История Рима от основания города

Книга XLIV, гл. 6

6. La­van­ti re­gi di­ci­tur nun­tia­tum hos­tis ades­se. Quo nun­tio cum pa­vi­dus exi­luis­set e so­lio, vic­tum se si­ne proe­lio cla­mi­tans pro­ri­puit; [2] et su­bin­de per alia at­que alia pa­vi­da con­si­lia et im­pe­ria tre­pi­dans duos ex ami­cis, Pel­lam al­te­rum, ut, quae ad Pha­cum pe­cu­nia de­po­si­ta erat, in ma­re proi­ce­ret, Thes­sa­lo­ni­cam al­te­rum, ut na­va­lia in­cen­de­ret, mi­sit; Ascle­pio­do­tum et Hip­piam, qui­que cum iis erant, ex prae­si­diis re­vo­cat om­nis­que adi­tus ape­rit bel­lo. [3] Ip­se ab Dio aura­tis sta­tuis om­ni­bus rap­tis, ne prae­da hos­ti es­sent, in­co­las eius lo­ci de­mig­ra­re Pyd­nam co­git, [4] et, quae te­me­ri­tas con­su­lis vi­de­ri po­tuis­set, quod eo pro­ces­sis­set, un­de in­vi­to hos­te reg­re­di ne­qui­ret, eam non in­con­sul­tam auda­ciam fe­cit. [5] Duos enim sal­tus, per quos in­de eva­de­re pos­sent, ha­be­bant Ro­ma­ni, unum per Tem­pe in Thes­sa­liam, al­te­rum in Ma­ce­do­niam prae­ter Dium; quae ut­ra­que re­giis te­ne­ban­tur prae­si­diis. [6] Ita­que si sua intre­pi­dus de­fen­dens pri­mam spe­ciem adpro­pin­quan­tis ter­ro­ris sus­ti­nuis­set, ne­que re­cep­tus Ro­ma­nis per Tem­pe in Thes­sa­liam ne­que com­mea­ti­bus per­ve­hen­dis ea pa­tuis­set iter. [7] Sunt enim Tem­pe sal­tus, etiam­si non bel­lo fiat in­fes­tus, tran­si­tu dif­fi­ci­lis. [8] Nam prae­ter an­gus­tias per quin­que mi­lia, qua exi­guum iumen­to onus­to iter est, ru­pes ut­rim­que ita absci­sae sunt, ut des­pi­ci vix si­ne ver­ti­gi­ne qua­dam si­mul ocu­lo­rum ani­mi­que pos­sit. Ter­ret et so­ni­tus et al­ti­tu­do per me­diam val­lem fluen­tis Pe­nei am­nis. [9] Hic lo­cus tam suap­te na­tu­ra in­fes­tus per quat­tuor dis­tan­tia lo­ca prae­si­diis re­giis fuit in­ses­sus. [10] Unum in pri­mo adi­tu ad Gon­num erat, al­te­rum in Con­dy­lo, cas­tel­lo inex­pug­na­bi­li, ter­tium cir­ca La­pa­thun­ta, quem Cha­ra­ca ap­pel­lant, [11] quar­tum viae ip­si, qua et me­dia et an­gus­tis­si­ma val­les est, im­po­si­tum, quam vel de­cem ar­ma­tis tue­ri fa­ci­le est. [12] In­terclu­so per Tem­pe si­mul adi­tu com­mea­ti­bus, si­mul re­di­tu ip­sis, mon­tes, per quos des­cen­de­rant, re­pe­ten­di erant. [13] Quod, ut fur­to fe­fel­le­rant, ita pro­pa­lam te­nen­ti­bus su­pe­rio­ra ca­cu­mi­na hos­ti­bus non po­te­rant; et ex­per­ta dif­fi­cul­tas spem om­nem in­ci­dis­set. [14] Su­pe­re­rat ni­hil aliud in te­me­re com­mis­so quam in Ma­ce­do­niam ad Dium per me­dios eva­de­re hos­tis; quod, ni­si di men­tem re­gi ade­mis­sent, et ip­sum in­gen­tis dif­fi­cul­ta­tis erat. [15] Nam cum Olym­pi ra­di­ces mon­tis pau­lo plus quam mil­le pas­suum ad ma­re re­lin­quant spa­tium, cui­us di­mi­dium lo­ci oc­cu­pat os­tium la­te res­tag­nans Baphy­ri am­nis, par­tem pla­ni­tiae aut Iovis templum aut op­pi­dum te­net, [16] re­li­quum pe­re­xi­guum fos­sa mo­di­ca val­lo­que clau­di po­te­rat, et sa­xo­rum ad ma­num sil­vestris­que ma­te­riae tan­tum erat, ut vel mu­rus obi­ci tur­res­que ex­ci­ta­ri po­tue­rint. [17] Quo­rum ni­hil cum dis­pe­xis­set cae­ca­ta mens su­bi­to ter­ro­re, nu­da­tis om­ni­bus prae­si­diis pa­te­fac­tis­que bel­lo cunctis adi­ti­bus Pyd­nam re­fu­git.