Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIV, ãë. 14

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

14. (1) Ïîêóäà âîå­âà­ëè â Ìàêåäî­íèè, èç Çààëü­ïèé­ñêîé Ãàë­ëèè ÿâè­ëèñü â Ðèì ïîñëû îò ìåñò­íî­ãî öàðü­êà ïî èìå­íè Áàëàí, à êàêî­ãî ïëå­ìå­íè áûë îí, íåâå­äî­ìî; îíè ñóëè­ëè ïîìîùü â âîéíå ñ ìàêåäî­íÿ­íà­ìè. (2) Îòöû-ñåíà­òî­ðû áëà­ãî­äà­ðè­ëè èõ è ïîñëà­ëè äàðû — îæå­ðå­ëüå èç çîëîòà â äâà ôóí­òà âåñîì, çîëîòûå ÷àøè â ÷åòû­ðå ôóí­òà, êîíÿ â óáî­ðå è âñàä­íè­÷å­ñêîå âîîðó­æå­íèå. (3) Çà ãàë­ëà­ìè âîñëåä ÿâè­ëèñü ïàì­ôè­ëèé­ñêèå ïîñëû38, âíåñ­øèå â êóðèþ çîëî­òîé âåíîê — áûë îí ñäå­ëàí èç äâà­äöà­òè òûñÿ÷ ôèëèï­ïè­êîâ39; ïîñëû ïðî­ñè­ëè äîç­âî­ëå­íüÿ ïîñâÿ­òèòü åãî Þïè­òå­ðó Âñå­áëà­ãî­ìó Âåëè­÷àé­øå­ìó, âîç­ëî­æèâ â Þïè­òå­ðî­âîì ñâÿ­òè­ëè­ùå Êàïè­òî­ëèé­ñêî­ãî õðà­ìà, à òàê­æå ïðè­íå­ñòè æåðò­âó íà Êàïè­òî­ëèè, ÷òî èì è áûëî ïîç­âî­ëå­íî; (4) æåëà­íüå ïàì­ôè­ëèé­öåâ âîç­ðî­äèòü ñòà­ðèí­íóþ äðóæ­áó òàê­æå ïðè­íÿ­ëè áëà­ãî­ñêëîí­íî è âûñëà­ëè ïîñëàì ïîäàð­êè — ïî äâå òûñÿ­÷è ìåä­íûõ àññîâ êàæ­äî­ìó.

(5) Ïîòîì âûñëó­øà­ëè ïîñëîâ öàðÿ Ïðó­ñèÿ, à çà íèìè ðîäî­ñ­öåâ. (6) Äåëî ó òåõ è äðó­ãèõ áûëî îäíî — î çàìè­ðå­íèè ñ Ïåð­ñå­åì, íî âåëè îíè ðå÷ü ïî-ðàç­íî­ìó. Ïðó­ñèé íå òðå­áî­âàë — îí óìî­ëÿë: îí-äå çà ðèì­ëÿí ñòî­ÿë è áóäåò ñòî­ÿòü, ïîêóäà èäåò âîé­íà, (7) îäíà­êî, êîãäà ê íåìó ÿâè­ëèñü Ïåð­ñå­å­âû ïîñëû, îí ïîñó­ëèë áûòü èõ õîäà­òà­åì ïåðåä ñåíà­òîì; ïîýòî­ìó îí ïðî­ñèò ðèì­ëÿí — åñëè òîëü­êî ëåæèò ó íèõ ê òîìó äóøà — çàáûòü ñâîé ãíåâ, à âîñ­ñòà­íîâ­ëå­íüå ìèðà çà÷åñòü â çàñëó­ãó è åìó, Ïðó­ñèþ. (8) Òàê ãîâî­ðè­ëè ïîñëû öàðÿ. Ðîäî­ñ­öû æå íàä­ìåí­íî ïåðå­÷èñ­ëÿ­ëè çàñëó­ãè ñâîè ïåðåä Ðèìîì40, ïðè­ïè­ñû­âàÿ ñåáå ãëàâ­íóþ ÷àñòü åãî ïîáåä — âî âñÿ­êîì ñëó­÷àå íàä Àíòèîõîì, è ïðè­ñî­âî­êó­ïè­ëè òàêèå ñëî­âà: (9) «Ïîêóäà ðèì­ëÿíå ñ ìàêåäî­íÿ­íà­ìè æèëè â ìèðå, ìû âñòó­ïè­ëè â äðóæ­áó ñ Ïåð­ñå­åì; äðóæ­áó ýòó ðàçî­ðâà­ëè ìû ïðî­òèâ âîëè — Ïåð­ñåé ïðåä íàìè íè â ÷åì íå âèíî­âåí, — íî ïîòî­ìó ëèøü, ÷òî ðèì­ëÿ­íàì óãîä­íî áûëî âîâëå÷ü íàñ êàê ñîþç­íè­êîâ â âîé­íó. (10) Óæ òðå­òèé ãîä ñòðà­äà­åì ìû îò ýòîé âîé­íû, è ìîðå çàêðû­òî; à âåäü îñò­ðîâ íàø ñêóäåí è íàäî ñíàá­æàòü åãî ñ ìîðÿ, íå òî òàì è æèòü áóäåò íåâîç­ìîæ­íî. (11) Óæå íåò áîëü­øå ìî÷è òåð­ïåòü, ïîòî­ìó è îòïðà­âè­ëè ìû ïîñîëü­ñòâî ê Ïåð­ñåþ â Ìàêåäî­íèþ — îáú­ÿâèòü, ÷òî ðîäî­ñ­öû æåëà­þò ìèðà ìåæ­äó Ïåð­ñå­åì è ðèì­ëÿ­íà­ìè; îáú­ÿâèòü î òîì æå ÿâè­ëèñü ìû è ñþäà. (12) È ìû ñ.497 ïîäó­ìà­åì, ÷òî ïðåä­ïðè­íÿòü ïðî­òèâ òåõ, êòî áóäåò ïîìå­õîé ïðå­êðà­ùå­íüþ âîé­íû». (13) Íå ñîìíå­âà­þñü: äàæå òåïåðü íåëü­çÿ òàêîå ÷èòàòü èëè ñëó­øàòü áåç íåãî­äî­âà­íèÿ, òàê ÷òî ìîæ­íî ïðåä­ñòà­âèòü ñåáå, êàêî­âî áûëî îòöàì-ñåíà­òî­ðàì41.

14. Dum bel­lum in Ma­ce­do­nia ge­ri­tur, le­ga­ti tran­sal­pi­ni ab re­gu­lo Gal­lo­rum — Ba­la­nos ip­sius tra­di­tur no­men; gen­tis ex qua fue­rit, non tra­di­tur — Ro­mam ve­ne­runt pol­li­cen­tes ad Ma­ce­do­ni­cum bel­lum auxi­lia. [2] Gra­tiae ab se­na­tu ac­tae mu­ne­ra­que mis­sa, tor­quis aure­us duo pon­do et pa­te­rae aureae quat­tuor pon­do, equ­us pha­le­ra­tus ar­ma­que equestria. [3] Se­cun­dum Gal­los Pam­phy­lii le­ga­ti co­ro­nam auream ex vi­gin­ti mi­li­bus Phi­lip­peo­rum fac­tam in cu­riam in­tu­le­runt, pe­ten­ti­bus­que iis, ut id do­num in cel­la Iovis op­ti­mi ma­xi­mi po­ne­re et sac­ri­fi­ca­re in Ca­pi­to­lio li­ce­ret, per­mis­sum; [4] be­nig­ne­que ami­ci­tiam re­no­va­re vo­len­ti­bus le­ga­tis res­pon­sum et bi­num mi­lium aeris sin­gu­lis mis­sum mu­nus.

[5] Tum ab re­ge Pru­sia et pau­lo post ab Rho­diis de eadem re lon­ge ali­ter dis­se­ren­tes le­ga­ti audi­ti sunt. [6] Ut­ra­que le­ga­tio de pa­ce re­con­ci­lian­da cum re­ge Per­seo egit. Pru­siae pre­ces ma­gis quam pos­tu­la­tio fue­re, pro­fi­ten­tis et ad id tem­pus se cum Ro­ma­nis ste­tis­se et, quoad bel­lum fo­ret, sta­tu­rum; [7] ce­te­rum cum ad se a Per­seo le­ga­ti ve­nis­sent de fi­nien­do cum Ro­ma­nis bel­lo, eis pol­li­ci­tum dep­re­ca­to­rem apud se­na­tum fu­tu­rum; pe­te­re, si pos­sent in­du­ce­re in ani­mum ut fi­niant iras, se quo­que in gra­tia re­con­ci­lia­tae pa­cis po­ne­rent. Haec re­gii le­ga­ti. [8] Rho­dii su­per­be com­me­mo­ra­tis me­ri­tis suis er­ga po­pu­lum Ro­ma­num et pae­ne vic­to­riae, uti­que de An­tio­cho re­ge, maio­re par­te ad se vin­di­ca­ta, adie­ce­runt: [9] cum pax in­ter Ma­ce­do­nas Ro­ma­nos­que es­set, si­bi ami­ci­tiam cum re­ge Per­seo coep­tam; eam se in­vi­tos, nul­lo eius in se me­ri­to, quo­niam ita Ro­ma­nis vi­sum sit in so­cie­ta­tem se bel­li tra­he­re, in­ter­ru­pis­se. [10] Ter­tium se an­num mul­ta eius in­com­mo­da bel­li sen­ti­re ma­ri in­terclu­so; ino­pem in­su­lam es­se nec, ni­si ma­ri­ti­mis iuve­tur com­mea­ti­bus, co­len­dam. [11] Ita­que cum id ultra pa­ti non pos­sent, le­ga­tos alios ad Per­sea in Ma­ce­do­niam mi­sis­se qui ei de­nun­tia­rent Rho­diis pla­ce­re pa­cem eum com­po­ne­re cum Ro­ma­nis; se Ro­mam eadem nun­tia­tum mis­sos. [12] Per quos ste­tis­set quo mi­nus bel­li fi­nis fie­ret, ad­ver­sus eos quid si­bi fa­cien­dum es­set, Rho­dios con­si­de­ra­tu­ros es­se.

[13] Ne nunc qui­dem haec si­ne in­dig­na­tio­ne le­gi audi­ri­ve pos­se cer­tum ha­beo; in­de exis­ti­ma­ri po­test, qui ha­bi­tus ani­mo­rum audien­ti­bus ea pat­ri­bus fue­rit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 38Èõ äåëî áûëî ñâÿ­çà­íî ñ âîïðî­ñîì î ñòà­òó­ñå ïàì­ôè­ëèé­öåâ ñîãëàñ­íî ìèð­íî­ìó äîãî­âî­ðó ñ Àíòèîõîì. Ñð.: XXXVIII, 39, 17, à òàê­æå 15, 5.
  • 39Âî II â. äî í. ý. ôèëèï­ïèê (ââåäåí Ôèëèï­ïîì II Ìàêåäîí­ñêèì) áûë ñàìîé ðàñ­ïðî­ñòðà­íåí­íîé çîëî­òîé ìîíå­òîé èç ïîñòó­ïàâ­øèõ â Ðèì. Äàð áûë ÷ðåç­âû­÷àé­íî áîãà­òûì (åñëè öèô­ðû âåð­íû).
  • 40Îá îöåí­êå ðîäîñ­öà­ìè èõ îòíî­øå­íèé ñ Ðèìîì ñð.: XLII, 46, 6.
  • 41Êîì­ìåí­òà­òî­ðû, ññû­ëà­ÿñü íà Ïîëè­áèÿ (XXVIII, 23, 2), ñ÷è­òà­þò, ÷òî óõóä­øå­íèå îòíî­øå­íèé Ðèìà ñ Ðîäî­ñîì íà÷à­ëîñü ãîäîì-äâó­ìÿ ïîç­æå.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1364004323 1364004404 1364004409 1364004415 1364004416 1364004417