Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
15. (1) Ðàçîñëàâ ìàãèñòðàòîâ ñ ýòèìè ïîðó÷åíèÿìè, îáà êîíñóëà ñîçâàëè íàðîä è ïîäíÿëèñü íà Ðîñòðû. Ïîñëå îôèöèàëüíîé ìîëèòâû43, êàêóþ ìàãèñòðàò ïðîèçíîñèò, ïðåæäå ÷åì îáðàòèòüñÿ ñ ðå÷üþ ê íàðîäó, ñëîâî âçÿë êîíñóë Ïîñòóìèé, ñêàçàâøèé: (2) «Êâèðèòû, åùå íè â îäíîì íàðîäíîì ñîáðàíèè ýòà îôèöèàëüíàÿ ìîëèòâà áîãàì íå áûëà íàñòîëüêî óìåñòíîé è äàæå íåîáõîäèìîé. Îíà äîëæíà âàì íàïîìíèòü, ÷òî èìåííî ýòèõ áîãîâ âàøè ïðåäêè çàâåùàëè ÷òèòü îáðÿäàìè, æåðòâàìè è ìîëèòâàìè, (3) à íå òåõ, êîòîðûå, ñëîâíî ôóðèè44 ñâîèìè áè÷àìè, òîëêàþò íà ïðåñòóïëåíèÿ è ñ.329 ðàçâðàò óìû, îñëåïëåííûå ïîðî÷íûìè, ÷óæåçåìíûìè ñóåâåðèÿìè. (4) ß, ïðàâî, êîëåáëþñü, î ÷åì óìîë÷àòü â ñâîåé ðå÷è, à ÷òî èçëîæèòü îáñòîÿòåëüíî è ïîäðîáíî: åñëè îò âàñ óòàèòü ÷àñòü ïðàâäû, òî áîþñü, âû îòíåñåòåñü ê íåé ïðåíåáðåæèòåëüíî; à åñëè âñþ ïðàâäó îòêðûòü äî êîíöà, òî áîþñü, ÷òî óì âàø ïîìóòèòñÿ îò ñòðàõà. (5) Ñêîëüêî áû íè ñêàçàë ÿ, ýòîãî âàì ïîêàæåòñÿ ìàëî â ñðàâíåíèè ñ îïàñíîñòüþ, íàì ãðîçÿùåé, íî ÿ ïîñòàðàþñü ñêàçàòü äîñòàòî÷íî, ÷òîáû ïîáóäèòü âàñ ê ñàìîçàùèòå. (6) ×òî ïîâñþäó â Èòàëèè, à òåïåðü óæå è âî ìíîãèõ ìåñòàõ íàøåé ñòîëèöû ñïðàâëÿþòñÿ òàèíñòâà Âàêõà, íå ñîìíåâàþñü, âû çíàåòå íå òîëüêî èç ñëóõîâ, íî ïî øóìó è çàâûâàíèÿì, íî÷üþ îãëàøàþùèì ãîðîä, (7) íî ÿ òàêæå óâåðåí, ÷òî íèêòî èç âàñ íå çíàåò, â ÷åì çàêëþ÷àþòñÿ Âàêõàíàëèè. Îäíè ïîëàãàþò, ÷òî ýòî — íåêàÿ ôîðìà êóëüòà, äðóãèå â íèõ âèäÿò äîçâîëåííûå èãðû è óâåñåëåíèÿ, íî âñå óâåðåíû, ÷òî ó÷àñòâóþò â íèõ íåìíîãèå. (8) ×òî äî ÷èñëà èõ ó÷àñòíèêîâ, òî âû ñðàçó ïðèäåòå â óæàñ, åñëè ÿ ñêàæó, ÷òî îíî ñîñòàâëÿåò óæå ìíîãèå òûñÿ÷è, åñëè ÿ íå äîáàâëþ ïðè ýòîì, ÷òî ýòè ëþäè ïðåäñòàâëÿþò ñîáîé. (9) Òàê âîò, èõ áîëüøóþ ÷àñòü ñîñòàâëÿþò æåíùèíû, êîòîðûå è ïîëîæèëè íà÷àëî ýòîìó çëó. Çàòåì, ýòî — íàïîìèíàþùèå æåíùèí ìóæ÷èíû, ñîâðàùàåìûå è ñîâðàòèòåëè, èññòóïëåííûå è íåèñòîâûå, îáåçóìåâøèå îò íî÷íûõ îðãèé è ïîïîåê, øóìà è êðèêîâ. (10) Ñåé÷àñ ïðåñòóïíîå ñîîáùåñòâî áåññèëüíî, íî îíî íàáèðàåò ñèëó ñ óñòðàøàþùåé áûñòðîòîé, è ÷èñëåííîñòü åãî ðàñòåò ñî äíÿ íà äåíü. (11) Âàøè ïðåäêè íå ðàçðåøàëè äàæå áëàãîíàìåðåííûì ãðàæäàíàì45 ñàìîâîëüíûõ, íåîðãàíèçîâàííûõ ñõîäîê, êðîìå òðåõ ñëó÷àåâ: êîãäà çíàìÿ, âîäðóæåííîå íà ãîðîäñêîé öèòàäåëè46, ñîçûâàëî ãðàæäàí ñ îðóæèåì â ðóêàõ äëÿ ïðîâåäåíèÿ çà ãîðîäîì öåíòóðèàòíûõ êîìèöèé; êîãäà òðèáóíû íàçíà÷àëè ñõîäêó ïëåáååâ; è êîãäà êòî-òî èç ìàãèñòðàòîâ â çàêîííîì ïîðÿäêå ñîçûâàë íàðîäíóþ ñõîäêó. È âñþäó, ãäå ñîáèðàëàñü òîëïà, ñ÷èòàëîñü íåîáõîäèìûì ïðèñóòñòâèå çàêîííîãî åå ïðåäñåäàòåëÿ. (12) Êàê ïîñëå ýòîãî âû äîëæíû îòíîñèòüñÿ ê ñáîðèùàì, êîòîðûå ïðîâîäÿòñÿ ïî íî÷àì è â êîòîðûõ æåíùèíû ó÷àñòâóþò âìåñòå ñ ìóæ÷èíàìè? (13) Åñëè áû âû çíàëè, â êàêîì âîçðàñòå ìóæ÷èí ïîñâÿùàþò â ýòè ìèñòåðèè, òî âû áû íå òîëüêî æàëåëè èõ, íî è ñòûäèëèñü çà íèõ. Íåóæåëè, êâèðèòû, âû ïîëàãàåòå, ÷òî, äàâ òàêóþ êëÿòâó, þíîøè ìîãóò ñëóæèòü â âàøåì âîéñêå? (14) Èì ëè, ïðîøåäøèì øêîëó ðàçâðàòà, âû çàõîòèòå äîâåðèòü îðóæèå? Íåóæåëè, ïîêðûòûå ñâîèì è ÷óæèì ïîçîðîì, íà ïîëå áðàíè îíè áóäóò îòñòàèâàòü ÷åñòü âàøèõ æåí è äåòåé? |
15. Ad haec officia dimissis magistratibus consules in rostra escenderunt, et contione advocata cum sollemne carmen precationis, quod praefari, priusquam populum adloquantur, magistratus solent, peregisset consul, ita coepit. [2] «Nulli umquam contioni, Quirites, tam non solum apta sed etiam necessaria haec sollemnis deorum comprecatio fuit, quae vos admoneret hos esse deos, quos colere venerari precarique maiores vestri instituissent, [3] non illos, qui pravis et externis religionibus captas mentes velut furialibus stimulis ad omne scelus et ad omnem libidinem agerent. [4] Equidem nec quid taceam nec quatenus proloquar invenio. Si aliquid ignorabitis, ne locum neglegentiae dem, si omnia nudavero, ne nimium terroris offundam vobis vereor. [5] Quidquid dixero, minus quam pro atrocitate et magnitudine rei dictum scitote esse: ut ad cavendum satis sit, dabitur opera a nobis. [6] Bacchanalia tota iam pridem Italia et nunc per urbem etiam multis locis esse, non fama solum accepisse vos sed crepitibus etiam ululatibusque nocturnis, qui personant tota urbe, certum habeo, ceterum quae ea res sit, ignorare: [7] alios deorum aliquem cultum, alios concessum ludum et lasciviam credere esse, et, qualecumque sit, ad paucos pertinere. [8] Quod ad multitudinem eorum attinet, si dixero multa milia hominum esse, ilico necesse est exterreamini, nisi adiunxero qui qualesque sint. [9] Primum igitur mulierum magna pars est, et is fons mali huiusce fuit; deinde simillimi feminis mares, stuprati et constupratores, fanatici, vigiliis, vino, strepitibus clamoribusque nocturnis attoniti. [10] Nullas adhuc vires coniuratio, ceterum incrementum ingens virium habet, quod in dies plures fiunt. [11] Maiores vestri ne vos quidem, nisi cum aut vexillo in arce posito comitiorum causa exercitus eductus esset, aut plebi concilium tribuni edixissent, aut aliquis ex magistratibus ad contionem vocasset, forte temere coire voluerunt; et ubicumque multitudo esset, ibi et legitimum rectorem multitudinis censebant esse debere. [12] Quales primum nocturnos coetus, deinde promiscuos mulierum ac virorum esse creditis? [13] Si quibus aetatibus initientur mares sciatis, non misereat vos eorum solum, sed etiam pudeat. Hoc sacramento initiatos iuvenes milites faciendos censetis, Quirites? [14] His ex obsceno sacrario eductis arma committenda? Hi cooperti stupris suis alienisque pro pudicitia coniugum ac liberorum vestrorum ferro decernent? |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß