История Рима от основания города

Книга XLIV, гл. 31

31. Dein­ceps et ur­bes re­gio­nis eius idem fa­cie­bant, adiu­van­te incli­na­tio­nem ani­mo­rum cle­men­tia in om­nis et ius­ti­tia prae­to­ris Ro­ma­ni. [2] Ad Scod­ram in­de ven­tum est, quod bel­li ca­put erat, non eo so­lum quod Gen­tius eam si­bi ce­pe­rat ve­lut reg­ni to­tius ar­cem sed etiam quod La­bea­tium gen­tis mu­ni­tis­si­ma lon­ge est et dif­fi­ci­lis adi­tu. [3] Duo cin­gunt eam flu­mi­na, Clau­sal a la­te­re ur­bis quod in orien­tem pa­tet praef­luens, Bar­ban­na ab re­gio­ne oc­ci­den­tis, ex La­bea­ti­de pa­lu­de oriens. [4] Hi duo am­nes confluen­tes in­ci­dunt Oriun­di flu­mi­ni, quod or­tum ex mon­te Scor­do, mul­tis et aliis auc­tum aquis, ma­ri Had­ria­ti­co in­fer­tur. [5] Mons Scor­dus, lon­ge al­tis­si­mus re­gio­nis eius, ab orien­te Dar­da­ni­cam su­biec­tam ha­bet, a me­ri­die Ma­ce­do­niam, ab oc­ca­su Il­ly­ri­cum. [6] Quam­quam mu­ni­tum si­tu na­tu­ra­li op­pi­dum erat gensque id to­ta Il­ly­rio­rum et rex ip­se tue­ba­tur, ta­men prae­tor Ro­ma­nus, quia pri­ma suc­ces­se­rant pros­pe­re, for­tu­nam to­tius rei prin­ci­pia se­cu­tu­ram es­se ra­tus et re­pen­ti­num va­li­tu­rum ter­ro­rem, instruc­to exer­ci­tu ad moe­nia suc­ce­dit. [7] Quod si clau­sis por­tis mu­ros por­ta­rum­que tur­ris dis­po­si­ti ar­ma­ti de­fen­dis­sent, va­no cum in­cep­to moe­ni­bus pe­pu­lis­sent Ro­ma­nos; [8] nunc por­ta eg­res­si proe­lium lo­co aequo maio­re ani­mo com­mi­se­runt quam sus­ti­nue­runt. [9] Pul­si enim et fu­ga conglo­ba­ti, cum du­cen­ti ampli­us in ip­sis fau­ci­bus por­tae ce­ci­dis­sent, tan­tum in­tu­le­runt ter­ro­rem ut ora­to­res ex­templo ad prae­to­rem mit­te­ret Gen­tius Teu­ti­cum et Bel­lum, prin­ci­pes gen­tis, per quos in­du­tias pe­te­ret, ut de­li­be­ra­re de sta­tu re­rum sua­rum pos­set. [10] Tri­duo in hoc da­to, cum castra Ro­ma­na quin­gen­tos fer­me pas­sus ab ur­be abes­sent, na­vem conscen­dit et flu­mi­ne Bar­ban­na na­vi­gat in la­cum La­bea­tum, ve­lut sec­re­tum lo­cum pe­tens ad con­sul­tan­dum, [11] sed, ut ap­pa­ruit, fal­sa spe ex­ci­tus Ca­ra­van­tium frat­rem mul­tis mi­li­bus ar­ma­to­rum coac­tis ex ea re­gio­ne in quam mis­sus erat ad­ven­ta­re. [12] Qui postquam eva­nuit ru­mor, ter­tio post die na­vem ean­dem se­cun­do am­ni Scod­ram de­mi­sit; prae­mis­sis­que nun­tiis ut si­bi ap­pel­lan­di prae­to­ris po­tes­tas fie­ret, co­pia fac­ta in castra ve­nit. [13] Et prin­ci­pium ora­tio­nis ab ac­cu­sa­tio­ne stul­ti­tiae or­sus suae, postre­mo ad pre­ces lac­ri­mas­que ef­fu­sus, ge­ni­bus prae­to­ris ac­ci­dens in po­tes­ta­tem se­se de­dit. [14] Pri­mo bo­num ani­mum ha­be­re ius­sus, ad ce­nam etiam in­vi­ta­tus in ur­bem ad suos re­dit. Et cum prae­to­re eo die ho­no­ri­fi­ce est epu­la­tus, [15] dein­de in cus­to­diam C. Cas­sio tri­bu­no mi­li­tum tra­di­tus, vix gla­dia­to­rio ac­cep­to, de­cem ta­len­tis, ab re­ge rex, ut in eam for­tu­nam re­ci­de­ret.