Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIV, ãë. 5

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

5. (1) Íåèçú­ÿñ­íè­ìî òðóäåí áûë ñïóñê: ñðû­âà­ëèñü æèâîò­íûå, êàòè­ëàñü âíèç ïîêëà­æà; è ÷åòû­ðå ìèëè åùå íå ïðî­øëè, à òîëü­êî î òîì è ìå÷­òà­ëè, ÷òîáû âîðî­òèòü­ñÿ íàçàä, áóäü ýòî âîç­ìîæ­íî. (2) Äà è ñëî­íû âíî­ñè­ëè ñìÿ­òå­íüå íå õóæå íåïðè­ÿ­òå­ëÿ: äîé­äÿ äî íåõî­æå­íûõ ìåñò, îíè ñáðî­ñè­ëè ïîãîí­ùè­êîâ è ïîä­íÿ­ëè òàêîé ðåâ, ÷òî âñåõ ïîâåðã­ëè â òðå­ïåò, îñî­áåí­íî ëîøà­äåé. Íàêî­íåö ïðè­äó­ìà­ëè, êàê èõ ïåðå­âå­ñòè. (3) Íåñêîëü­êî íèæå ïî ñêëî­íó âáè­âà­ëè â çåì­ëþ íà îäíîì óðîâíå äâà êðåï­êèõ ñòîë­áà, îòñòà­âèâ îäèí îò äðó­ãî­ãî ÷óòü äàëü­øå, ÷åì íà øèðè­íó ñëî­íà; (4) íà ïîïå­ðå­÷­íóþ áàë­êó íàêëà­äû­âà­ëè äîñ­êè ïî òðèä­öà­òè ôóòîâ äëè­íîþ, íàïî­äî­áèå ìîñòè­êà, è ïðè­ñû­ïà­ëè çåì­ëåþ12. (5) Åùå íèæå ïî ñêëî­íó íà ìàëîì ðàñ­ñòî­ÿ­íèè óñòðà­è­âà­ëè òàêîé æå âòî­ðîé, çàòåì òðå­òèé ìîñòèê, è òàê äàëåå ó êàæ­äî­ãî îáðû­âà. (6) Ñ òâåð­äîé çåì­ëè ñëîí ñòó­ïàë íà ìîñòèê, íî ñ.490 ïðåæ­äå ÷åì îí äîõî­äèë äî êðàÿ, ñòîë­áû ïîä­ðó­áà­ëè, è ñëîí ñïîë­çàë äî íà÷à­ëà ñëå­äóþ­ùå­ãî ìîñòè­êà, (7) êàêîé — äåð­æàñü íà íîãàõ, êàêîé — ñêà­òû­âà­ÿñü íà çàäó; êîãäà ïîä íèì âíîâü îêà­çû­âàë­ñÿ ðîâ­íûé ìîñòèê, âñå íà÷è­íà­ëîñü ñíà­÷à­ëà, ïîêóäà íå ñïó­ñòè­ëèñü â äîëè­íó.

(8)  òîò äåíü ïðî­øëè ñåìü ìèëü èëè îêî­ëî òîãî, è òî áîëü­øå ñêà­òû­âà­ÿñü âíèç ñ îðó­æè­åì è ïðî­÷èì ãðó­çîì, òåð­ïÿ âñÿ­÷å­ñêèå ìó÷å­íüÿ, òàê ÷òî äàæå êîí­ñóë, çàòå­ÿâ­øèé âñå ýòî, íå îòðè­öàë, ÷òî òåïåðü âðàã ìîã áû óíè­÷òî­æèòü èõ âñåõ è ìàëîé ñèëîé. (9) Íî÷üþ äîñòèã­ëè íåáîëü­øîé ðàâ­íè­íû, íî îñìàò­ðè­âàòü­ñÿ è ðàçäó­ìû­âàòü, îïàñ­íî ëè îñòà­âàòü­ñÿ â òàêîì îòî­âñþäó çàìêíó­òîì ìåñòå, íå ïðè­õî­äè­ëîñü — è òàê óæ íå æäà­ëè ñòàòü ñíî­âà íà òâåð­äóþ çåì­ëþ. (10) Çäåñü ïðè­øëîñü ïðî­âå­ñòè è ñëå­äóþ­ùèé äåíü, îæè­äàÿ Ïîïè­ëèÿ ñ îñòàëü­íûì âîé­ñêîì. È ýòè ñîë­äà­òû, õîòü âðàã íå óãðî­æàë èì íèîò­êóäà, áûëè èçìó­÷å­íû òðóä­íîé ìåñò­íî­ñòüþ. (11) Íà òðå­òèé äåíü, ñîåäè­íèâ ñèëû, äâè­íó­ëèñü óùå­ëüåì (ó òàìîø­íèõ æèòå­ëåé çîâåò­ñÿ îíî Êàë­ëè­ïåâê13), (12) à íà ÷åò­âåð­òûé ñïó­ñòè­ëèñü âíèç; øëè ïî-ïðåæ­íå­ìó ïî áåç­äî­ðî­æüþ, îäíà­êî óæå èñêó­øåí­íûå è îáíà­äå­æåí­íûå: è âðàã íè ñ êàêîé ñòî­ðî­íû íå ïîêà­çû­âàë­ñÿ, è ìîðå áûëî óæ áëèç­êî, è âûøëè â ïîëÿ ìåæ­äó Ãåðàê­ëå­åì è Ëèáåò­ðîì14, ãäå ïîñòà­âè­ëè ëàãåðü áîëü­øåé ÷àñòüþ íà âûñîòàõ. (13) Òóò áûëî ìåñòî ïåõîòû, íî âàë îõâà­òû­âàë è ÷àñòü ïîëÿ, ãäå ìîã­ëà áû ñòàòü êîí­íè­öà.

5. Ine­nar­ra­bi­lis la­bor des­cen­den­ti­bus cum rui­na iumen­to­rum sar­ci­na­rum­que. Prog­res­sis vix­dum quat­tuor mi­lia pas­suum ni­hil op­ta­bi­lius es­se quam re­di­re, qua ve­ne­rant, si pos­sent. [2] Hos­ti­lem pro­pe tu­mul­tum ag­mi­ni ele­phan­ti prae­be­bant, qui, ubi ad in­via ve­ne­rant, deiec­tis rec­to­ri­bus cum hor­ren­do stri­do­re pa­vo­rem in­gen­tem, equis ma­xi­me, in­cu­tie­bant, do­nec tra­du­cen­di eos ra­tio ini­ta est. [3] Per proc­li­ve sumpto fas­ti­gio lon­gi duo va­li­di as­se­res ex in­fe­rio­re par­te in ter­ra de­fi­ge­ban­tur, dis­tan­tes in­ter se pau­lo plus quam quan­ta be­luae la­ti­tu­do est; [4] in eos transver­so in­cum­ben­te tig­no as­ses tri­ce­nos lon­gi pe­des, ut pons es­set, iniun­ge­ban­tur hu­mus­que in­su­per ini­cie­ba­tur. [5] Mo­di­co dein­de infra in­ter­val­lo si­mi­lis al­ter pons, dein ter­tius et plu­res ex or­di­ne, qua ru­pes absci­sae erant, fie­bant. [6] So­li­do pro­ce­de­bat ele­phan­tus in pon­tem; cui­us pri­us­quam in extre­mum pro­ce­de­ret, suc­ci­sis as­se­ri­bus con­lap­sus pons us­que ad al­te­rius ini­tium pon­tis pro­la­bi eum le­ni­ter co­ge­bat. [7] Alii ele­phan­ti pe­di­bus in­sis­ten­tes, alii clu­ni­bus sub­si­den­tes pro­la­be­ban­tur. Ubi pla­ni­ties al­te­ra pon­tis ex­ce­pis­set eos, rur­sus si­mi­li rui­na in­fe­rio­ris pon­tis de­fe­re­ban­tur, do­nec ad aequio­rem val­lem per­ven­tum est.

[8] Pau­lo plus sep­tem mi­lia eo die Ro­ma­ni pro­ces­se­runt; mi­ni­mum pe­di­bus iti­ne­ris con­fec­tum. Ple­rum­que pro­vol­ven­tes se si­mul cum ar­mis aliis­que one­ri­bus cum om­ni ge­ne­re ve­xa­tio­nis pro­ces­se­runt, adeo ut ne dux qui­dem et auc­tor iti­ne­ris in­fi­tia­re­tur par­va ma­nu de­le­ri om­nem exer­ci­tum po­tuis­se. [9] Noc­te ad mo­di­cam pla­ni­tiem per­ve­ne­runt; nec quam in­fes­tus is lo­cus es­set saep­tus un­di­que cir­cumspi­cien­di spa­tium fuit vix tan­dem ex inspe­ra­to sta­bi­lem ad in­sis­ten­dum nanctis lo­cum. [10] Pos­te­ro quo­que die in tam ca­va val­le op­pe­ri­ri Po­pi­lium ac re­lic­tas cum eo co­pias ne­ces­se fuit; quos et ip­sos, cum ab nul­la par­te hos­tis ter­ruis­set, lo­co­rum as­pe­ri­tas hos­ti­li­ter ve­xa­vit. [11] Ter­tio die co­niunctis co­piis eunt per sal­tum, quem in­co­lae Cal­li­peu­cen ap­pel­lant. [12] Quar­to in­de die per aeque in­via, sed ad­sue­tu­di­ne pe­ri­tius et me­lio­re cum spe, quod nec hos­tis us­quam ap­pa­re­bat et ma­ri adpro­pin­qua­bant, deg­res­si in cam­pos in­ter He­rac­leum et Li­beth­rum po­sue­runt castra quo­rum pars maior tu­mu­los te­ne­bat. [13] Ibi pe­des ten­de­bat. Val­lo cam­pi quo­que par­tem, ubi eques ten­de­ret, amplec­te­ban­tur.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 12Äåòà­ëè óñòðîé­ñòâà ýòèõ ìîñòè­êîâ îñòà­þò­ñÿ íåÿñ­íû­ìè, êàê è äåòà­ëè ðàç­ðó­øå­íèÿ ñêàë ñ ïîìî­ùüþ óêñó­ñà â XXI, 37, 2, ãäå îïè­ñû­âà­åò­ñÿ ñïóñê ñ ãîð àðìèè Ãàí­íè­áà­ëà.
  • 13Íàçâà­íèå («Ïðå­êðàñ­íûå ñîñ­íû») óêà­çû­âà­åò íà õàðàê­òåð ìåñò­íî­ñòè.
  • 14Ëèáåòð (Ëèáåò­ðû) — ãîðîä â Ïèý­ðèè ó ïîäîø­âû Îëèì­ïà (ñ âîñòî÷­íîé ñòî­ðî­íû). Ïðå­äà­íèå ñâÿ­çû­âà­ëî ýòî ìåñòî ñ ôðà­êèé­öà­ìè, êîãäà-òî îáè­òàâ­øè­ìè çäåñü, è ñ Îðôå­åì.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1364004323 1364004404 1260010223 1364004406 1364004407 1364004408