Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XL, ãë. 16

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä È. È. Ìàõàíüêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

16. (1) Ñëå­çû ñäà­âè­ëè Äåìåò­ðèþ ãîð­ëî è ïðå­ðâà­ëè åãî ðå÷ü. Îòî­ñëàâ ñûíî­âåé, Ôèëèïï íåäîë­ãî ïîñî­âå­ùàë­ñÿ ñ äðó­çüÿ­ìè è îáú­ÿâèë, (2) ÷òî äåëî èõ îí ðàñ­ñóäèò íå ïî ñëî­âàì è íå ïî êðàò­êîì ðàç­ìûø­ëå­íèè, íî ðàçî­áðàâ­øèñü â îáðà­çå æèç­íè êàæ­äî­ãî è ñîïî­ñòà­âèâ èõ ñëî­âà è äåëà â áîëü­øîì è â ìàëîì. (3) Âñåì ñòà­ëî ÿñíî, ÷òî îáâè­íå­íèå ïðî­øëîé íî÷è ëåã­êî îïðî­âåðã­íó­òî, íî ïîäî­çðè­òåëü­íîé îñòà­åò­ñÿ ÷ðåç­ìåð­íàÿ áëè­çîñòü Äåìåò­ðèÿ ê ðèì­ëÿ­íàì. Òàê åùå ïðè æèç­íè Ôèëèï­ïà áûëè ïîñå­ÿ­íû ñåìå­íà ìàêåäîí­ñêîé âîé­íû, êîòî­ðóþ ðèì­ëÿ­íàì ïðåä­ñòî­ÿ­ëî âåñòè ñ Ïåð­ñå­åì.

ñ.371 (4) Îáà êîí­ñó­ëà îòïðà­âè­ëèñü â Ëèãó­ðèþ, êîòî­ðàÿ â òîò ãîä áûëà åäèí­ñò­âåí­íîé êîí­ñóëü­ñêîé ïðî­âèí­öè­åé, è òàê êàê èõ äåé­ñò­âèÿ òàì áûëè óñïåø­íû, íàçíà­÷å­íî áûëî îäíî­äíåâ­íîå áëà­ãîäàð­ñò­âåí­íîå ìîëåá­ñò­âèå. (5) Îêî­ëî äâóõ òûñÿ÷ ëèãó­ðèé­öåâ ïîäî­øëè ê ñàìîé ãðà­íè­öå ïðî­âèí­öèè Ãàë­ëèÿ, ãäå íàõî­äèë­ñÿ ëàãåðü Ìàð­öåë­ëà, ñ ïðîñü­áîé, ÷òîáû èõ ïðè­íÿ­ëè ïîä ïîêðî­âè­òåëü­ñòâî21. Ìàð­öåëë, ïðè­êà­çàâ ëèãó­ðèé­öàì æäàòü íà ìåñòå, ïèñü­ìîì çàïðî­ñèë ïðè­êà­çà­íèé ó ñåíà­òà. (6) Ñåíàò ïîâå­ëåë ïðå­òî­ðó Ìàð­êó Îãóëü­íèþ íàïè­ñàòü Ìàð­öåë­ëó, ÷òî ïðà­âèëü­íåå áóäåò, åñëè íå ñåíàò, à êîí­ñó­ëû, êîòî­ðûå âåäà­þò ýòîé ïðî­âèí­öè­åé, ðåøàò, ÷òî îòâå­÷à­åò èíòå­ðå­ñàì ãîñóäàð­ñòâà; âñå æå íåæå­ëà­òåëü­íî, åñëè ëèãó­ðèé­öû áóäóò ïðè­íÿ­òû íå êàê ñäàâ­øè­å­ñÿ â ïëåí, à ó ñäàâ­øèõ­ñÿ â ïëåí ñëå­äó­åò îòî­áðàòü îðó­æèå. Òàêèì îáðà­çîì, ëèãó­ðèé­öåâ ñåíàò ïî÷åë íóæ­íûì ïåðå­äàòü â ðàñ­ïî­ðÿ­æå­íèå êîí­ñó­ëà.

(7)  ýòî æå âðå­ìÿ ïðå­òî­ðû ïðè­áû­ëè â Èñïà­íèþ: Ïóá­ëèé Ìàí­ëèé — â Äàëü­íþþ, êîòî­ðîé îí óïðàâ­ëÿë òàê­æå è â ïðî­øëóþ ñâîþ ïðå­òó­ðó22, à Êâèíò Ôóëü­âèé Ôëàêê — â Áëèæ­íþþ, ãäå îí ïðè­íÿë âîé­ñêî îò Òåðåí­öèÿ. À â Äàëü­íåé Èñïà­íèè â ýòî âðå­ìÿ èç-çà ñìåð­òè ïðî­êîí­ñó­ëà Ïóá­ëèÿ Ñåì­ï­ðî­íèÿ23 êîìàí­äóþ­ùå­ãî íå áûëî. (8) Íà Ôóëü­âèÿ Ôëàê­êà, îñà­æäàâ­øå­ãî èñïàí­ñêèé ãîðîä Óðáèê­íó, íàïà­ëè êåëüò­èáå­ðû; â íåñêîëü­êèõ æåñòî­êèõ ñðà­æå­íè­ÿõ áûëè óáè­òû è ðàíå­íû ìíî­ãèå ðèì­ñêèå âîè­íû. Íî âåðõ âçÿ­ëî óïîð­ñòâî Ôóëü­âèÿ, ïîòî­ìó ÷òî íèêà­êàÿ ñèëà íå ìîã­ëà çàñòà­âèòü åãî ïðå­êðà­òèòü îñà­äó; (9) óòîì­ëåí­íûå íåïðå­ñòàí­íû­ìè ñòû÷­êà­ìè, êåëüò­èáå­ðû îòñòó­ïè­ëè. Ëèøåí­íûé èõ ïîä­äåðæ­êè, ãîðîä ÷åðåç íåñêîëü­êî äíåé áûë çàõâà­÷åí è ðàç­ãðàá­ëåí; äîáû­÷ó ïðå­òîð âñþ îòäàë âîè­íàì. Êðî­ìå òîãî, ÷òî Ôóëü­âèé âçÿë ýòó êðå­ïîñòü, (10) à Ïóá­ëèé Ìàí­ëèé òîëü­êî ñîáðàë âîåäè­íî ðàñ­ñðå­äîòî­÷åí­íîå âîé­ñêî, íå ïðî­èçî­øëî íè÷å­ãî ïðè­ìå­÷à­òåëü­íî­ãî, è îíè îòâå­ëè âîé­ñêà íà çèìîâ­êó. (11) Òàêî­âû áûëè ñîáû­òèÿ â Èñïà­íèè â ýòî ëåòî. Òåðåí­öèé æå ïî âîç­âðà­ùå­íèè èç ýòîé ïðî­âèí­öèè âîøåë â Ðèì ñ îâà­öè­åé: ïðî­íå­ñå­íî áûëî äåâÿòü òûñÿ÷ òðè­ñòà äâà­äöàòü ôóí­òîâ ñåðåá­ðà, âîñåìü­äå­ñÿò äâà ôóí­òà çîëîòà, à òàê­æå øåñòü­äå­ñÿò ñåìü çîëîòûõ âåí­êîâ.

16. Di­cen­ti haec lac­ri­mae si­mul spi­ri­tum et vo­cem in­terclu­se­runt. Phi­lip­pus sum­mo­tis iis pau­lis­per col­lo­cu­tus cum ami­cis pro­nun­tia­vit, [2] non ver­bis se nec uni­us ho­rae dis­cep­ta­tio­ne cau­sam eorum diiu­di­ca­tu­rum, sed in­qui­ren­do in ut­rius­que vi­tam ac mo­res, [3] et dic­ta fac­ta­que in mag­nis par­vis­que re­bus ob­ser­van­do, ut om­ni­bus ap­pa­re­ret noc­tis pro­xi­mae cri­men fa­ci­le re­vic­tum, sus­pec­tam ni­miam cum Ro­ma­nis De­met­rii gra­tiam es­se. Haec ma­xi­me vi­vo Phi­lip­po ve­lut se­mi­na iac­ta sunt Ma­ce­do­ni­ci bel­li, quod cum Per­seo ge­ren­dum erat.

[4] Con­su­les am­bo in Li­gu­res, quae tum una con­su­la­ris pro­vin­cia erat, pro­fi­cis­cun­tur. Et quia pros­pe­re ibi res ges­se­runt, suppli­ca­tio in unum diem dec­re­ta est. [5] Li­gu­rum duo mi­lia fe­re ad extre­mum fi­nem pro­vin­ciae Gal­liae, ubi castra Mar­cel­lus ha­be­bat, ve­ne­runt uti re­ci­pe­ren­tur oran­tes. Mar­cel­lus op­pe­ri­ri eodem lo­co Li­gu­ri­bus ius­sis se­na­tum per lit­te­ras con­su­luit. [6] Se­na­tus rescri­be­re M. Ogul­nium prae­to­rem Mar­cel­lo ius­sit ve­rius fuis­se con­su­les, quo­rum pro­vin­cia es­set, quam se quid e re pub­li­ca es­set de­cer­ne­re; tum quo­que non pla­ce­re ni­si per de­di­tio­nem Li­gu­res re­ci­pi, et re­cep­tis ar­ma adi­mi at­que eos ad con­su­les mit­ti se­na­tum aequ­um cen­se­re.

[7] Prae­to­res eodem tem­po­re, P. Man­lius in ul­te­rio­rem His­pa­niam, quam et prio­re prae­tu­ra pro­vin­ciam ob­ti­nue­rat, Q. Ful­vius Flac­cus in ci­te­rio­rem per­ve­nit, exer­ci­tum­que ab A. Te­ren­tio ac­ce­pit: nam ul­te­rior mor­te P. Sempro­nii pro­con­su­lis si­ne im­pe­rio fue­rat. [8] Ful­vium Flac­cum op­pi­dum His­pa­num Ur­bi­cuam no­mi­ne op­pug­nan­tem Cel­ti­be­ri ador­ti sunt. Du­ra ibi proe­lia ali­quot fac­ta, mul­ti Ro­ma­ni mi­li­tes et vul­ne­ra­ti et in­ter­fec­ti sunt. Vi­cit per­se­ve­ran­tia Ful­vius, quod nul­la vi abstra­hi ab ob­si­dio­ne po­tuit: Cel­ti­be­ri fes­si proe­liis va­riis absces­se­runt. [9] Urbs amo­to auxi­lio eorum intra pau­cos dies cap­ta et di­rep­ta est: prae­dam mi­li­ti­bus prae­tor con­ces­sit. [10] Ful­vius hoc op­pi­do cap­to, Man­lius exer­ci­tu tan­tum in unum coac­to qui dis­si­pa­tus fue­rat, nul­la alia me­mo­ra­bi­li ges­ta re, exer­ci­tus in hi­ber­na de­du­xe­runt. Haec ea aes­ta­te in His­pa­nia ges­ta. [11] Te­ren­tius qui ex ea pro­vin­cia de­ces­se­rat ovans ur­bem iniit. Transla­tum ar­gen­ti pon­do no­vem mi­lia tre­cen­ta vi­gin­ti, auri oc­to­gin­ta pon­do et duo, co­ro­nae aureae se­xa­gin­ta sep­tem.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 21×åãî èìåí­íî õîòå­ëè ëèãó­ðèé­öû îò ðèì­ëÿí (è îò Ìàð­öåë­ëà), îñòà­åò­ñÿ íå âïîëíå ÿñíûì.
  • 22Ïóá­ëèé Ìàí­ëèé â ïðî­øëóþ ñâîþ ïðå­òó­ðó áûë ïîñëàí â Áëèæ­íþþ Èñïà­íèþ ïîìîù­íè­êîì êîí­ñó­ëà, íî, âèäè­ìî, ïî åãî ðàñ­ïî­ðÿ­æå­íèþ, äåé­ñò­âî­âàë è â Äàëü­íåé. Ñì.: XXXIII, 43, 5; 8; XXXIV, 17, 1, à òàê­æå ïðè­ìå÷. 47—49 ê êí. XXXIV.
  • 23Ñì. âûøå, ãë. 2, 5.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364004017 1364004018 1364004019