Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XL, ãë. 9

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä È. È. Ìàõàíüêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

9. (1) Òîãäà çàãî­âî­ðèë Ïåð­ñåé: «×òî æ, âûõî­äèò, íàäî áûëî îòâî­ðèòü íî÷üþ äâåðü, âïó­ñòèòü âîîðó­æåí­íûõ ãîñòåé è ïîä­ñòà­âèòü èì ãîð­ëî, ðàç òîëü­êî ñîâåð­øåí­íî­ìó äåÿ­íèþ åñòü âåðà, è ÿ, æåðò­âà çëî­äå­ÿ­íèÿ, ïîñòàâ­ëåí íà îäíó äîñ­êó ñ ðàç­áîé­íè­êîì è çàãî­âîð­ùè­êîì! (2) Íå çðÿ ëþäè ãîâî­ðÿò, îòåö, ÷òî ó òåáÿ òîëü­êî îäèí ñûí — Äåìåò­ðèé, à ìåíÿ íàçû­âà­þò óáëþä­êîì, ðîæ­äåí­íûì îò íàëîæ­íè­öû. (3) Áóäü ÿ äîðîã òåáå êàê ñûí, òû ðàç­ãíå­âàë­ñÿ áû íå íà òîãî, êòî æàëó­åò­ñÿ íà ðàñ­êðû­òûé çàãî­âîð, à íà òîãî, êòî ýòîò çàãî­âîð çàìûñ­ëèë. (4) È íå öåíèë áû òû òîãäà ìîþ æèçíü òàê äåøå­âî, ÷òî òåáÿ íå âçâîë­íî­âà­ëà íè ìèíî­âàâ­øàÿ ìåíÿ îïàñ­íîñòü, íè áóäó­ùàÿ, ãðî­çÿ­ùàÿ ìíå, åñëè ýòîò çàãî­âîð îñòà­íåò­ñÿ íå ïîêà­ðàí. (5) Òàê ÷òî, åñëè áû íåîá­õî­äè­ìî áûëî óìå­ðåòü ìîë­÷à, ÿ áû è ìîë­÷àë, ìîëÿ áîãîâ òîëü­êî îá îäíîì: ÷òîáû íà÷àâ­øå­å­ñÿ ñ ìåíÿ çëî­äå­ÿ­íèå íà ìíå è êîí­÷è­ëîñü, ÷òîáû ñêâîçü ìîå òåëî ìå÷ íå âîøåë áû â òåáÿ. (6) Íî ïîñêîëü­êó ïðè­ðî­äîé óñòðî­å­íî òàê, ÷òî ïîïàâ­øèé â áåäó ÷åëî­âåê çîâåò íà ïîìîùü ëþäåé, êîòî­ðûõ íèêî­ãäà íå âèäàë, òî äîç­âî­ëå­íî òàê æå è ìíå ïîçâàòü íà ïîìîùü, êîãäà ÿ óâèäåë íàïðàâ­ëåí­íîå íà ìåíÿ îðó­æèå. Ïðåä­ñòàâü, îòåö, ÷òî ñðå­äè íî÷è òû ñëû­øèøü, êàê ÿ òåáÿ çàêëè­íàþ ñâÿ­òûì äëÿ ìåíÿ îò÷èì èìå­íåì, (7) ñïå­øèøü, ïðî­áóæ­äåí­íûé, êî ìíå íà ïîìîùü è çàñòà­åøü â ìîåé ïåðå­ä­íåé â ýòîò íåóðî÷­íûé ÷àñ Äåìåò­ðèÿ ñ âîîðó­æåí­íû­ìè ëþäü­ìè! ×òî ÿ òîãäà â ñòðà­õå ñêà­çàë áû òåáå, íà òî æàëó­þñü è íàóò­ðî.

ñ.365 (8) Áðàò, äàâ­íî óæå ìû æèâåì äðóã ñ äðó­ãîì íå êàê ñîòðà­ïåç­íè­êè íà ïèðàõ. Ëþáîé öåíîþ æåëà­åøü òû öàð­ñò­âî­âàòü. Íî òâî­åé íàäåæ­äå ìåøà­åò ìîé âîç­ðàñò, ìåøà­åò ïðà­âî íàðî­äîâ, ìåøà­åò äðåâ­íèé ìàêåäîí­ñêèé îáû­÷àé, ìåøà­åò, íàêî­íåö, è âîëÿ îòöà. (9) Ïðå­îäî­ëåòü âñå ýòî òû ìîæåøü, òîëü­êî ïðî­ëèâ ìîþ êðîâü. Òû èäåøü íà âñå, ïðî­áó­åøü âñå. Äî ñèõ ïîð òâî­å­ìó çëî­äåé­ñòâó ïðå­ïÿò­ñò­âî­âà­ëè òî ìîÿ îñòî­ðîæ­íîñòü, òî ñëó­÷àé. (10) Â÷å­ðà íà ñìîò­ðå, â ó÷å­íüå, ïîòåø­íîì áîþ òû óñòðî­èë åäâà ëè íå ñìåð­òåëü­íóþ ñõâàò­êó, è ìåíÿ ñïàñ­ëî îò ãèáå­ëè òîëü­êî òî, ÷òî ÿ ñòåð­ïåë ïîðà­æå­íèå ñâî­èõ. (11) Ïîñëå æåñòî­êîé ñõâàò­êè, à áóä­òî áû áðàò­ñêèõ çàáàâ, òû õîòåë çàòà­ùèòü ìåíÿ íà òâîé ïèð. È òû, îòåö, ïîâå­ðèøü, ÷òî ÿ ïèðî­âàë áû ñðå­äè áåç­îðóæ­íûõ? ß, ê êîìó â ãîñòè îíè ÿâè­ëèñü âîîðó­æåí­íû­ìè? Ïîâå­ðèøü, ÷òî ìíå íî÷üþ íå ãðî­çè­ëè ìå÷è, åñëè äíåì íà òâî­èõ ãëà­çàõ ìåíÿ åäâà íå óáè­ëè ïàë­êà­ìè?

(12) Ïî÷å­ìó æå, áðàò, òû ïðè­øåë êî ìíå ýòîé íî÷üþ? Ïî÷å­ìó — âðàæ­äåá­íûé ê ðàç­ãíå­âàí­íî­ìó? Ïî÷å­ìó — ñ âîîðó­æåí­íû­ìè ëþäü­ìè? ß íå äîâå­ðèë­ñÿ òåáå — ñîòðà­ïåç­íè­êó; íåóæå­ëè ÿ ïðè­íÿë áû òåáÿ, ÿâèâ­øå­ãî­ñÿ ñ ìå÷à­ìè? (13) Îòåö, åñëè áû äâå­ðè ìîè áûëè ðàñ­ò­âî­ðå­íû, íå æàëî­áû ìîè ñëó­øàë áû òû, à ïîõî­ðî­íû ìîè ãîòî­âèë ñåé­÷àñ! ß íå ãîòîâ­ëþ äåëî, êàê îáâè­íè­òåëü, íå ñîáè­ðàþ ñîìíè­òåëü­íûå äîâî­äû. (14) Òàê ÷òî æå? Ðàç­âå ñìå­åò ñàì îí îòðè­öàòü, ÷òî ÿâèë­ñÿ ê ìîåé äâå­ðè ñ òîë­ïîþ èëè ÷òî ó íèõ áûëî îðó­æèå? ß íàçî­âó èìå­íà, âûçî­âè èõ! Ïðàâ­äà, îñìå­ëèâ­øè­å­ñÿ íà òàêîå ìîãóò ðåøèòü­ñÿ íà âñå; íî îòïè­ðàòü­ñÿ îíè íå ïîñìå­þò. (15) Åñëè áû èõ, ñõâà­÷åí­íûõ ó ìåíÿ â äîìå, ÿ äîñòà­âèë ê òåáå âìå­ñòå ñ îðó­æè­åì, ó òåáÿ áûëè áû íåñî­ìíåí­íûå óëè­êè; ñ÷è­òàé æå ñîçíàâ­øèõ­ñÿ çà ïîé­ìàí­íûõ ñ ïîëè÷­íûì.

9. Tum Per­seus: «Ape­rien­da ni­mi­rum noc­te ianua fuit et ar­ma­ti co­mi­sa­to­res ac­ci­pien­di prae­ben­dum­que fer­ro iugu­lum, quan­do non cre­di­tur ni­si per­pet­ra­tum fa­ci­nus, et eadem pe­ti­tus in­si­diis audio quae lat­ro at­que in­si­dia­tor. [2] Non ne­qui­quam is­ti unum De­met­rium fi­lium te ha­be­re, me sub­di­tum et pae­li­ce ge­ni­tum ap­pel­lant. [3] Nam si gra­dum, si ca­ri­ta­tem fi­lii apud te ha­be­rem, non in me que­ren­tem dep­re­hen­sas in­si­dias, sed in eum qui fe­cis­set sae­vi­res, [4] nec adeo vi­lis ti­bi vi­ta es­set nostra ut nec prae­te­ri­to pe­ri­cu­lo meo mo­ve­re­ris ne­que fu­tu­ro, si in­si­dian­ti­bus sit im­pu­ne. [5] Ita­que si mo­ri ta­ci­tum opor­tet, ta­cea­mus, pre­ca­ti tan­tum deos ut a me coep­tum sce­lus in me fi­nem ha­beat, nec per meum la­tus tu pe­ta­ris: [6] sin autem, quod cir­cum­ven­tis in so­li­tu­di­ne na­tu­ra ip­sa su­bi­cit, ut ho­mi­num quos num­quam vi­de­rint fi­dem ta­men implo­rent, mi­hi quo­que fer­rum in me stric­tum cer­nen­ti vo­cem mit­te­re li­cet, per te pat­rium­que no­men, [7] quod ut­ri nostrum sancti­us sit iam pri­dem sen­tis, ita me audias pre­cor, tam­quam si vo­ce et complo­ra­tio­ne noc­tur­na ex­ci­tus mi­hi qui­ri­tan­ti in­ter­ve­nis­ses, De­met­rium cum ar­ma­tis noc­te in­tem­pes­ta in ves­ti­bu­lo meo dep­re­hen­dis­ses. Quod tum vo­ci­fe­ra­rer in re prae­sen­ti pa­vi­dus, hoc nunc pos­te­ro die que­ror. [8] Fra­ter, non co­mi­san­tium in vi­cem ani­mis iam diu vi­vi­mus in­ter nos. Reg­na­re uti­que vis. Huic spei tuae obstat aetas mea, obstat gen­tium ius, obstat ve­tus­tus Ma­ce­do­niae mos, obstat ve­ro etiam pat­ris iudi­cium. [9] Haec transcen­de­re ni­si per meum san­gui­nem non po­tes. Om­nia mo­li­ris et temptas. Ad­huc seu cu­ra mea seu for­tu­na res­ti­tit par­ri­ci­dio tuo. [10] Hes­ter­no die in lustra­tio­ne et de­cur­su et si­mu­lac­ro lu­dic­ro pug­nae fu­nes­tum pro­pe proe­lium fe­cis­ti, nec me aliud a mor­te vin­di­ca­vit quam quod me ac meos vin­ci pas­sus sum. [11] Ab hos­ti­li proe­lio, tam­quam fra­ter­no lu­su, pertra­he­re me ad ce­nam vo­luis­ti. Cre­dis me, pa­ter, in­ter iner­mes con­vi­vas ce­na­tu­rum fuis­se, ad quem ar­ma­ti co­mi­sa­tum ve­ne­runt? Cre­dis ni­hil a gla­diis noc­te pe­ri­cu­li mi­hi fu­tu­rum fuis­se, quem ru­di­bus te inspec­tan­te pro­pe oc­ci­de­runt? [12] Quid hoc noc­tis, quid ini­mi­cus ad ira­tum, quid cum fer­ro suc­cinctis iuve­ni­bus ve­nis? Con­vi­vam me ti­bi com­mit­te­re ausus non sum: co­mi­sa­to­rem te cum ar­ma­tis ve­nien­tem re­ci­piam? [13] Si aper­ta ianua fuis­set, fu­nus meum pa­ra­res hoc tem­po­re, pa­ter, quo que­ren­tem audis. Ni­hil ego, tam­quam ac­cu­sa­tor, cri­mi­no­se nec du­bia ar­gu­men­tis col­li­gen­do ago. [14] Quid enim? Ne­gat ve­nis­se se cum mul­ti­tu­di­ne ad ianuam meam, an fer­ro suc­cinctos se­cum fuis­se? Quos no­mi­na­ve­ro, ar­ces­se. Pos­sunt qui­dem om­nia aude­re qui hoc ausi sunt: non ta­men aude­bunt ne­ga­re. [15] Si dep­re­hen­sos intra li­men meum cum fer­ro ad te de­du­ce­rem, pro ma­ni­fes­to ha­be­res: fa­ten­tes pro dep­re­hen­sis ha­be.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364004010 1364004011 1364004012