Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLI, ãë. 16

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Â. Í. ×åìáåðäæè.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

16. (1) Ëàòèí­ñêèå ïðàçä­íå­ñòâà ñïðàâ­ëÿ­ëè çà òðè äíÿ äî ìàé­ñêèõ íîí. Ïðè îäíîì èç æåðò­âî­ïðè­íî­øå­íèé ëàíó­âèé­ñêèé ìàãè­ñò­ðàò íå ïîìî­ëèë­ñÿ çà ðèì­ñêèé íàðîä êâè­ðè­òîâ — îáðÿä áûë íàðó­øåí40. (2) Èçâå­ùåí­íûé îá ýòîì ñåíàò â ñâîþ î÷å­ðåäü îáðà­òèë­ñÿ ê ïîí­òè­ôè­êàì; è îíè, òàê êàê ïðàçä­íå­ñòâà áûëè ïðî­âåäå­íû íå ïî ÷èíó, ïðè­íÿ­ëè ðåøå­íèå ïîâòî­ðèòü èõ ñ òåì, ÷òîáû âåñü ñêîò äëÿ æåðòâ äîñòà­âè­ëè ëàíó­âèé­öû, âèíîâ­íè­êè ýòî­ãî ïîâòî­ðå­íèÿ. (3) Áîãî­áî­ÿç­íåí­íîñòü óñó­ãó­áè­ëàñü åùå è òåì, ÷òî êîí­ñóë Ãíåé Êîð­íå­ëèé, âîç­âðà­ùà­ÿñü ñ Àëü­áàí­ñêîé ãîðû, óïàë, è ÷àñòü òåëà ó íåãî îòíÿ­ëàñü; îí îòïðà­âèë­ñÿ íà Êóìàí­ñêèå âîäû41, íî áîëåçíü øëà âñå õóæå, è â Êóìàõ îí óìåð. (4) Îòòóäà óæå ìåðò­âûì îí áûë äîñòàâ­ëåí â Ðèì è òîð­æå­ñò­âåí­íî ïîõî­ðî­íåí. (5) Îí áûë è ïîí­òè­ôè­êîì. Êîí­ñó­ëó Êâèí­òó Ïåòè­ëèþ áûëî âåëå­íî, êàê òîëü­êî ïîç­âî­ëÿò àóñïè­öèè, ñîçâàòü íàðîä­íîå ñîáðà­íèå, ÷òîáû èçáðàòü ñåáå ñîòî­âà­ðè­ùà âìå­ñòî óìåð­øå­ãî è îáú­ÿâèòü î Ëàòèí­ñêèõ ïðàçä­íå­ñòâàõ. Îí íàçíà­÷èë ñîáðà­íèå íà òðå­òèé äåíü äî ñåêñ­òèëü­ñêèõ íîí, Ëàòèí­ñêèå æå ïðàçä­íå­ñòâà íà òðå­òèé äåíü äî ñåêñ­òèëü­ñêèõ èä42. (6) À áîãî­áî­ÿç­íåí­íûå äóøè îçà­áî­÷å­íû áûëè åùå è íîâû­ìè çíà­ìå­íè­ÿ­ìè: â Òóñêó­ëå íà íåáå ïîêà­çàë­ñÿ ôàêåë, â Ãàáè­ÿõ ìîë­íèÿ óäà­ðè­ëà â õðàì Àïîë­ëî­íà è âî ìíî­ãèå ÷àñò­íûå íåæè­ëûå ñòðî­å­íèÿ, à â Ãðà­âèñ­êàõ — â ñòå­íó è âîðîòà. Ñåíà­òî­ðû ïðè­êà­çà­ëè ïðè­íå­ñòè æåðò­âû, êàêèå íàçíà­÷àò ïîí­òè­ôè­êè.

(7) Ïîêà êîí­ñó­ëàì ìåøà­ëè ñíà­÷à­ëà çàáîòû îá óìè­ëî­ñòèâ­ëå­íèè áîãîâ, ïîòîì îäíî­ìó ñìåðòü äðó­ãî­ãî, è âûáî­ðû, è ïîâòî­ðå­íèå Ëàòèí­ñêèõ ïðàçä­íåñòâ, Ãàé Êëàâ­äèé ïîä­âåë âîé­ñêî ê Ìóòèíå, çàõâà­÷åí­íîé ëèãó­ðèé­öà­ìè â ìèíóâ­øåì ãîäó. (8) Íå ïðî­øëî è òðåõ äíåé ñ íà÷à­ëà îñà­äû, êàê îí âîç­âðà­òèë ïîñå­ëåí­öàì îòíÿ­òûé ó âðà­ãîâ ãîðîä. Âîñåìü òûñÿ÷ ëèãó­ðèé­öåâ ïîëåã­ëè â ñòå­íàõ ãîðî­äà; (9) â Ðèì áûëè òîò­÷àñ ïîñëà­íû ïèñü­ìà, â êîòî­ðûõ Êëàâ­äèé íå òîëü­êî îïè­ñû­âàë ïðî­èñ­øåä­øåå, íî è õâà­ëèë­ñÿ òåì, ÷òî áëà­ãî­äà­ðÿ åãî äîá­ëå­ñòè è óäà­÷å ó íàðî­äà ðèì­ñêî­ãî íå îñòà­ëîñü íè îäíî­ãî âðà­ãà ïî ñþ ñòî­ðî­íó Àëüï, è ÷òî çåì­ëè çàâî­å­âà­íî ñòîëü­êî, ÷òî åå õâà­òèò äëÿ ïîäóø­íî­ãî ðàçäå­ëà ìåæ­äó ìíî­ãè­ìè òûñÿ­÷à­ìè ëþäåé.

ñ.410

16. La­ti­nae fe­riae fue­re an­te diem ter­tium no­nas Ma­ias, in qui­bus quia in una hos­tia ma­gistra­tus La­nu­vi­nus pre­ca­tus non erat po­pu­lo Ro­ma­no Qui­ri­tium, re­li­gio­ni fuit. [2] Id cum ad se­na­tum re­la­tum es­set se­na­tus­que ad pon­ti­fi­cum col­le­gium reie­cis­set, pon­ti­fi­ci­bus, quia non rec­te fac­tae La­ti­nae es­sent, instau­ra­ri La­ti­nas pla­cuit, La­nu­vi­nos, quo­rum ope­ra instau­ran­dae es­sent, hos­tias prae­be­re. [3] Ac­ces­se­rat ad re­li­gio­nem, quod Cn. Cor­ne­lius con­sul ex mon­te Al­ba­no re­diens con­ci­dit et, par­te membro­rum cap­tus ad Aquas Cu­ma­nas pro­fec­tus ingra­ves­cen­te mor­bo Cu­mis de­ces­sit. [4] Sed in­de mor­tuus Ro­mam al­la­tus et fu­ne­re mag­ni­fi­co ela­tus se­pul­tus­que est. [5] Pon­ti­fex idem fue­rat. Con­sul Q. Pe­ti­lius cum pri­mum per aus­pi­cia pos­set, col­le­gae sub­ro­gan­do co­mi­tia ha­be­re ius­sus et La­ti­nas edi­ce­re, co­mi­tia in an­te diem ter­tium no­nas Sex­ti­les, La­ti­nas in an­te diem ter­tium idus Sex­ti­les edi­xit. [6] Ple­nis re­li­gio­num ani­mis pro­di­gia in­su­per nun­tia­ta: Tus­cu­li fa­cem in cae­lo vi­sam, Ga­biis aedem Apol­li­nis et pri­va­ta aedi­fi­cia complu­ra, Gra­vis­cis mu­rum por­tam­que de cae­lo tac­ta. Ea pat­res pro­cu­ra­ri uti pon­ti­fi­ces cen­suis­sent ius­se­runt.

[7] Dum con­su­les pri­mum re­li­gio­nes, dein­de al­te­rum al­te­rius mors et co­mi­tia et La­ti­na­rum instau­ra­tio im­pe­diunt, in­te­rim C. Clau­dius exer­ci­tum ad Mu­ti­nam quam Li­gu­res prio­re an­no ce­pe­rant ad­mo­vit. [8] Intra tri­duum quam op­pug­na­re coe­pe­rat, re­cep­tam ex hos­ti­bus co­lo­nis res­ti­tuit. Oc­to mi­lia ibi Li­gu­rum intra mu­ros cae­sa; [9] lit­te­rae­que Ro­mam ex­templo scrip­tae, qui­bus non mo­do rem ex­po­ne­ret, sed etiam glo­ria­re­tur sua vir­tu­te ac fe­li­ci­ta­te ne­mi­nem iam cis Al­pes es­se hos­tem po­pu­li Ro­ma­ni, ag­ri­que ali­quan­tum cap­tum, qui mul­tis mi­li­bus ho­mi­num di­vi­di vi­ri­tim pos­set.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 40Ñëó­÷àé­íûé ïðî­ïóñê ôðà­çû, ïî óáåæ­äå­íèþ ðèì­ëÿí, ìîã èñïîð­òèòü âñþ ôîð­ìó­ëó îáðà­ùå­íèÿ ê áîæå­ñòâàì.
  • 41 Êóìàõ áûëè ãîðÿ­÷èå ñåðî­âî­äî­ðîä­íûå èñòî÷­íè­êè.
  • 42Ò. å. 3 è 11 àâãó­ñòà ïî îôè­öè­àëü­íî­ìó êàëåí­äà­ðþ, êîòî­ðûé òîãäà óøåë âïå­ðåä, ïî ñðàâ­íå­íèþ ñ ñîë­íå÷­íûì, íà öåëîå âðå­ìÿ ãîäà. Ñð. ïðè­ìå÷. 16 ê êí. XXXVII è ïðè­ìå÷. 114 ê êí. XLIV.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364004117 1364004118 1364004119