Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 8

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8

8. (1) Ðàç­áå­æàâ­øèñü ïîñëå áèò­âû â ðàç­íûå ñòî­ðî­íû, ëèãó­ðèé­öû ñîáðà­ëèñü âìå­ñòå è, âèäÿ, ÷òî ãîðàçäî áîëü­øå ãðàæ­äàí îíè ïîòå­ðÿ­ëè, ÷åì ñîõðà­íè­ëè, — èáî âñå­ãî èõ áûëî íå áîëü­øå äåñÿ­òè òûñÿ÷ ÷åëî­âåê, — ñäà­ëèñü áåç âñÿ­êèõ óñëî­âèé; (2) íàäå­ÿñü, îäíà­êî, ÷òî êîí­ñóë áóäåò ñ íèìè íå áîëåå æåñòîê, ÷åì åãî ïðåä­øå­ñò­âåí­íè­êè. Íî òîò îòî­áðàë ó íèõ âñå îðó­æèå, ðàç­ðó­øèë ãîðîä, (3) ñàìèõ è èìó­ùå­ñòâî èõ ïðî­äàë è îòïðà­âèë â Ðèì äîíå­ñå­íèå î ñâî­èõ äåÿ­íè­ÿõ. (4) Êîãäà ïðå­òîð Àâë Àòè­ëèé îãëà­ñèë â êóðèè ýòî ïîñëà­íèå (âòî­ðîé êîí­ñóë, Ïîñòó­ìèé, îòñóò­ñò­âî­âàë, çàíÿ­òûé îáñëå­äî­âà­íè­åì Êàì­ïà­íèè), ïîñòó­ïîê Ïîïè­ëèÿ âñåì ñåíà­òî­ðàì ïîêà­çàë­ñÿ áåñ­÷å­ëî­âå÷­íûì. (5) Ãîâî­ðè­ëè, ÷òî ñ ñ.425 ïðå­äåëü­íîé æåñòî­êî­ñòüþ âñÿ­÷å­ñêè èñòåð­çà­íû è óíè­÷òî­æå­íû ñòà­òåë­ëà­òû — åäèí­ñò­âåí­íîå ëèãó­ðèé­ñêîå ïëå­ìÿ, êîòî­ðîå íèêî­ãäà íå îáíà­æà­ëî îðó­æèÿ ïðî­òèâ ðèì­ëÿí è íûíå òîæå íå íàïà­äà­ëî, íî ïîä­âåðã­ëîñü íàïà­äå­íèþ è ñäà­ëîñü íà ìèëîñòü ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà; (6) ÷òî ñòîëü­êî òûñÿ÷ áåç­âèí­íûõ ëþäåé, âçû­âàâ­øèõ î ìèëî­ñåð­äèè ê íàðî­äó ðèì­ñêî­ìó, ïðî­äà­íû êîí­ñó­ëîì, ïîäàâ­øèì íàè­õóä­øèé ïðè­ìåð, ÷òîáû âïðåäü íèêòî íèêî­ãäà íå îñìå­ëèë­ñÿ ñäàòü­ñÿ; òåïåðü îíè ðàñ­ñå­ÿ­íû ïîâñþäó è íàõî­äÿò­ñÿ â ðàá­ñòâå ó òåõ, êòî íà ñàìîì äåëå áûë íåêî­ãäà âðà­ãîì ðèì­ëÿí è åäâà çàìè­ðåí. (7) Âñëåä­ñò­âèå ýòî­ãî ñåíàò ðåøèë, ÷òîáû êîí­ñóë Ìàðê Ïîïè­ëèé, âåð­íóâ ïîêó­ïà­òå­ëÿì äåíü­ãè, âîç­âðà­òèë ëèãó­ðèé­öàì ñâî­áî­äó è íàñêîëü­êî âîç­ìîæ­íî ïîçà­áî­òèë­ñÿ âåð­íóòü èì èìó­ùå­ñòâî, êàêîå óäàñò­ñÿ âûêó­ïèòü; (8) òàê­æå ñëå­äó­åò âåð­íóòü èì îðó­æèå, è êàê ìîæ­íî ñêî­ðåå. Êîí­ñóë íå äîë­æåí ïîêèäàòü ïðî­âèí­öèþ äî òåõ ïîð, ïîêà íå âîäâî­ðèò ñäàâ­øèõ­ñÿ ëèãó­ðèé­öåâ íà ïðåæ­íåå ìåñòî æèòåëü­ñòâà. Ïîáåäà áûâà­åò ñëàâ­íà òåì, ÷òî îäîëå­âà­þò ïðî­òèâ­íè­êà, à íå æåñòî­êî­ñòüþ ïðî­òèâ ïîáåæ­äåí­íûõ.

8. Post hanc pug­nam ex di­ver­sa fu­ga in unum col­lec­ti Li­gu­res, cum maio­rem mul­to par­tem ci­vium amis­sam quam su­pe­res­se cer­ne­rent — nec enim plus de­cem mi­lia ho­mi­num erant — de­di­de­runt se­se, ni­hil qui­dem il­li pac­ti; [2] spe­ra­ve­rant ta­men, non at­ro­cius quam su­pe­rio­res im­pe­ra­to­res con­su­lem in se sae­vi­tu­rum. [3] At il­le ar­ma om­ni­bus ade­mit, op­pi­dum di­ruit, ip­sos bo­na­que eorum ven­di­dit; lit­te­ras­que se­na­tui de re­bus ab se ges­tis mi­sit. [4] Quas cum A. Ati­lius prae­tor in cu­ria re­ci­tas­set — nam con­sul al­ter Pos­tu­mius ag­ris re­cog­nos­cen­dis in Cam­pa­nia oc­cu­pa­tus abe­rat — [5] at­rox res vi­sa se­na­tui, Sta­tel­la­tes, qui uni ex Li­gu­rum gen­te non tu­lis­sent ar­ma ad­ver­sus Ro­ma­nos, tum quo­que op­pug­na­tos, non ultro in­fe­ren­tes bel­lum, de­di­tos in fi­dem po­pu­li Ro­ma­ni om­ni ul­ti­mae cru­de­li­ta­tis exemplo la­ce­ra­tos ac de­le­tos es­se, [6] tot mi­lia ca­pi­tum in­no­xio­rum, fi­dem implo­ran­tia po­pu­li Ro­ma­ni, ne quis um­quam se pos­tea de­de­re aude­ret, pes­si­mo exemplo ve­nis­se, et distrac­tos pas­sim ius­tis quon­dam hos­ti­bus po­pu­li Ro­ma­ni pa­ca­tos ser­vi­re. [7] Quas ob res pla­ce­re se­na­tui, M. Po­pi­lium con­su­lem Li­gu­res, pre­tio empto­ri­bus red­di­to, ip­sos res­ti­tue­re in li­ber­ta­tem, bo­na­que ut iis, quod eius re­ci­pe­ra­ri pos­sit, red­dan­tur cu­ra­re; [8] ar­ma quo­que red­di, eaque om­nia pri­mo quo­que tem­po­re fie­ri; nec an­te con­su­lem de pro­vin­cia de­ce­de­re quam de­di­tos in se­dem suam Li­gu­res res­ti­tuis­set. Cla­ram vic­to­riam vin­cen­do pug­nan­tes, non sae­vien­do in afflic­tos fie­ri.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364004209 1364004210 1364004211