Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIX, ãë. 50

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

50. (1) Áëè­çèë­ñÿ âå÷åð, à ó÷àñò­íè­êè ñîâå­ùà­íèÿ íå ìîã­ëè äîãî­âî­ðèòü­ñÿ íå òîëü­êî î ïðî­÷èõ âîïðî­ñàõ, íî äàæå î òîì, ãäå ýòîé íî÷üþ áåç­îïàñ­íåå ñòî­ðî­æèòü ïëåí­íè­êà. (2) Èõ ïðè­âî­äè­ëî â îöå­ïå­íå­íèå âåëè­÷èå ýòî­ãî ÷åëî­âå­êà è çàíè­ìàå­ìîå èì ïîëî­æå­íèå, òàê ÷òî îíè íå ñìå­ëè íè äåð­æàòü åãî ó ñåáÿ äîìà ïîä ñòðà­æåé, íè äîâå­ðèòü åãî îõðà­íó êîìó-ëèáî èç ÷àñò­íûõ ëèö. (3) Íàêî­íåö, êòî-òî íàïîì­íèë î ãîñóäàð­ñò­âåí­íîì êàç­íà­÷åé­ñòâå, ïðåä­ñòàâ­ëÿâ­øåì ñîáîé ïîä­çå­ìå­ëüå ñî ñòå­íà­ìè èç ìàñ­ñèâ­íûõ êàìåí­íûõ áëî­êîâ. Òóäà ïëåí­íè­êà è îïó­ñòè­ëè â öåïÿõ, à îãðîì­íûé êàìåíü, êîòî­ðûì çàêðû­âà­ëàñü òåì­íè­öà, áûë ñâåð­õó îïó­ùåí ïðè ïîìî­ùè ïîë­èñ­ïà­ñ­òà. (4) Ïîâå­ñåëåâ îòòî­ãî, ÷òî îõðà­íó äîâå­ðè­ëè íå ëþäÿì, à ñêî­ðåå íàäåæ­íî­ìó ïîìå­ùå­íèþ, îíè ñòà­ëè òåïåðü äîæè­äàòü­ñÿ óòðà. (5) Íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü âñå íàñå­ëå­íèå ãîðî­äà, ïîì­íÿ ïðåæ­íèå çàñëó­ãè Ôèëî­ïå­ìå­íà ïåðåä èõ ðîäè­íîé, ñòà­ëî ñêëî­íÿòü­ñÿ ê òîìó, ÷òî åãî íàäî ïîìè­ëî­âàòü, è ÷òî èìåí­íî ÷åðåç íåãî, êàê ÷åðåç ïîñðåä­íè­êà, îíè ñìî­ãóò íàé­òè âûõîä èç ñâî­èõ áåä. (6) Íî çà÷èí­ùè­êè îòïà­äå­íèÿ, êîòî­ðûì ïîä­êîí­òðîëü­íî áûëî ïðà­âè­òåëü­ñòâî, ñîáðà­ëèñü íà òàé­íîå ñîâå­ùà­íèå è åäè­íî­äóø­íî ðåøè­ëè åãî êàç­íèòü. Îñòà­âà­ëèñü, ïðàâ­äà, ñîìíå­íèÿ, ñäå­ëàòü ýòî ñðà­çó, èëè ïîçä­íåå, (7) íî ïîáåäè­ëè ñòî­ðîí­íè­êè íåìåä­ëåí­íûõ äåé­ñò­âèé, è îòïðà­âè­ëè ïàëà­÷à, ÷òîáû êàç­íèòü óçíè­êà ÿäîì. Áåðÿ â ðóêè ÷àøó ñ îòðà­âîé, îí, ãîâî­ðÿò, íè÷å­ãî íå ñêà­çàë, è òîëü­êî ñïðî­ñèë, öåë ëè Ëèêîðò, âòî­ðîé àõåé­ñêèé âîå­íà­÷àëü­íèê, è ñïà­ñå­íà ëè àõåé­ñêàÿ êîí­íè­öà. (8) Óçíàâ, ÷òî îíè íåâðåäè­ìû, îí ñêà­çàë: «Íó, òîãäà âñå â ïîðÿä­êå», è ñïî­êîé­íî âûïèâ ÷àøó äî äíà, âñêî­ðå ñêîí­÷àë­ñÿ.

(9) Íåäîë­ãî ïðè­øëîñü ðàäî­âàòü­ñÿ àâòî­ðàì ýòî­ãî çëî­äå­ÿ­íèÿ: Ìåñ­ñå­íà ïîòåð­ïå­ëà â âîéíå ïîðà­æå­íèå, è ïî òðå­áî­âà­íèþ àõåé­öåâ ïðå­ñòóï­íè­êîâ ïðè­øëîñü âûäàòü. Îñòàí­êè Ôèëî­ïå­ìå­íà áûëè èì òîæå âîç­âðà­ùå­íû, è âñåì Àõåé­ñêèì ñîþ­çîì åãî ïîõî­ðî­íè­ëè ñ âåëè­÷àé­øè­ìè ïî÷å­ñòÿ­ìè, âêëþ­÷àÿ ïîäî­áàþ­ùèå ëèøü áîæå­ñòâó. ñ.355 (10) È ãðå­÷å­ñêèå è ëàòèí­ñêèå èñòî­ðè­êè âîçäà­þò ýòî­ìó ìóæó òàêóþ äàíü óâà­æå­íèÿ, ÷òî íåêî­òî­ðûå èç íèõ, êàê ïðè­ìå­òó ýòî­ãî ãîäà, îòìå­÷à­þò, ÷òî â òîì ãîäó ñêîí­÷à­ëèñü òðè âûäàþ­ùèõ­ñÿ ïîë­êî­âî­ä­öà: Ôèëî­ïå­ìåí, Ãàí­íè­áàë è Ïóá­ëèé Ñöè­ïè­îí Àôðè­êàí­ñêèé. (11) Âîò äî êàêîé ñòå­ïå­íè îíè åãî ïîñòà­âè­ëè âðî­âåíü ñ äâó­ìÿ âåëè­÷àé­øè­ìè ïîë­êî­âî­ä­öà­ìè äâóõ ìîãó­ùå­ñò­âåí­íåé­øèõ â ìèðå íàðî­äîâ143.

50. Iam in­ves­pe­ras­ce­bat, et non mo­do ce­te­ra, sed ne in pro­xi­mam qui­dem noc­tem ubi sa­tis tu­to cus­to­di­re­tur, ex­pe­die­bant. [2] Obstu­pue­rant ad mag­ni­tu­di­nem pris­ti­nae eius for­tu­nae vir­tu­tis­que, et ne­que ip­si do­mum re­ci­pe­re cus­to­dien­dum aude­bant, nec cui­quam uni cus­to­diam eius sa­tis cre­de­bant. [3] Ad­mo­nent dein­de qui­dam es­se the­sau­rum pub­li­cum sub ter­ra, sa­xo quad­ra­to saep­tum. Eo vinctus de­mit­ti­tur, et sa­xum in­gens quo ope­ri­tur machi­na su­pe­rim­po­si­tum est. [4] Ita lo­co po­tius quam ho­mi­ni cui­quam cre­den­dam cus­to­diam ra­ti, lu­cem in­se­quen­tem exspec­ta­ve­runt. [5] Pos­te­ro die mul­ti­tu­do qui­dem in­teg­ra, me­mor pris­ti­no­rum eius in ci­vi­ta­tem me­ri­to­rum, par­cen­dum ac per eum re­me­dia quae­ren­da es­se prae­sen­tium ma­lo­rum cen­se­bant: [6] de­fec­tio­nis auc­to­res, quo­rum in ma­nu res pub­li­ca erat, in sec­re­to con­sul­tan­tes om­nes ad ne­cem eius con­sen­tie­bant. Sed ut­rum ma­tu­ra­rent an dif­fer­rent am­bi­ge­ba­tur. [7] Vi­cit pars avi­dior poe­nae, mis­sus­que qui ve­ne­num fer­ret. Ac­cep­to po­cu­lo ni­hil aliud lo­cu­tum fe­runt quam quae­sis­se, si in­co­lu­mis Ly­cor­tas — is al­ter im­pe­ra­tor Achaeo­rum erat — equi­tes­que eva­sis­sent. [8] Postquam dic­tum est in­co­lu­mes es­se, «be­ne ha­bet» in­quit et po­cu­lo im­pa­vi­de ex­haus­to haud ita mul­to post exspi­ra­vit. [9] Non diu­tur­num mor­tis eius gau­dium auc­to­ri­bus cru­de­li­ta­tis fuit. Vic­ta nam­que Mes­se­ne bel­lo ex­pos­cen­ti­bus Achaeis de­di­dit no­xios, os­sa­que red­di­ta Phi­lo­poe­me­nis sunt, et se­pul­tus ab uni­ver­so Achai­co est con­ci­lio, adeo om­ni­bus hu­ma­nis con­ges­tis ho­no­ri­bus, ut ne di­vi­nis qui­dem absti­ne­re­tur. [10] Ab scrip­to­ri­bus re­rum Grae­cis La­ti­nis­que tan­tum huic vi­ro tri­bui­tur ut a qui­bus­dam eorum, ve­lut ad in­sig­nem no­tam hui­us an­ni, me­mo­riae man­da­tum sit tres cla­ros im­pe­ra­to­res eo an­no de­ces­sis­se, Phi­lo­poe­me­nem, Han­ni­ba­lem, P. Sci­pio­nem: [11] adeo in aequo eum dua­rum po­ten­tis­si­ma­rum gen­tium sum­mis im­pe­ra­to­ri­bus po­sue­runt.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 143Ýòî âîç­âðà­ùà­åò Ëèâèÿ ê âîïðî­ñó î ãîäå ñìåð­òè Ñöè­ïè­î­íà. Ñð. âûøå: XXXVIII, 56, 1 è äàëåå, à òàê­æå ãë. 52.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003951 1364003952 1364003953