Ïåðåâîä Ý. Ã. Þíöà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
51. (1) Ê öàðþ Ïðóñèþ, âíóøàâøåìó ðèìëÿíàì áåñïîêîéñòâî è òåì, ÷òî îí ïðåäîñòàâèë óáåæèùå Ãàííèáàëó ïîñëå áåãñòâà öàðÿ Àíòèîõà144, è òåì, ÷òî îí íà÷àë âîéíó ïðîòèâ Ýâìåíà, ïðèáûë ïîñëîì Òèò Êâèíêöèé Ôëàìèíèí. (2) Òàì, òî ëè Ôëàìèíèí, íàðÿäó ñ ïðî÷èì, óïðåêíóë Ïðóñèÿ, ÷òî òîò óêðûâàåò çàêëÿòîãî âðàãà ðèìëÿí, ïîäòîëêíóâøåãî ê âîéíå ñ ðèìñêèì íàðîäîì ñïåðâà ñâîþ ðîäèíó, à ïîñëå åå êðóøåíèÿ, è öàðÿ Àíòèîõà, (3) òî ëè ñàì Ïðóñèé, ÷òîáû óãîäèòü Ôëàìèíèíó, ðåøèë óáèòü èëè âûäàòü åìó Ãàííèáàëà, íî ïîñëå ïåðâîé æå áåñåäû ñ ðèìñêèì ëåãàòîì áûëè ïîñëàíû âîèíû, ÷òîáû îöåïèòü ðåçèäåíöèþ Ãàííèáàëà. (4) Çíàÿ, ñêîëü íåïðèìèðèìà ê íåìó íåíàâèñòü ðèìëÿí, è îòíþäü íå äîâåðÿÿ ÷åñòíîìó ñëîâó öàðåé, — à â íåïîñòîÿíñòâå Ïðóñèÿ îí ê òîìó æå è óáåäèëñÿ — Ãàííèáàë äàâíî áûë ãîòîâ ê òàêîìó êîíöó ñâîåé æèçíè, è ñòðàøèëñÿ ïðèåçäà Ôëàìèíèíà, êàê ðîêîâîãî. (5) Íà ñëó÷àé ëþáîé îïàñíîñòè, îòêóäà áû îíà íè ïîñëåäîâàëà, ÷òîáû âñåãäà èìåòü íàãîòîâå ïóòü ê áåãñòâó, îí çàðàíåå óñòðîèë ó ñåáÿ â äîìå ñåìü âûõîäîâ, â òîì ÷èñëå íåñêîëüêî ïîòàéíûõ, ÷òîáû íå áûòü îêðóæåííûì ñòðàæåé. (6) Íî îò òÿæêîé âëàñòè öàðåé íå ñêðîåòñÿ íè÷åãî, ÷òî îíà õîòåëà áû ðàçóçíàòü, è ñòðàæà îêðóæèëà äîì îòîâñþäó, òàê ÷òî îòòóäà íèêòî áû íå ñóìåë âûðâàòüñÿ. (7) Êîãäà ñîîáùèëè, ÷òî öàðñêèå âîèíû óæå âîðâàëèñü â ïåðåäíþþ, Ãàííèáàë ïûòàëñÿ áåæàòü îòäàëåííåéøèì ÷åðíûì õîäîì, ÷åðåç êîòîðûé ìîæíî áûëî âûéòè íåçàìåòíåé âñåãî, (8) íî âèäÿ, ÷òî è òàì ïåðåêðûëè äîðîãó áåãóùèå ê íåìó âîèíû, è ÷òî ðàññòàâëåííûå êàðàóëû îòðåçàëè âñå ïóòè ê áåãñòâó, îí ïîòðåáîâàë äàâíî çàãîòîâëåííûé íà òàêîé ñëó÷àé ÿä. (9) «Èçáàâèì, — ñêàçàë îí, — ðèìñêèé íàðîä îò ìíîãîëåòíåé òðåâîãè, åñëè æäàòü ñìåðòè ñòàðèêà145 èì êàæåòñÿ ñëèøêîì äîëãèì. (10) Íå ïðèíåñåò Ôëàìèíèíó áîëüøîé ñëàâû ïîáåäà íàä áåçîðóæíûì âðàãîì, ñòàâøèì æåðòâîé ïðåäàòåëüñòâà. Çàòî õîòÿ áû ñåãîäíÿøíèé äåíü ÿñíî ïîêàæåò, íàñêîëüêî èçìåíèëèñü ðèìñêèå íðàâû. (11) Ïðåäêè íûíåøíèõ ðèìëÿí ïðåäóïðåäèëè öàðÿ Ïèððà, âîîðóæåííîãî íåïðèÿòåëÿ, âòîðãøåãîñÿ ñ âîéñêîì â Èòàëèþ, ÷òîáû òîò ïîîñòåðåãñÿ îòðàâû. À ýòè îòïðàâëÿþò ïîñëîì áûâøåãî êîíñóëà, ÷òîáû ïîñîâåòîâàòü Ïðóñèþ êîùóíñòâåííî óáèòü ñâîåãî ãîñòÿ». (12) Èçðûãàÿ ïðîêëÿòèÿ íà öàðñòâî è íà ãîëîâó Ïðóñèÿ, è âçûâàÿ ê áîãàì ãîñòåïðèèìñòâà, êàê ê ñâèäåòåëÿì ýòîãî ñâÿòîòàòñòâà, îí âûïèë ÷àøó ñ îòðàâîé. Òàêîâ áûë êîíåö Ãàííèáàëîâîé æèçíè. |
51. Ad Prusiam regem legatus T. Quinctius Flamininus venit, quem suspectum Romanis et receptus post fugam Antiochi Hannibal et bellum adversus Eumenem motum faciebat. [2] Ibi seu quia a Flaminino inter cetera obiectum Prusiae erat hominem omnium, qui viverent, infestissimum populo Romano apud eum esse, qui patriae suae primum, deinde fractis eius opibus Antiocho regi auctor belli adversus populum Romanum fuisset; [3] seu quia ipse Prusias, ut gratificaretur praesenti Flaminino Romanisque, per se necandi aut tradendi eius in potestatem consilium cepit; a primo colloquio Flaminini milites extemplo ad domum Hannibalis custodiendam missi sunt. [4] Semper talem exitum vitae suae Hannibal prospexerat animo et Romanorum inexpiabile odium in se cernens, et fidei regum nihil sane confisus: Prusiae vero levitatem etiam expertus erat; Flaminini quoque adventum sibi velut fatalem horruerat. [5] Ad omnia undique infesta ut iter semper aliquod praeparatum fugae haberet, septem exitus e domo fecerat, et ex iis quosdam occultos, ne custodia saepirentur. [6] Sed grave imperium regum nihil inexploratum, quod vestigari volunt, efficit. Totius circuitum domus ita custodiis complexi sunt, ut nemo inde elabi posset. [7] Hannibal, postquam est nuntiatum milites regios in vestibulo esse, postico, quod devium maxime atque occultissimi exitus erat, fugere conatus, [8] ut id quoque occursu militum obsaeptum sensit et omnia circa clausa custodiis dispositis esse venenum, quod multo ante praeparatum ad tales habebat casus, poposcit. [9] «Liberemus» inquit «diuturna cura populum Romanum, quando mortem senis exspectare longum censent. [10] Nec magnam nec memorabilem ex inermi proditoque Flamininus victoriam feret. Mores quidem populi Romani quantum mutaverint, vel hic dies argumento erit. [11] Horum patres Pyrrho regi, hosti armato, exercitum in Italia habenti ut a veneno caveret praedixerunt: hi legatum consularem, qui auctor esset Prusiae per scelus occidendi hospitis, miserunt». [12] Exsecratus deinde in caput regnumque Prusiae et hospitales deos violatae ab eo fidei testes invocans, poculum exhausit. Hic vitae exitus fuit Hannibalis. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß