История Рима от основания города

Книга XLI, гл. 5

5. For­te ita eve­nit ut Cn. et L. Ga­vil­lii No­vel­li, Aqui­leien­ses, cum com­mea­tu ve­nien­tes, ig­na­ri pro­pe in cap­ta castra ab Histris in­ci­de­rent. [2] Ii cum Aqui­leiam re­lic­tis im­pe­di­men­tis re­fu­gis­sent, om­nia ter­ro­re ac tu­mul­tu non Aqui­leiae mo­do, sed Ro­mae quo­que post pau­cos dies imple­ve­runt; [3] quo non cap­ta tan­tum castra ab hos­ti­bus nec fu­ga, quae ve­ra erant, sed per­di­tas res de­le­tum­que exer­ci­tum om­nem al­la­tum est. [4] Ita­que, quod in tu­mul­tu fie­ri so­let, di­lec­tus extra or­di­nem non in ur­be tan­tum, sed to­ta Ita­lia in­dic­ti. Duae le­gio­nes ci­vium Ro­ma­no­rum conscrip­tae, et de­cem mi­lia pe­di­tum cum equi­ti­bus quin­gen­tis so­ciis no­mi­nis La­ti­ni im­pe­ra­ta. [5] M. Iuni­us con­sul tran­si­re in Gal­liam et ab ci­vi­ta­ti­bus pro­vin­ciae eius quan­tum quae­que pos­set mi­li­tum exi­ge­re ius­sus. [6] Si­mul dec­re­tum ut Ti. Clau­dius prae­tor mi­li­ti­bus le­gio­nis quar­tae et so­cium La­ti­ni no­mi­nis quin­que mi­li­bus, equi­ti­bus du­cen­tis quin­qua­gin­ta, Pi­sas ut con­ve­ni­rent edi­ce­ret, eam­que pro­vin­ciam dum con­sul in­de abes­set tu­ta­re­tur; [7] M. Ti­ti­nius prae­tor le­gio­nem pri­mam, pa­rem nu­me­rum so­cio­rum pe­di­tum equi­tum­que, Ari­mi­num con­ve­ni­re iube­ret. [8] Ne­ro pa­lu­da­tus Pi­sas in pro­vin­ciam est pro­fec­tus; Ti­ti­nius C. Cas­sio tri­bu­no mi­li­tum Ari­mi­num qui praees­set le­gio­ni mis­so di­lec­tum Ro­mae ha­buit. [9] M. Iuni­us con­sul ex Li­gu­ri­bus in pro­vin­ciam Gal­liam transgres­sus, auxi­liis pro­ti­nus per ci­vi­ta­tes Gal­liae mi­li­ti­bus­que co­lo­niis im­pe­ra­tis, Aqui­leiam per­ve­nit. [10] Ibi cer­tior fac­tus exer­ci­tum in­co­lu­mem es­se, scrip­tis lit­te­ris Ro­mam, ne tu­mul­tua­ren­tur, ip­se re­mis­sis auxi­liis quae Gal­lis im­pe­ra­ve­rat, ad col­le­gam est pro­fec­tus. [11] Ro­mae mag­na ex ne­co­pi­na­to lae­ti­tia fuit: di­lec­tus omis­sus est, exauc­to­ra­ti, qui sac­ra­men­to di­xe­rant, et exer­ci­tus qui Ari­mi­ni pes­ti­len­tia ad­fec­tus erat do­mum di­mis­sus. [12] Histri mag­nis co­piis cum castra haud pro­cul con­su­lis castris ha­be­rent, postquam al­te­rum con­su­lem cum exer­ci­tu no­vo ad­ve­nis­se audie­runt, pas­sim in ci­vi­ta­tes di­lap­si sunt. Con­su­les Aqui­leiam in hi­ber­na le­gio­nes re­du­xe­runt.