Ïåðåâîä È. È. Ìàõàíüêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
14. (1) Ìíå íå÷åãî ñòûäèòüñÿ, îòåö, åñëè â ïðàçäíè÷íûé äåíü, ñðåäè ñâåðñòíèêîâ ÿ âûïèë áîëüøå îáû÷íîãî. (2) Âåäü ïîäóìàé òîëüêî, ñ êàêîé ðàäîñòüþ, ñðåäè êàêîãî âåñåëüÿ ñïðàâëÿë ÿ â÷åðàøíèé ïèð, ñ ëèêîâàíèåì, ìîæåò áûòü, è íåóìåñòíûì, ïîòîìó ÷òî â ñ.369 âîåííîé èãðå íàøà ñòîðîíà îêàçàëàñü îòíþäü íå ñëàáåå! (3) Ýòî óæ òåïåðü íåñ÷àñòüå è ñòðàõ ëåãêî ïðîãíàëè ïîõìåëüå, à âåäü åñëè áû íå ýòî, ìû, çàãîâîðùèêè, ñïàëè áû äî ñèõ ïîð íåïðîáóäíûì ñíîì! (4) Ïåðñåé, åñëè ÿ ñîáèðàëñÿ ïðèñòóïîì âçÿòü òâîé äîì è óáèòü òåáÿ, òî ðàçâå íå óìåðèë áû ÿ íà îäèí äåíü ñâîè âîçëèÿíèÿ, ðàçâå íå óäåðæàë áû îò âèíà ìîèõ âîèíîâ? (5) À ÷òîáû íå îäèí ÿ çàùèùàëñÿ ñ ÷ðåçìåðíûì ïðîñòîñåðäå÷èåì, ýòîò ìîé âîâñå íå çëîæåëàòåëüíûé è íå ïîäîçðèòåëüíûé áðàò ãîâîðèò: “Çíàþ îäíî, îáâèíÿþ â îäíîì: êî ìíå ïðèøëè â ãîñòè ñ îðóæèåì”. (6) Íî åñëè ÿ ñïðîøó, îòêóäà òû ýòî óçíàë, òî òåáå ïðèäåòñÿ ïðèçíàòü ëèáî òî, ÷òî ìîé äîì ïîëîí òâîèõ ñîãëÿäàòàåâ, ëèáî òî, ÷òî ìîè ëþäè òàê îòêðûòî âîîðóæàëèñü, ÷òî âñå ýòî âèäåëè. (7) È âîò, ÷òîáû íå ïîêàçàòüñÿ íè çàðàíåå âñå ðàçâåäàâøèì, íè ñåé÷àñ âûäóìûâàþùèì îáâèíåíèÿ, Ïåðñåé ïðåäëàãàåò òåáå, îòåö, ñïðîñèòü ó íàçâàííûõ èì ëþäåé, áûëî ëè ó íèõ ñ ñîáîþ îðóæèå, ÷òîáû, êàê â äåëå íåÿñíîì, ñ÷èòàòü ïðèçíàâøèõñÿ óëè÷åííûìè. (8) Íî ïî÷åìó, áðàò, íå ïðåäëàãàåøü òû ñïðîñèòü, äëÿ òîãî ëè, ÷òîáû òåáÿ óáèòü, âçÿëè îíè îðóæèå, ïî ìîåìó ëè ïðèêàçó, ñ ìîåãî ëè âåäîìà? Ïîòîìó ÷òî òû õî÷åøü ïðåäñòàâèòü âñå äåëî íå òàê, êàê ñëåäóåò èç èõ ïðèçíàíèé è êàê âèäíî íà ñàìîì äåëå. “Ìû âîîðóæèëèñü äëÿ çàùèòû”, — ãîâîðÿò îíè. (9) Ïðàâèëüíî îíè ïîñòóïèëè èëè íåïðàâèëüíî, îíè âñå îáúÿñíÿò ñàìè, íî íå ñìåøèâàé ýòî äåëî ñ ìîèì, îíî íå èìååò ê íåìó îòíîøåíèÿ! Èëè, íàïðèìåð, îáúÿñíè, ñîáèðàëèñü ëè ìû íàïàñòü íà òåáÿ îòêðûòî èëè òàéíî? Åñëè îòêðûòî, òî ïî÷åìó îðóæèå áûëî íå ó âñåõ? (10) Ïî÷åìó òîëüêî ó òåõ, êòî èçáèë òâîåãî ëàçóò÷èêà? (11) Åñëè æå òàéíî, òî êàêîâ áûë ó íàñ çàìûñåë? ×òîáû, êîãäà ÿ, ãîñòü, óéäó ïîñëå ïèðà, îíè â÷åòâåðîì îñòàëèñü, ÷òîáû íàïàñòü íà òåáÿ ñîííîãî? Íî êàê îíè ñïðÿòàëèñü áû? Îíè âàì ÷óæèå, îíè ó ìåíÿ íà ñëóæáå, îíè ïîäîçðèòåëüíåé âñåõ, ïîòîìó ÷òî óæå ó÷àñòâîâàëè â äðàêå! Êàê îíè, óìåðòâèâ òåáÿ, óñêîëüçíóëè áû ñàìè? Äà ìîã ëè áûòü âçÿò ñ ÷åòûðüìÿ ìå÷àìè òâîé äîì? |
14. «Non est res qua erubescam, pater, si die festo inter aequales largiore vino sum usus. [2] Tu quoque velim inquiras qua laetitia, quo lusu apud me celebratum hesternum convivium sit, illo etiam — pravo forsitan — gaudio provehente, quod in iuvenali armorum certamine pars nostra non inferior fuerat. [3] Miseria haec et metus crapulam facile excusserunt; quae si non intervenissent, insidiatores nos sopiti iaceremus. [4] Si domum tuam expugnaturus, capta domo dominum interfecturus eram, non temperassem vino in unum diem, non milites meos abstinuissem? [5] Et ne ego me solus nimia simplicitate tuear, ipse quoque minime malus ac suspicax frater “nihil aliud scio”, inquit “nihil arguo, nisi quod cum ferro comisatum venerunt”. [6] Si quaeram unde id ipsum scias, necesse erit te fateri aut speculatorum tuorum plenam domum fuisse meam, aut illos ita aperte sumpsisse ferrum ut omnes viderent. [7] Et ne quid ipse aut prius inquisisse aut nunc criminose argumentari videretur, te quaerere ex iis quos nominasset iubebat an ferrum habuissent, ut, tamquam in re dubia, cum id quaesisses, quod ipsi fatentur, pro convictis haberentur. [8] Quin tu illud quaeri iubes, num tui occidendi causa ferrum sumpserint, num me auctore et sciente? Hoc enim videri vis, non illud quod fatentur et palam est. Et sui se tuendi causa sumpsisse dicunt. [9] Recte an perperam fecerint, ipsi sui facti rationem reddent: meam causam, quae nihil eo facto contingitur, ne miscueris. Aut explica utrum aperte an clam te aggressuri fuerimus. Si aperte, cur non omnes ferrum habuimus? [10] Cur nemo praeter eos qui tuum speculatorem pulsaverunt? [11] Si clam, quis ordo consilii fuit? Convivio soluto cum comisator ego discessissem, quattuor substitissent ut sopitum te adgrederentur? Quomodo fefellissent et alieni et mei et maxime suspecti, quia paulo ante in rixa fuerant? Quomodo autem trucidato te ipsi evasuri fuerunt? Quattuor gladiis domus tua capi et expugnari potuit? |