Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIV, ãë. 13

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

13. (1) Òåì âðå­ìå­íåì è êîí­ñóë, íå æåëàÿ ñèäåòü â íåïðè­ÿ­òåëü­ñêîé çåì­ëå ñëî­æà ðóêè, îòïðà­âèë Ìàð­êà Ïîïè­ëèÿ ñ ïÿòüþ òûñÿ­÷à­ìè âîè­íîâ áðàòü Ìåëè­áåþ. (2) Ãîðîä ýòîò ëåæèò ó ïîäîø­âû ãîðû Îññû, òàì, ãäå îíà îáðà­ùå­íà ê Ôåñ­ñà­ëèè; îòòóäà óäîá­íî óãðî­æàòü Äåìåò­ðè­à­äå33. (3) Ñíà­÷à­ëà ïîÿâ­ëå­íèå âðà­ãà âñïî­ëî­øè­ëî æèòå­ëåé, íî çàòåì, âçÿâ ñåáÿ â ðóêè è ïðå­îäîëåâ ñòðàõ, îíè áðî­ñè­ëèñü ñ îðó­æè­åì ê âîðîòàì è ñòå­íàì, òóäà, ãäå ìîã ïîä­ñòó­ïèòü­ñÿ âðàã, è òîò­÷àñ åãî ëèøè­ëè íàäåæ­äû íà óñïåõ ïåð­âî­ãî íàòèñ­êà. (4) Òóò ðèì­ëÿíå ïðè­íÿ­ëèñü ãîòî­âèòü­ñÿ ê îñà­äå è âîç­âî­äèòü íàäîá­íûå äëÿ òîãî ñîîðó­æå­íüÿ.

Ïåð­ñåé æå, óçíàâ, ÷òî è ê Ìåëè­áåå ïðè­ñòó­ïà­åò âîé­ñêî êîí­ñó­ëà, è â Èîë­êå ñòî­èò ôëîò, ãîòî­âûé íàïàñòü íà Äåìåò­ðè­à­äó, îòïðà­âèë ê Ìåëè­áåþ âîå­íà­÷àëü­íè­êà ñâî­åãî, Ýâôðà­íî­ðà, ñ äâóõ­òû­ñÿ÷­íûì îòðÿäîì îòáîð­íûõ áîé­öîâ. (5) Åìó äàí áûë ïðè­êàç: åñëè ñóìå­åò îí îòòåñ­íèòü ðèì­ëÿí îò Ìåëè­áåè, ïóñòü òîãäà òàé­êîì âîé­äåò â Äåìåò­ðè­à­äó, ïðåæ­äå ÷åì ðèì­ëÿíå ïåðå­äâè­íóò òóäà ñâîé ëàãåðü îò Èîë­êà. (6) È âîò, êîãäà Ýâôðà­íîð âäðóã ÿâèë­ñÿ íà âûñîòàõ íàä Ìåëè­áå­åé, ðèì­ëÿíå, ïîðà­æåí­íûå ñòðà­õîì, îñàä­íûå ðàáîòû îñòà­âè­ëè è âñå ïîäî­æãëè. (7) Òàê ðèì­ëÿíå óøëè îò Ìåëè­áåè. À Ýâôðà­íîð, îñâî­áî­äèâ îò îñà­äû îäèí ãîðîä, òîò­÷àñ ïîâåë ñâî­èõ ê Äåìåò­ðè­à­äå. Íî÷üþ îí âîøåë â ãîðîä, è æèòå­ëè òóò34 óâå­ðè­ëèñü, ÷òî íå òîëü­êî ñòå­íû ñóìå­þò îíè çàùè­òèòü, íî äàæå ïîëÿ îò îïó­ñòî­øå­íèÿ; è äåé­ñò­âè­òåëü­íî, èõ âûëàç­êè ïðî­òèâ ãðà­áè­òå­ëåé, áðî­äèâ­øèõ òàì è ñÿì, îêà­çà­ëèñü íåáåç­óñïåø­íû­ìè — ó ïðî­òèâ­íè­êà áûëè ðàíå­íûå. (8) Îäíà­êî ïðå­òîð ñ öàðåì îáú­å­õà­ëè âîêðóã ãîðîä­ñêèõ ñòåí, ïðè­ñìàò­ðè­âà­ÿñü, íåëü­çÿ ëè ãäå-íèáóäü ïîä­ñòó­ïèòü­ñÿ ê íèì — îðóäè­ÿ­ìè ëè, æèâîé ëè ñèëîé. (9) Ðàçî­øåë­ñÿ ñëóõ, áóä­òî ÷åðåç êðè­òÿ­íè­íà Êèäàí­òà35 è Àíòè­ìà­õà, íà÷àëü­íè­êà Äåìåò­ðè­à­äû, Ýâìåí ñ Ïåð­ñå­åì äîãî­âà­ðè­âà­þò­ñÿ îá óñëî­âè­ÿõ çàìè­ðå­íüÿ. Âî âñÿ­êîì ñëó­÷àå, îñà­äà Äåìåò­ðè­à­äû áûëà îñòàâ­ëå­íà. (10) Ýâìåí îòïëûë ê êîí­ñó­ëó è, ïîçäðà­âèâ åãî ñ ñ.496 óñïåø­íûì âñòóï­ëå­íè­åì â ìàêåäîí­ñêóþ äåð­æà­âó, óäà­ëèë­ñÿ ê ñåáå â Ïåð­ãàì. (11) Ïðå­òîð Ìàð­öèé Ôèãóë, ÷àñòü ôëîòà îòî­ñëàâ íà çèìîâ­êó â Ñêè­àò36, ñàì äâè­íóë­ñÿ â Îðåé, ÷òî íà Åâáåå, — èç ýòî­ãî ãîðî­äà, ñ÷è­òàë îí, âñå­ãî óäîá­íåé ñíàá­æàòü âîé­ñêà — è òå, ÷òî â Ìàêåäî­íèè, è òå, ÷òî â Ôåñ­ñà­ëèè.

(12) Î öàðå Ýâìåíå ïèøóò î÷åíü ïî-ðàç­íî­ìó. Åñëè âåðèòü Âàëå­ðèþ Àíòè­à­òó37, òî îí íè ïðå­òî­ðó íå ïîìîã ôëî­òîì, õîòÿ òîò çâàë åãî, îòïðàâ­ëÿÿ ïèñü­ìî çà ïèñü­ìîì, íè ñ êîí­ñó­ëîì äîá­ðîì íå ðàñ­ñòàë­ñÿ, à óøåë â Àçèþ, íåãî­äóÿ íà òî, ÷òî åìó íå ïîç­âî­ëè­ëè-äå ñòî­ÿòü â îäíîì ëàãå­ðå ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè; (13) åãî íå óïðî­ñè­ëè äàæå îñòà­âèòü ðèì­ëÿ­íàì ãàëëü­ñêèõ êîí­íè­êîâ, êàêèõ îí ïðè­âåë ñ ñîáîé; (14) Àòòàë æå, åãî áðàò, íå òîëü­êî îñòà­âàë­ñÿ ñ êîí­ñó­ëîì, íî íåèç­ìåí­íî ÿâëÿë åìó èñêðåí­íþþ ñâîþ ïðå­äàí­íîñòü è çàìå­÷à­òåëü­íîå óñåð­äèå.

13. In­ter haec et con­sul, ne seg­nis se­de­ret tan­tum in ag­ro hos­tium, M. Po­pi­lium cum quin­que mi­li­bus mi­li­tum ad Me­li­boeam ur­bem op­pug­nan­dam mit­tit. [2] Si­ta est in ra­di­ci­bus Os­sae mon­tis, qua par­te in Thes­sa­liam ver­git, op­por­tu­ne im­mi­nens su­per De­met­ria­dem. [3] Pri­mus ad­ven­tus hos­tium per­cu­lit in­co­las lo­ci; col­lec­tis dein­de ab ne­co­pi­na­to pa­vo­re ani­mis dis­cur­runt ar­ma­ti ad por­tas ac moe­nia, qua sus­pec­ti adi­tus erant, spem­que ex­templo in­ci­de­runt ca­pi pri­mo im­pe­tu pos­se. [4] Ob­si­dio igi­tur pa­ra­ba­tur, et ope­ra ad op­pug­na­tio­nem fie­ri coep­ta.

Per­seus cum audis­set si­mul Me­li­boeam a con­su­lis exer­ci­tu op­pug­na­ri, si­mul clas­sem Iol­ci sta­re, ut in­de De­met­ria­dem adgre­de­re­tur, Euph­ra­no­rem quen­dam ex du­ci­bus cum de­lec­tis duo­bus mi­li­bus Me­li­boeam mit­tit. [5] Eidem im­pe­ra­tum, ut si a Me­li­boea sum­mo­vis­set Ro­ma­nos, De­met­ria­dem pri­us oc­cul­to iti­ne­re intra­ret, quam ab Iol­co ad ur­bem castra mo­ve­rent Ro­ma­ni. [6] Et ab op­pug­na­to­ri­bus Me­li­boeae, cum in su­pe­rio­ri­bus lo­cis re­pen­te ap­pa­ruis­set, cum tre­pi­da­tio­ne mul­ta re­lic­ta ope­ra sunt ig­nis­que iniec­tus. [7] Ita a Me­li­boea absces­sum est. Euph­ra­nor so­lu­ta uni­us ur­bis ob­si­dio­ne De­met­ria­dem ex­templo du­cit. Noc­te moe­nia intrat tan­tam­que fi­du­ciam in­co­len­ti­bus fe­cit ut non moe­nia mo­do, sed ag­ros etiam con­fi­de­rent se a po­pu­la­tio­ni­bus tue­ri pos­se; et erup­tio­nes in va­gos po­pu­la­to­res non si­ne vol­ne­ri­bus hos­tium fac­tae sunt. [8] Cir­cum­vec­ti ta­men moe­nia sunt prae­tor et rex, si­tum ur­bis con­templan­tes, si qua par­te tempta­re aut ope­re aut vi pos­sent. [9] Fa­ma fuit per Cy­dan­tem Cre­ten­sem et An­ti­machum, qui De­met­ria­di praee­rat, trac­ta­tas in­ter Eume­nen et Per­sea con­di­cio­nes ami­ci­tiae. Ab De­met­ria­de cer­te absces­sum est. [10] Eume­nes ad con­su­lem na­vi­gat; gra­tu­la­tus­que, quod pros­pe­re Ma­ce­do­niam intras­set, Per­ga­mum in reg­num abit. [11] Mar­cius Fi­gu­lus prae­tor par­te clas­sis in hi­ber­na Scia­thum mis­sa cum re­li­quis na­vi­bus Ore­um Euboeae pe­tit, eam ur­bem ap­tis­si­mam ra­tus un­de exer­ci­ti­bus qui in Ma­ce­do­nia qui­que in Thes­sa­lia erant, mit­ti com­mea­tus pos­sent.

[12] De Eume­ne re­ge lon­ge di­ver­sa tra­dunt. Si Va­le­rio An­tia­ti cre­das, nec clas­se adiu­tum ab eo prae­to­rem es­se, cum sae­pe eum lit­te­ris ac­cer­sis­set, tra­dit, nec cum gra­tia ab con­su­le pro­fec­tum in Asiam, in­dig­na­tum quod, ut iis­dem castris ten­de­ret per­mis­sum non fue­rit; [13] ne ut equi­tes qui­dem Gal­los quos se­cum ad­du­xe­rat re­lin­que­ret, im­pet­ra­ri ab eo po­tuis­se. [14] At­ta­lum frat­rem eius et re­man­sis­se apud con­su­lem, et sin­ce­ram eius fi­dem aequa­li te­no­re eg­re­giam­que ope­ram in eo bel­lo fuis­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 33Ìåëè­áåÿ íàõî­äè­ëàñü â 40—50 êì ñåâåð­íåå Äåìåò­ðè­à­äû.
  • 34Òåêñò çäåñü èñïîð­÷åí — ïåðå­âîä ïî êîíú­åê­òó­ðå.
  • 35Ïîäðîá­íåé ñì: Ïîëè­áèé, XXIX, 6, 1—2.
  • 36Ñêè­àò (Ñêèàô) — îñò­ðîâ ñ îäíî­èìåí­íûì ãîðî­äîì ó þãî-âîñòî÷­íîé îêî­íå÷­íî­ñòè Ìàã­íå­ñèè (è ê ñåâå­ðî-âîñòî­êó îò Åâáåè).
  • 37Âàëå­ðèé Àíòè­àò çäåñü, âèäè­ìî, ïåðå­äà­åò òîãäàø­íåå õîäÿ­÷åå ìíå­íèå ðèì­ëÿí îá Ýâìåíå. Ïîëè­áèé, êîòî­ðûé, ïî åãî ñîá­ñò­âåí­íûì ñëî­âàì, «áîëü­øå âñÿ­êî­ãî äðó­ãî­ãî âíè­êàë â ïîäðîá­íî­ñòè» ýòèõ ñîáû­òèé, ïèøåò, ÷òî «Ýâìåí… ñäå­ëàë äëÿ ðèì­ëÿí î÷åíü ìíî­ãî, íàè­ïà­÷å ïîìî­ãàë èì âî âðå­ìÿ âîéí ñ Àíòèîõîì è Ïåð­ñå­åì», íî ïîäðîá­íî, óäèâ­ëÿ­ÿñü áåçó­ìèþ «îáî­èõ íàøèõ öàðåé», èçëà­ãà­åò è èñòî­ðèþ èíòðè­ãè Ýâìå­íà ñ Ïåð­ñå­åì, îò êîòî­ðî­ãî òîò õîòåë ïîëó­÷èòü äåíü­ãè çà ìèð, êàêî­âî­ãî ñàì îæè­äàë îò ðèì­ëÿí.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364004414 1364004415 1364004416