Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XL, ãë. 14

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä È. È. Ìàõàíüêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

14. (1) Ìíå íå÷å­ãî ñòû­äèòü­ñÿ, îòåö, åñëè â ïðàçä­íè÷­íûé äåíü, ñðå­äè ñâåðñò­íè­êîâ ÿ âûïèë áîëü­øå îáû÷­íî­ãî. (2) Âåäü ïîäó­ìàé òîëü­êî, ñ êàêîé ðàäî­ñòüþ, ñðå­äè êàêî­ãî âåñå­ëüÿ ñïðàâ­ëÿë ÿ â÷å­ðàø­íèé ïèð, ñ ëèêî­âà­íè­åì, ìîæåò áûòü, è íåóìåñò­íûì, ïîòî­ìó ÷òî â ñ.369 âîåí­íîé èãðå íàøà ñòî­ðî­íà îêà­çà­ëàñü îòíþäü íå ñëà­áåå! (3) Ýòî óæ òåïåðü íåñ÷à­ñòüå è ñòðàõ ëåã­êî ïðî­ãíà­ëè ïîõìå­ëüå, à âåäü åñëè áû íå ýòî, ìû, çàãî­âîð­ùè­êè, ñïà­ëè áû äî ñèõ ïîð íåïðî­áóä­íûì ñíîì! (4) Ïåð­ñåé, åñëè ÿ ñîáè­ðàë­ñÿ ïðè­ñòó­ïîì âçÿòü òâîé äîì è óáèòü òåáÿ, òî ðàç­âå íå óìå­ðèë áû ÿ íà îäèí äåíü ñâîè âîç­ëè­ÿ­íèÿ, ðàç­âå íå óäåð­æàë áû îò âèíà ìîèõ âîè­íîâ? (5) À ÷òîáû íå îäèí ÿ çàùè­ùàë­ñÿ ñ ÷ðåç­ìåð­íûì ïðî­ñòî­ñåð­äå­÷è­åì, ýòîò ìîé âîâñå íå çëî­æå­ëà­òåëü­íûé è íå ïîäî­çðè­òåëü­íûé áðàò ãîâî­ðèò: “Çíàþ îäíî, îáâè­íÿþ â îäíîì: êî ìíå ïðè­øëè â ãîñòè ñ îðó­æè­åì”. (6) Íî åñëè ÿ ñïðî­øó, îòêóäà òû ýòî óçíàë, òî òåáå ïðè­äåò­ñÿ ïðè­çíàòü ëèáî òî, ÷òî ìîé äîì ïîëîí òâî­èõ ñîãëÿäà­òà­åâ, ëèáî òî, ÷òî ìîè ëþäè òàê îòêðû­òî âîîðó­æà­ëèñü, ÷òî âñå ýòî âèäå­ëè. (7) È âîò, ÷òîáû íå ïîêà­çàòü­ñÿ íè çàðà­íåå âñå ðàç­âåäàâ­øèì, íè ñåé­÷àñ âûäó­ìû­âàþ­ùèì îáâè­íå­íèÿ, Ïåð­ñåé ïðåä­ëà­ãà­åò òåáå, îòåö, ñïðî­ñèòü ó íàçâàí­íûõ èì ëþäåé, áûëî ëè ó íèõ ñ ñîáîþ îðó­æèå, ÷òîáû, êàê â äåëå íåÿñ­íîì, ñ÷è­òàòü ïðè­çíàâ­øèõ­ñÿ óëè­÷åí­íû­ìè. (8) Íî ïî÷å­ìó, áðàò, íå ïðåä­ëà­ãà­åøü òû ñïðî­ñèòü, äëÿ òîãî ëè, ÷òîáû òåáÿ óáèòü, âçÿ­ëè îíè îðó­æèå, ïî ìîå­ìó ëè ïðè­êà­çó, ñ ìîå­ãî ëè âåäî­ìà? Ïîòî­ìó ÷òî òû õî÷åøü ïðåä­ñòà­âèòü âñå äåëî íå òàê, êàê ñëå­äó­åò èç èõ ïðè­çíà­íèé è êàê âèä­íî íà ñàìîì äåëå. “Ìû âîîðó­æè­ëèñü äëÿ çàùè­òû”, — ãîâî­ðÿò îíè. (9) Ïðà­âèëü­íî îíè ïîñòó­ïè­ëè èëè íåïðà­âèëü­íî, îíè âñå îáú­ÿñ­íÿò ñàìè, íî íå ñìå­øè­âàé ýòî äåëî ñ ìîèì, îíî íå èìå­åò ê íåìó îòíî­øå­íèÿ! Èëè, íàïðè­ìåð, îáú­ÿñ­íè, ñîáè­ðà­ëèñü ëè ìû íàïàñòü íà òåáÿ îòêðû­òî èëè òàé­íî? Åñëè îòêðû­òî, òî ïî÷å­ìó îðó­æèå áûëî íå ó âñåõ? (10) Ïî÷å­ìó òîëü­êî ó òåõ, êòî èçáèë òâî­å­ãî ëàçóò­÷è­êà? (11) Åñëè æå òàé­íî, òî êàêîâ áûë ó íàñ çàìû­ñåë? ×òîáû, êîãäà ÿ, ãîñòü, óéäó ïîñëå ïèðà, îíè â÷åò­âå­ðîì îñòà­ëèñü, ÷òîáû íàïàñòü íà òåáÿ ñîí­íî­ãî? Íî êàê îíè ñïðÿ­òà­ëèñü áû? Îíè âàì ÷óæèå, îíè ó ìåíÿ íà ñëóæ­áå, îíè ïîäî­çðè­òåëü­íåé âñåõ, ïîòî­ìó ÷òî óæå ó÷àñò­âî­âà­ëè â äðà­êå! Êàê îíè, óìåðò­âèâ òåáÿ, óñêîëüç­íó­ëè áû ñàìè? Äà ìîã ëè áûòü âçÿò ñ ÷åòûðü­ìÿ ìå÷à­ìè òâîé äîì?

14. «Non est res qua eru­bes­cam, pa­ter, si die fes­to in­ter aequa­les lar­gio­re vi­no sum usus. [2] Tu quo­que ve­lim in­qui­ras qua lae­ti­tia, quo lu­su apud me ce­leb­ra­tum hes­ter­num con­vi­vium sit, il­lo etiam — pra­vo for­si­tan — gau­dio pro­ve­hen­te, quod in iuve­na­li ar­mo­rum cer­ta­mi­ne pars nostra non in­fe­rior fue­rat. [3] Mi­se­ria haec et me­tus cra­pu­lam fa­ci­le ex­cus­se­runt; quae si non in­ter­ve­nis­sent, in­si­dia­to­res nos so­pi­ti iace­re­mus. [4] Si do­mum tuam ex­pug­na­tu­rus, cap­ta do­mo do­mi­num in­ter­fec­tu­rus eram, non tem­pe­ras­sem vi­no in unum diem, non mi­li­tes meos absti­nuis­sem? [5] Et ne ego me so­lus ni­mia simpli­ci­ta­te tuear, ip­se quo­que mi­ni­me ma­lus ac sus­pi­cax fra­ter “ni­hil aliud scio”, in­quit “ni­hil ar­guo, ni­si quod cum fer­ro co­mi­sa­tum ve­ne­runt”. [6] Si quae­ram un­de id ip­sum scias, ne­ces­se erit te fa­te­ri aut spe­cu­la­to­rum tuo­rum ple­nam do­mum fuis­se meam, aut il­los ita aper­te sumpsis­se fer­rum ut om­nes vi­de­rent. [7] Et ne quid ip­se aut pri­us in­qui­sis­se aut nunc cri­mi­no­se ar­gu­men­ta­ri vi­de­re­tur, te quae­re­re ex iis quos no­mi­nas­set iube­bat an fer­rum ha­buis­sent, ut, tam­quam in re du­bia, cum id quae­sis­ses, quod ip­si fa­ten­tur, pro con­vic­tis ha­be­ren­tur. [8] Quin tu il­lud quae­ri iubes, num tui oc­ci­den­di cau­sa fer­rum sumpse­rint, num me auc­to­re et scien­te? Hoc enim vi­de­ri vis, non il­lud quod fa­ten­tur et pa­lam est. Et sui se tuen­di cau­sa sumpsis­se di­cunt. [9] Rec­te an per­pe­ram fe­ce­rint, ip­si sui fac­ti ra­tio­nem red­dent: meam cau­sam, quae ni­hil eo fac­to con­tin­gi­tur, ne mis­cue­ris. Aut expli­ca ut­rum aper­te an clam te aggres­su­ri fue­ri­mus. Si aper­te, cur non om­nes fer­rum ha­bui­mus? [10] Cur ne­mo prae­ter eos qui tuum spe­cu­la­to­rem pul­sa­ve­runt? [11] Si clam, quis or­do con­si­lii fuit? Con­vi­vio so­lu­to cum co­mi­sa­tor ego dis­ces­sis­sem, quat­tuor sub­sti­tis­sent ut so­pi­tum te adgre­de­ren­tur? Quo­mo­do fe­fel­lis­sent et alie­ni et mei et ma­xi­me sus­pec­ti, quia pau­lo an­te in ri­xa fue­rant? Quo­mo­do autem tru­ci­da­to te ip­si eva­su­ri fue­runt? Quat­tuor gla­diis do­mus tua ca­pi et ex­pug­na­ri po­tuit?

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364004015 1364004016 1364004017