Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLI, ãë. 3

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Â. Í. ×åìáåðäæè.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3. (1) Îòíþäü íå òåì æå çàíÿ­òû áûëè òîãäà ðèì­ëÿíå: è íà ñóøå, è íà ìîðå â òðå­ïå­òå ìîðÿ­êè ñíè­ìà­þò ïàëàò­êè è òàùàò âûãðó­æåí­íûå ïðè­ïà­ñû íà êîðàá­ëè. (2) Íàïó­ãàí­íûå ñîë­äà­òû áðî­ñà­þò­ñÿ â ëîä­êàõ â ìîðå; ìîðÿ­êè, áîÿñü, ÷òî ñóäà ïåðå­ïîë­íÿò­ñÿ, ñäåð­æè­âà­þò òîë­ïó, äðó­ãèå îòãî­íÿ­þò êîðàá­ëè â îòêðû­òîå ìîðå; (3) â äàâ­êå ìåæ­äó ìîðÿ­êà­ìè è ñîë­äà­òà­ìè âñïû­õè­âà­åò ññî­ðà, ïîòîì äðà­êà, ñ ðàíå­íû­ìè è äàæå óáè­òû­ìè, ïîêà ïî ïðè­êà­çó êîí­ñó­ëà ôëîò íå îòâî­äÿò ïîäàëü­øå â ìîðå. (4) Êîí­ñóë íà÷è­íà­åò îòäå­ëÿòü áåç­îðóæ­íûõ îò âîîðó­æåí­íûõ.  îãðîì­íîé òîë­ïå îí åäâà íàõî­äèò òûñÿ­÷ó äâå­ñòè âîîðó­æåí­íûõ âîè­íîâ è íåìíî­ãèõ âñàä­íè­êîâ ñ êîíÿ­ìè, îñòàëü­íîå áûëî ïîçîð­íûì ñêî­ïè­ùåì òî ëè òîð­ãîâ­öåâ, òî ëè îáñëó­ãè — ãîòî­âîé äîáû­÷åþ äëÿ âðà­ãîâ, åñëè áû òîëü­êî òå ñàìè ïîì­íè­ëè î âîéíå.

(5) Òîëü­êî òîãäà áûë îòïðàâ­ëåí ãîíåö, ÷òîáû âåð­íóòü òðå­òèé ëåãè­îí è ãàëëü­ñêèé ñòî­ðî­æå­âîé îòðÿä; òîãäà æå îòî­âñþäó ñòà­ëè ñòå­êàòü­ñÿ ðèì­ëÿíå, ÷òîáû îòáèòü ëàãåðü è ñìûòü ïîçîð. (6) Âîé­ñêî­âûå òðè­áó­íû òðåòüå­ãî ëåãè­î­íà âåëÿò áðî­ñèòü çàïà­ñåí­íûå êîðì è äðî­âà è ïðè­êà­çû­âà­þò öåí­òó­ðè­î­íàì, ÷òîáû íà âüþ÷­íûõ æèâîò­íûõ, îñâî­áî­äèâ èõ îò ïîêëà­æè, ïîñà­äè­ëè ïî äâîå ñòàð­øèõ ëåòà­ìè ñîë­äàò, êîí­íè­êàì æå — êàæ­äî­ìó ïîñà­äèòü çà ñåä­ëî ïî îäíî­ìó ìîëî­äî­ìó ïåõî­òèí­öó. (7) Áëè­ñòà­òåëü­íîé áóäåò ñëà­âà èõ òðåòüå­ãî ëåãè­î­íà, åñëè ñâî­åé äîá­ëå­ñòüþ îíè îòî­áüþò ëàãåðü, ïîòå­ðÿí­íûé òðó­ñî­ñòüþ ñîë­äàò èç âòî­ðî­ãî; à îòáèòü åãî ëåã­êî, åñëè âðàñ­ïëîõ óäà­ðèòü íà çàíÿ­òûõ ñ.401 ãðà­áå­æîì âàð­âà­ðîâ; îíè âçÿ­ëè ëàãåðü — çíà­÷èò, îí ìîæåò áûòü âçÿò. (8) Ñ âåëè­êèì îäó­øåâ­ëå­íè­åì âûñëó­øà­ëè âîè­íû ýòó ðå÷ü. Çíà­ìå­íîñ­öû ñïå­øàò âïå­ðåä, è ëàò­íè­êè íå îòñòà­þò îò íèõ. Ïåð­âû­ìè, îäíà­êî, äîñòèã­ëè âàëà êîí­ñóë è âîé­ñêî, äâè­ãàâ­øå­å­ñÿ îò ìîðÿ. (9) Ïåð­âûé òðè­áóí âòî­ðî­ãî ëåãè­î­íà Ëóöèé Àòèé íå òîëü­êî îáî­ä­ðÿë âîè­íîâ, íî è îáú­ÿñ­íÿë èì, (10) ÷òî åñëè áû ïîáåäè­òå­ëè — èñò­ðèé­öû — äóìà­ëè áû î òîì, ÷òîáû, çàõâà­òèâ ëàãåðü, òåì æå îðó­æè­åì åãî óäåð­æàòü, òî ïðåæ­äå âñå­ãî ïîãíà­ëè áû âûáè­òî­ãî îòòóäà âðà­ãà äî ñàìî­ãî ìîðÿ, à ïîòîì, êîíå÷­íî, âûñòà­âè­ëè áû ïåðåä âàëîì êàðà­ó­ëû: íî ïîõî­æå íà òî, ÷òî îíè ñåé­÷àñ, ïåðå­ïèâ­øèñü, ñïÿò.

3. Ne­qua­quam eadem est tum rei for­ma apud Ro­ma­nos; ter­ra ma­ri tre­pi­da­tur; nau­ti­ci ta­ber­na­cu­la de­ten­dunt com­mea­tum­que in li­to­re ex­po­si­tum in na­ves ra­piunt; [2] mi­li­tes in sca­phas et ma­re ter­ri­ti ruunt; nau­tae me­tu ne complean­tur na­vi­gia, alii tur­bae ob­sis­tunt, alii ab li­to­re na­ves in al­tum ex­pel­lunt. [3] In­de cer­ta­men, mox etiam pug­na cum vul­ne­ri­bus et cae­de in vi­cem mi­li­tum nau­ta­rum­que ori­tur, do­nec ius­su con­su­lis pro­cul a ter­ra clas­sis sub­mo­ta est. [4] Se­cer­ne­re in­de iner­mes ab ar­ma­tis coe­pit. Vix mil­le du­cen­ti ex tan­ta mul­ti­tu­di­ne qui ar­ma ha­be­rent, per­pau­ci equi­tes, qui equos se­cum edu­xis­sent, in­ven­ti sunt; ce­te­ra de­for­mis tur­ba ve­lut li­xa­rum ca­lo­num­que, prae­da ve­re fu­tu­ra, si bel­li hos­tes me­mi­nis­sent. [5] Tunc de­mum nun­tius mis­sus ad ter­tiam le­gio­nem re­vo­can­dam et Gal­lo­rum prae­si­dium; et si­mul ex om­ni­bus lo­cis ad castra re­ci­pien­da de­men­dam­que ig­no­mi­niam re­di­ri coep­tum est. [6] Tri­bu­ni mi­li­tum ter­tiae le­gio­nis pa­bu­lum lig­na­que proi­ce­re iubent, cen­tu­rio­ni­bus im­pe­rant ut gra­vio­res aeta­te mi­li­tes bi­nos in ea iumen­ta ex qui­bus one­ra deiec­ta erant im­po­nant; equi­tes ut sin­gu­los e iuve­ni­bus pe­di­tes se­cum in equos tol­lant: [7] eg­re­giam glo­riam le­gio­nis fo­re si castra me­tu se­cun­da­no­rum amis­sa sua vir­tu­te re­ci­piant. Et re­ci­pi fa­ci­le es­se si in prae­da oc­cu­pa­ti bar­ba­ri su­bi­to oppri­man­tur; si­cut ce­pe­rint, pos­se ca­pi. [8] Sum­ma mi­li­tum alac­ri­ta­te ad­hor­ta­tio audi­ta est. Fe­runt ci­ta­ti sig­na, nec sig­ni­fe­ros ar­ma­ti mo­ran­tur. Prio­res ta­men con­sul co­piae­que quae a ma­ri re­du­ce­ban­tur ad val­lum ac­ces­se­runt. [9] L. Ati­us, tri­bu­nus pri­mus se­cun­dae le­gio­nis, non hor­ta­ba­tur mo­do mi­li­tes sed do­ce­bat etiam, [10] si vic­to­res Histri, qui­bus ar­mis ce­pis­sent castra, iis­dem cap­ta re­ti­ne­re in ani­mo ha­be­rent, pri­mum exu­tum castris hos­tem ad ma­re per­se­cu­tu­ros fuis­se, dein­de sta­tio­nes cer­te pro val­lo ha­bi­tu­ros: vi­no som­no­que ve­ri si­mi­le es­se mer­sos iace­re.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1260010223 1327007031 1327007042 1364004104 1364004105 1364004106