Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
50. (1) Áëèçèëñÿ âå÷åð, à ó÷àñòíèêè ñîâåùàíèÿ íå ìîãëè äîãîâîðèòüñÿ íå òîëüêî î ïðî÷èõ âîïðîñàõ, íî äàæå î òîì, ãäå ýòîé íî÷üþ áåçîïàñíåå ñòîðîæèòü ïëåííèêà. (2) Èõ ïðèâîäèëî â îöåïåíåíèå âåëè÷èå ýòîãî ÷åëîâåêà è çàíèìàåìîå èì ïîëîæåíèå, òàê ÷òî îíè íå ñìåëè íè äåðæàòü åãî ó ñåáÿ äîìà ïîä ñòðàæåé, íè äîâåðèòü åãî îõðàíó êîìó-ëèáî èç ÷àñòíûõ ëèö. (3) Íàêîíåö, êòî-òî íàïîìíèë î ãîñóäàðñòâåííîì êàçíà÷åéñòâå, ïðåäñòàâëÿâøåì ñîáîé ïîäçåìåëüå ñî ñòåíàìè èç ìàññèâíûõ êàìåííûõ áëîêîâ. Òóäà ïëåííèêà è îïóñòèëè â öåïÿõ, à îãðîìíûé êàìåíü, êîòîðûì çàêðûâàëàñü òåìíèöà, áûë ñâåðõó îïóùåí ïðè ïîìîùè ïîëèñïàñòà. (4) Ïîâåñåëåâ îòòîãî, ÷òî îõðàíó äîâåðèëè íå ëþäÿì, à ñêîðåå íàäåæíîìó ïîìåùåíèþ, îíè ñòàëè òåïåðü äîæèäàòüñÿ óòðà. (5) Íà ñëåäóþùèé äåíü âñå íàñåëåíèå ãîðîäà, ïîìíÿ ïðåæíèå çàñëóãè Ôèëîïåìåíà ïåðåä èõ ðîäèíîé, ñòàëî ñêëîíÿòüñÿ ê òîìó, ÷òî åãî íàäî ïîìèëîâàòü, è ÷òî èìåííî ÷åðåç íåãî, êàê ÷åðåç ïîñðåäíèêà, îíè ñìîãóò íàéòè âûõîä èç ñâîèõ áåä. (6) Íî çà÷èíùèêè îòïàäåíèÿ, êîòîðûì ïîäêîíòðîëüíî áûëî ïðàâèòåëüñòâî, ñîáðàëèñü íà òàéíîå ñîâåùàíèå è åäèíîäóøíî ðåøèëè åãî êàçíèòü. Îñòàâàëèñü, ïðàâäà, ñîìíåíèÿ, ñäåëàòü ýòî ñðàçó, èëè ïîçäíåå, (7) íî ïîáåäèëè ñòîðîííèêè íåìåäëåííûõ äåéñòâèé, è îòïðàâèëè ïàëà÷à, ÷òîáû êàçíèòü óçíèêà ÿäîì. Áåðÿ â ðóêè ÷àøó ñ îòðàâîé, îí, ãîâîðÿò, íè÷åãî íå ñêàçàë, è òîëüêî ñïðîñèë, öåë ëè Ëèêîðò, âòîðîé àõåéñêèé âîåíà÷àëüíèê, è ñïàñåíà ëè àõåéñêàÿ êîííèöà. (8) Óçíàâ, ÷òî îíè íåâðåäèìû, îí ñêàçàë: «Íó, òîãäà âñå â ïîðÿäêå», è ñïîêîéíî âûïèâ ÷àøó äî äíà, âñêîðå ñêîí÷àëñÿ. (9) Íåäîëãî ïðèøëîñü ðàäîâàòüñÿ àâòîðàì ýòîãî çëîäåÿíèÿ: Ìåññåíà ïîòåðïåëà â âîéíå ïîðàæåíèå, è ïî òðåáîâàíèþ àõåéöåâ ïðåñòóïíèêîâ ïðèøëîñü âûäàòü. Îñòàíêè Ôèëîïåìåíà áûëè èì òîæå âîçâðàùåíû, è âñåì Àõåéñêèì ñîþçîì åãî ïîõîðîíèëè ñ âåëè÷àéøèìè ïî÷åñòÿìè, âêëþ÷àÿ ïîäîáàþùèå ëèøü áîæåñòâó. ñ.355 (10) È ãðå÷åñêèå è ëàòèíñêèå èñòîðèêè âîçäàþò ýòîìó ìóæó òàêóþ äàíü óâàæåíèÿ, ÷òî íåêîòîðûå èç íèõ, êàê ïðèìåòó ýòîãî ãîäà, îòìå÷àþò, ÷òî â òîì ãîäó ñêîí÷àëèñü òðè âûäàþùèõñÿ ïîëêîâîäöà: Ôèëîïåìåí, Ãàííèáàë è Ïóáëèé Ñöèïèîí Àôðèêàíñêèé. (11) Âîò äî êàêîé ñòåïåíè îíè åãî ïîñòàâèëè âðîâåíü ñ äâóìÿ âåëè÷àéøèìè ïîëêîâîäöàìè äâóõ ìîãóùåñòâåííåéøèõ â ìèðå íàðîäîâ143. |
50. Iam invesperascebat, et non modo cetera, sed ne in proximam quidem noctem ubi satis tuto custodiretur, expediebant. [2] Obstupuerant ad magnitudinem pristinae eius fortunae virtutisque, et neque ipsi domum recipere custodiendum audebant, nec cuiquam uni custodiam eius satis credebant. [3] Admonent deinde quidam esse thesaurum publicum sub terra, saxo quadrato saeptum. Eo vinctus demittitur, et saxum ingens quo operitur machina superimpositum est. [4] Ita loco potius quam homini cuiquam credendam custodiam rati, lucem insequentem exspectaverunt. [5] Postero die multitudo quidem integra, memor pristinorum eius in civitatem meritorum, parcendum ac per eum remedia quaerenda esse praesentium malorum censebant: [6] defectionis auctores, quorum in manu res publica erat, in secreto consultantes omnes ad necem eius consentiebant. Sed utrum maturarent an differrent ambigebatur. [7] Vicit pars avidior poenae, missusque qui venenum ferret. Accepto poculo nihil aliud locutum ferunt quam quaesisse, si incolumis Lycortas — is alter imperator Achaeorum erat — equitesque evasissent. [8] Postquam dictum est incolumes esse, «bene habet» inquit et poculo impavide exhausto haud ita multo post exspiravit. [9] Non diuturnum mortis eius gaudium auctoribus crudelitatis fuit. Victa namque Messene bello exposcentibus Achaeis dedidit noxios, ossaque reddita Philopoemenis sunt, et sepultus ab universo Achaico est concilio, adeo omnibus humanis congestis honoribus, ut ne divinis quidem abstineretur. [10] Ab scriptoribus rerum Graecis Latinisque tantum huic viro tribuitur ut a quibusdam eorum, velut ad insignem notam huius anni, memoriae mandatum sit tres claros imperatores eo anno decessisse, Philopoemenem, Hannibalem, P. Scipionem: [11] adeo in aequo eum duarum potentissimarum gentium summis imperatoribus posuerunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß