История Рима от основания города

Книга XLI, гл. 2

2. Histri, ut pri­mum ad la­cum Ti­ma­vi castra Ro­ma­na sunt mo­ta, ip­si post col­lem oc­cul­to lo­co con­se­de­runt, [2] et in­de ob­li­quis iti­ne­ri­bus ag­men se­que­ban­tur, in om­nem oc­ca­sio­nem in­ten­ti; nec quic­quam eos quae ter­ra ma­ri­que age­ren­tur fal­le­bat. [3] Postquam sta­tio­nes in­va­li­das es­se pro castris, fo­rum tur­ba iner­mi fre­quens in­ter castra et ma­re mer­can­tium si­ne ul­lo ter­restri aut ma­ri­ti­mo mu­ni­men­to vi­de­runt, duo si­mul prae­si­dia, Pla­cen­ti­nae co­hor­tis et ma­ni­pu­lo­rum se­cun­dae le­gio­nis, aggre­diun­tur. [4] Ne­bu­la ma­tu­ti­na te­xe­rat in­cep­tum; qua di­la­ben­te ad pri­mum te­po­rem so­lis, per­lu­cens iam ali­quid, in­cer­ta ta­men ut so­let lux spe­ciem om­nium mul­tip­li­cem in­tuen­ti red­dens, tum quo­que frustra­ta Ro­ma­nos, mul­to maio­rem iis quam erat hos­tium aciem os­ten­dit. [5] Qua ter­ri­ti ut­rius­que sta­tio­nis mi­li­tes in­gen­ti tu­mul­tu cum in castra con­fu­gis­sent, haud pau­lo ibi plus quam quod se­cum ip­si at­tu­le­rant, ter­ro­ris fe­ce­runt. [6] Nam ne­que di­ce­re quid fu­gis­sent nec per­cunctan­ti­bus red­de­re res­pon­sum po­te­rant; et cla­mor in por­tis, ut ubi nul­la es­set sta­tio quae sus­ti­ne­ret im­pe­tum, audie­ba­tur; et con­cur­sa­tio in obscu­ro in­ci­den­tium alio­rum in alios in­cer­tum fe­ce­rat an hos­tis intra val­lum es­set. [7] Una vox audie­ba­tur ad ma­re vo­can­tium; id for­te te­me­re ab uno excla­ma­tum to­tis pas­sim per­so­na­bat castris. [8] Ita­que pri­mo, ve­lut ius­si id fa­ce­re, pau­ci, ar­ma­ti alii, maior pars iner­mes, ad ma­re de­cur­runt, dein plu­res, postre­mo pro­pe om­nes, et ip­se con­sul, cum frustra re­vo­ca­re fu­gien­tes co­na­tus nec im­pe­rio nec auc­to­ri­ta­te nec pre­ci­bus ad extre­mum va­luis­set. [9] Unus re­man­sit M. Li­ci­nius Stra­bo, tri­bu­nus mi­li­tum ter­tiae le­gio­nis, cum tri­bus sig­nis ab le­gio­ne sua re­lic­tus. Hunc in va­cua castra im­pe­tu fac­to Histri, cum ali­us ar­ma­tus iis ne­mo ob­viam is­set, in prae­to­rio instruen­tem at­que ad­hor­tan­tem suos oppres­se­runt. [10] Proe­lium at­ro­cius quam pro pau­ci­ta­te re­sis­ten­tium fuit, nec an­te fi­ni­tum est quam tri­bu­nus mi­li­tum qui­que cir­ca eum consti­te­rant in­ter­fec­ti sunt. [11] Prae­to­rio deiec­to di­rep­tis­que, quae ibi fue­runt, ad quaes­to­rium, fo­rum quin­ta­nam­que hos­tes per­ve­ne­runt. [12] Ibi cum om­nium re­rum pa­ra­tam ex­po­si­tam­que co­piam et stra­tos lec­tos in quaes­to­rio in­ve­nis­sent, re­gu­lus ac­cu­bans epu­la­ri coe­pit. [13] Mox idem ce­te­ri om­nes, ar­mo­rum hos­tium­que ob­li­ti, fa­ciunt; et ut qui­bus in­sue­tus li­be­ra­lior vic­tus es­set avi­dius vi­no ci­bo­que cor­po­ra one­rant.