Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
49. (1) À âîò èñõîä âîéíû çàñëóæèâàåò ðàññêàçà, òàê êàê àõåéöû îäåðæàëè íàä Ìåññåíîé ïîáåäó, íî ïîòåðÿëè ïðåòîðà Ôèëîïåìåíà, êîãäà îí, ñïåøà çàíÿòü Êîðîíó141, ê êîòîðîé ïðèáëèæàëèñü âðàãè, ñ íåáîëüøèì êàâàëåðèéñêèì îòðÿäîì â óçêîì óùåëüå ïîïàë â îêðóæåíèå. (2) Ãîâîðÿò, ñ ïîìîùüþ ôðàêèéöåâ è êðèòÿí îí ìîã áû áåæàòü, íî ñòûä ïîìåøàë åìó áðîñèòü ïðè ýòîì êîííèöó, ñîñòîÿâøóþ èç öâåòà àðèñòîêðàòèè, êîòîðóþ ëè÷íî îí íåçàäîëãî ïåðåä òåì îòáèðàë. (3) Ïðèêðûâàÿ ñâîé àðüåðãàðä, îí îòáèâàë íåïðèÿòåëüñêèå àòàêè, ÷òîáû äàòü øàíñ ñâîèì âñàäíèêàì ïðîðâàòüñÿ óçêèì óùåëüåì, êîãäà êîíü åãî âíåçàïíî ñïîòêíóëñÿ, è îò óäàðà î çåìëþ, äà åùå îò òÿæåñòè êîíÿ, åãî ïðèäàâèâøåãî, îí åäâà íå ïîãèá òàì æå, íà ìåñòå, (4) òàê êàê áûë ñ.354 óæå â ñåìèäåñÿòèëåòíåì âîçðàñòå è ïîòåðÿë ìíîãî ñèë îò äîëãîé áîëåçíè, îò êîòîðîé íåäàâíî íà÷àë ëèøü ïîïðàâëÿòüñÿ. (5) Ëåæàùåãî, åãî îêðóæèëè âðàãè è ïëåíèëè, íî îïîçíàâ, èç óâàæåíèÿ ê íåìó è ïàìÿòóÿ î åãî âåëèêèõ çàñëóãàõ, áåðåæíî ïîäíÿëè, êàê ñâîåãî ñîáñòâåííîãî ãëàâíîêîìàíäóþùåãî, äàëè åìó ïîäêðåïèòüñÿ, è èç ãëóõîãî óùåëüÿ âûíåñëè íà äîðîãó, åäâà âåðÿ ñàìè ñåáå îò íåîæèäàííîé ðàäîñòè. (6) ×àñòü èõ íåìåäëÿ îòïðàâèëà â Ìåññåíó ãîíöîâ ñîîáùèòü, ÷òî âîéíà îêîí÷åíà, è ÷òî â ãîðîä âåäóò ïëåííûì Ôèëîïåìåíà. (7) Íîâîñòü ýòà êàçàëàñü íàñòîëüêî íåâåðîÿòíîé, ÷òî íà âåñòíèêà ñìîòðåëè åäâà ëè íå êàê íà ïîìåøàííîãî, íî ïðèáûâàâøèå, îäèí çà äðóãèì, ãîíöû ðàññêàçûâàëè òó æå èñòîðèþ, òàê ÷òî åé, íàêîíåö, ïîâåðèëè, (8) è åùå íå óñïåâ óáåäèòüñÿ, ÷òî ïëåííèê ïðèáëèæàåòñÿ ê ãîðîäó, âñå íàñåëåíèå ãîðîäà, ñâîáîäíûå è ðàáû, äàæå äåòè è æåíùèíû, âûñûïàëè íà äîðîãó, ÷òîáû ïîñìîòðåòü íà íåãî. Òîëïà çàïðóäèëà âîðîòà, èáî êàæäûé ñ÷èòàë, ÷òî, íå óâèäåâ âñå ñîáñòâåííûìè ãëàçàìè, ÷óæèì ðàññêàçàì îí åäâà ëè ïîâåðèò. (9) Îõðàíÿâøèå Ôèëîïåìåíà ñ âåëèêèì òðóäîì, ðàñòàëêèâàÿ âñòðå÷íûõ, ñìîãëè ïðîòèñíóòüñÿ â ãîðîäñêèå âîðîòà, íî ñòîëü æå ãóñòàÿ òîëïà ïðåãðàæäàëà îñòàëüíóþ äîðîãó, (10) è òàê êàê áîëüøåé ÷àñòè ëþäåé íè÷åãî íå áûëî âèäíî, îíè áðîñèëèñü â òåàòð, íàõîäèâøèéñÿ íåäàëåêî îò äîðîãè, è â îäèí ãîëîñ ñòàëè òðåáîâàòü, ÷òîáû åãî ïðèâåëè òóäà è ïîêàçàëè íàðîäó. (11) Ïðåäñòàâèòåëè âëàñòè è âèäíåéøèå ãðàæäàíå ãîðîäà, îïàñàÿñü, ÷òî ñîñòðàäàíèå, âûçâàííîå âèäîì ýòîãî âåëèêîãî ìóæà, ìîæåò âûçâàòü âîëíåíèÿ, èáî îäíè ìîãóò óñòûäèòüñÿ, ñðàâíèâ ïðåæíåå åãî âåëè÷èå ñ åãî íûíåøíèì ïîëîæåíèåì, à äðóãèõ ìîæåò òðîíóòü ïàìÿòü î åãî âåëèêèõ ñâåðøåíèÿõ, âûñòàâèëè åãî òàê, ÷òîáû áûëî âèäíî èçäàëåêà, (12) íî çàòåì ïîñïåøíî óâåëè åãî ïðî÷ü, à ïðåòîð Äèíîêðàò ñòàë ñîáðàâøèõñÿ óâåðÿòü, ÷òî âëàñòÿì íóæíî íåìåäëåííî äîïðîñèòü ïëåííèêà ïî âàæíåéøèì âîïðîñàì, êàñàþùèìñÿ âîéíû. Äîñòàâèâ îòòóäà ïëåííèêà â êóðèþ, è ñîçâàâ ñåíàò, ñòàëè ðåøàòü, ÷òî äåëàòü ñ íèì äàëüøå142. |
49. Eventus memorabilis est, quod, cum bello superiores essent Achaei, Philopoemen praetor eorum capitur, ad praeoccupandam Coronen, quam hostes petebant, inita valle iniqua cum equitibus paucis oppressus. [2] Ipsum potuisse effugere Thracum Cretensiumque auxilio tradunt: sed pudor relinquendi equites, nobilissimos gentis, ab ipso nuper lectos, tenuit. [3] Quibus dum locum ad evadendas angustias cogendo ipse agmen praebet, sustinens impetus hostium, prolapso equo et suo ipse casu et onere equi super eum ruentis haud multum afuit, quin exanimaretur, [4] septuaginta annos iam natus et diutino morbo, ex quo tum primum reficiebatur, viribus admodum attenuatis. [5] Iacentem hostes superfusi oppresserunt; cognitumque primum a verecundia memoriaque meritorum haud secus quam ducem suum attollunt reficiuntque et ex valle devia in viam portant, vix sibimet ipsi prae necopinato gaudio credentes; [6] pars nuntios Messenen praemittunt debellatum esse, Philopoemenem captum adduci. [7] Primum adeo incredibilis visa res, ut non pro vano modo sed vix pro sano nuntius audiretur. Deinde ut super alium alius idem omnes affirmantes veniebant, tandem facta fides; [8] et priusquam appropinquare urbi satis scirent, ad spectaculum omnes simul liberi ac servi, pueri quoque cum feminis, effunduntur. Itaque clauserat portam turba, dum pro se quisque, nisi ipse oculis suis credidisset, vix pro comperta tantam rem habiturus videtur. [9] Aegre summoventes obvios intrare portam, qui adducebant Philopoemenem, potuerunt. Aeque conferta turba iter reliquum clauserat; [10] et cum pars maxima exclusa a spectaculo esset, theatrum repente, quod propinquum viae erat, compleverunt et ut eo adduceretur in conspectum populi una voce omnes exposcebant. [11] Magistratus et principes veriti ne quem motum misericordia praesentis tanti viri faceret, cum alios verecundia pristinae maiestatis collatae praesenti fortunae, alios recordatio ingentium meritorum motura esset, procul in conspectu eum statuerunt, [12] deinde raptim ex oculis hominum abstraxerunt, dicente praetore Dinocrate esse quae pertinentia ad summam belli percunctari eum magistratus vellent. Inde abducto eo in curiam et senatu vocato consultari coeptum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß