi­nus pa­tien­tes de­de­co­ris sint et pig­rio­res ad fa­ci­nus, pro vic­ti­mis im­mo­la­ri. Ni­hil ne­fas du­ce­re, hanc sum­mam in­ter eos re­li­gio­nem es­se. [12] Vi­ros, ve­lut men­te cap­ta, cum iac­ta­tio­ne fa­na­ti­ca cor­po­ris va­ti­ci­na­ri; mat­ro­nas Bac­cha­rum ha­bi­tu cri­ni­bus spar­sis cum ar­den­ti­bus fa­ci­bus de­cur­re­re ad Ti­be­rim, de­mis­sas­que in aquam fa­ces, quia vi­vum sul­pur cum cal­ce in­sit, in­teg­ra flam­ma ef­fer­re. [13] Rap­tos a diis ho­mi­nes di­ci, quos machi­nae il­li­ga­tos ex conspec­tu in ab­di­tos spe­cus ab­ri­piant: eos es­se, qui aut co­niu­ra­re aut so­cia­ri fa­ci­no­ri­bus aut stup­rum pa­ti no­lue­rint. [14] Mul­ti­tu­di­nem in­gen­tem, al­te­rum iam pro­pe po­pu­lum es­se; in his no­bi­les quos­dam vi­ros fe­mi­nas­que. Bien­nio pro­xi­mo insti­tu­tum es­se, ne quis maior vi­gin­ti an­nis ini­tia­re­tur: cap­ta­ri aeta­tes et er­ro­ris et stup­ri pa­tien­tes.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 38Ýòî òî æå óñòðîé­ñòâî, ñ ïîìî­ùüþ êîòî­ðî­ãî íà ñöåíå âäðóã ïîÿâ­ëÿë­ñÿ ïðå­ñëî­âó­òûé «áîã èç ìàøè­íû».
  • 39Ò. å., òàê ñêà­çàòü, ãîñóäàð­ñòâî â ãîñóäàð­ñòâå; ïîíÿ­òèå «íàðîä» îáî­çíà­÷à­ëî ó ðèì­ëÿí (è ãðå­êîâ) ïðåæ­äå âñå­ãî ãîðîä­ñêóþ îáùè­íó.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003914 1364003915 1364003916