Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIV, ãë. 31

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

31. (1) Èõ ïðè­ìå­ðó ïîñëå­äî­âà­ëè è äðó­ãèå ãîðî­äà ýòîé îáëà­ñòè, ÷åìó íåìà­ëî ñïî­ñîá­ñò­âî­âà­ëà íåèç­ìåí­íàÿ ìÿã­êîñòü è ñïðà­âåä­ëè­âîñòü ðèì­ñêî­ãî ïðå­òî­ðà, ñóìåâ­øå­ãî ðàñ­ïî­ëî­æèòü ê ñåáå æèòå­ëåé. (2) Îòñþäà ïóòü ðèì­ëÿí ëåæàë ê Ñêî­ä­ðå91. Ýòî áûëî ñàìîå ñåðä­öå âîé­íû — ñàìûé êðåï­êèé è íåïðè­ñòóï­íûé ãîðîä, âîëåþ Ãåí­òèÿ ñòàâ­øèé îïëî­òîì âñå­ãî öàð­ñòâà. (3) Ñêî­ä­ðó îãðàæ­äà­þò äâå ðåêè — ñ âîñòî­êà Êëà­âçà­ëà, ñ çàïà­äà Áàð­áàí­íà, òåêó­ùàÿ èç Ëàáå­àò­ñêî­ãî îçå­ðà. (4) Îáå, ñëè­âà­ÿñü, âïà­äà­þò â Îðè­óíä92, êîòî­ðûé, ðîæ­äà­ÿñü â íåä­ðàõ ãîðû Ñêîð­äà, íåñåò ñâîè âîäû â Àäðè­à­òè­êó, ïî ïóòè ïðè­íè­ìàÿ ìíî­æå­ñòâî äðó­ãèõ ïîòî­êîâ. (5) Ãîðà Ñêîðä ãîñ­ïîä­ñò­âó­åò íàä âñåé ýòîé ìåñò­íî­ñòüþ: ê âîñòî­êó îò íåå ïðî­ñòåð­òà Äàð­äà­íèÿ, ê þãó — Ìàêåäî­íèÿ, à Èëëè­ðèÿ — ê çàïà­äó.

(6) Íî õîòü ïîëî­æå­íèå Ñêî­ä­ðû è áûëî íåïðè­ñòóï­íî, õîòü è çàùè­ùà­ëî åå âñå èëëè­ðèé­ñêîå ïëå­ìÿ è ñàì öàðü, ðèì­ñêèé ïðå­òîð ðåøèë, ÷òî óñïåõ ïåð­âûõ åãî øàãîâ áóäåò çàëî­ãîì ñ÷à­ñòüÿ âñå­ãî ïðåä­ïðè­ÿ­òèÿ è ÷òî âíå­çàï­íûì íàòèñ­êîì îí ñóìå­åò äîáèòü­ñÿ æåëàå­ìî­ãî, à ïîòî­ìó îí âûñòðî­èë âîé­ñêî è ïîä­ñòó­ïèë ê ñòå­íàì ãîðî­äà. (7) Åñëè áû çàùèò­íè­êè Ñêî­ä­ðû, çàïåð­øè âîðîòà, ðàçóì­íî ðàç­ìå­ñòè­ëè ñèëû è îáî­ðî­íÿ­ëè ñòå­íû è áàø­íè íàä âîðîòà­ìè, çàòåÿ ðèì­ëÿí íå óäà­ëàñü áû — èõ áû îòáðî­ñè­ëè. (8) Âìå­ñòî ýòî­ãî îíè âûøëè çà âîðîòà â îòêðû­òîå ïîëå è ìóæå­ñò­âåí­íî âñòó­ïè­ëè â ñðà­æå­íèå, íî âûäåð­æàòü åãî íå ñìîã­ëè: (9) áûëè îòáè­òû, áåæà­ëè òîë­ïîþ, áîëåå äâóõ ñîòåí ïîòå­ðÿ­ëè â ñàìèõ âîðîòàõ è òàêîé ñòðàõ íàâå­ëè íà ñâî­èõ, ÷òî ñ.509 Ãåí­òèé òîò­÷àñ îòïðà­âèë ê ïðå­òî­ðó Òåâ­òè­êà è Áåë­ëà, ñòà­ðåé­øèí ïëå­ìå­íè, ñ ïðîñü­áîé î ïåðå­ìè­ðèè: íàäîá­íî-äå åìó ñïî­êîé­íî ïîðàç­ìûñ­ëèòü î ïîëî­æå­íèè ñâî­èõ äåë. (10) Íà ýòî Ãåí­òèþ äàëè òðè äíÿ. Òàê êàê ðèì­ëÿíå ñòî­ÿ­ëè âñå­ãî øàãàõ â ïÿòè­ñòàõ îò ãîðî­äà, Ãåí­òèé ñåë íà êîðàáëü è îòïðà­âèë­ñÿ ââåðõ ïî Áàð­áàííå ê Ëàáå­àò­ñêî­ìó îçå­ðó êàê áû â ïîèñ­êàõ òàé­íî­ãî ìåñòà äëÿ ñâî­èõ äóì, (11) íî âëåê­ëà åãî, êàê îêà­çà­ëîñü, òùåò­íàÿ íàäåæ­äà íà ïðè­õîä áðà­òà Êàðà­âàí­òèÿ ñ ìíî­ãîòû­ñÿ÷­íûì âîé­ñêîì, (12) íàáðàí­íûì â òîé çåì­ëå, êóäà åãî ïîñû­ëà­ëè. Îäíà­êî âñå îêà­çà­ëîñü ïóñòûì ñëó­õîì, è íà òðå­òèé äåíü îí ñïó­ñòèë­ñÿ ê Ñêî­ä­ðå íà òîì æå ñóäíå, à âïå­ðåä ïîñëàë ãîí­öîâ, ïðî­ñÿ ó ïðå­òî­ðà äîç­âî­ëå­íèÿ ãîâî­ðèòü ñ íèì. Ïîëó­÷èâ òàêî­âîå, Ãåí­òèé ÿâèë­ñÿ â ðèì­ñêèé ëàãåðü. (13) Ñíà­÷à­ëà îí êàÿë­ñÿ â ìàëî­óìèè ñâî­åì, ïîòîì óìî­ëÿë è ðûäàë, è íàêî­íåö, ïðè­ïà­äàÿ ê êîëå­íÿì ïðå­òî­ðà, öåëè­êîì ïðå­ïî­ðó­÷èë ñåáÿ åãî âîëå. (14) Åìó âåëå­íî áûëî ìóæàòü­ñÿ, è îí äàæå ïîçâàí áûë íà îáåä — ñ òåì è âåð­íóë­ñÿ ê ñâî­èì â ãîðîä.  òîò æå äåíü, îòî­áåäàâ ñ ïî÷å­òîì ó ïðå­òî­ðà, (15) Ãåí­òèé îòäàí áûë ïîä ñòðà­æó âîé­ñêî­âî­ìó òðè­áó­íó Ãàþ Êàñ­ñèþ: öàðü îò öàðÿ, ïîëó­÷èë îí äåñÿòü òàëàí­òîâ — ìåíü­øå, ÷åì èíîé ãëà­äè­à­òîð93, — è âîò êàêàÿ ó÷àñòü åãî ïîñòèã­ëà.

31. Dein­ceps et ur­bes re­gio­nis eius idem fa­cie­bant, adiu­van­te incli­na­tio­nem ani­mo­rum cle­men­tia in om­nis et ius­ti­tia prae­to­ris Ro­ma­ni. [2] Ad Scod­ram in­de ven­tum est, quod bel­li ca­put erat, non eo so­lum quod Gen­tius eam si­bi ce­pe­rat ve­lut reg­ni to­tius ar­cem sed etiam quod La­bea­tium gen­tis mu­ni­tis­si­ma lon­ge est et dif­fi­ci­lis adi­tu. [3] Duo cin­gunt eam flu­mi­na, Clau­sal a la­te­re ur­bis quod in orien­tem pa­tet praef­luens, Bar­ban­na ab re­gio­ne oc­ci­den­tis, ex La­bea­ti­de pa­lu­de oriens. [4] Hi duo am­nes confluen­tes in­ci­dunt Oriun­di flu­mi­ni, quod or­tum ex mon­te Scor­do, mul­tis et aliis auc­tum aquis, ma­ri Had­ria­ti­co in­fer­tur. [5] Mons Scor­dus, lon­ge al­tis­si­mus re­gio­nis eius, ab orien­te Dar­da­ni­cam su­biec­tam ha­bet, a me­ri­die Ma­ce­do­niam, ab oc­ca­su Il­ly­ri­cum. [6] Quam­quam mu­ni­tum si­tu na­tu­ra­li op­pi­dum erat gensque id to­ta Il­ly­rio­rum et rex ip­se tue­ba­tur, ta­men prae­tor Ro­ma­nus, quia pri­ma suc­ces­se­rant pros­pe­re, for­tu­nam to­tius rei prin­ci­pia se­cu­tu­ram es­se ra­tus et re­pen­ti­num va­li­tu­rum ter­ro­rem, instruc­to exer­ci­tu ad moe­nia suc­ce­dit. [7] Quod si clau­sis por­tis mu­ros por­ta­rum­que tur­ris dis­po­si­ti ar­ma­ti de­fen­dis­sent, va­no cum in­cep­to moe­ni­bus pe­pu­lis­sent Ro­ma­nos; [8] nunc por­ta eg­res­si proe­lium lo­co aequo maio­re ani­mo com­mi­se­runt quam sus­ti­nue­runt. [9] Pul­si enim et fu­ga conglo­ba­ti, cum du­cen­ti ampli­us in ip­sis fau­ci­bus por­tae ce­ci­dis­sent, tan­tum in­tu­le­runt ter­ro­rem ut ora­to­res ex­templo ad prae­to­rem mit­te­ret Gen­tius Teu­ti­cum et Bel­lum, prin­ci­pes gen­tis, per quos in­du­tias pe­te­ret, ut de­li­be­ra­re de sta­tu re­rum sua­rum pos­set. [10] Tri­duo in hoc da­to, cum castra Ro­ma­na quin­gen­tos fer­me pas­sus ab ur­be abes­sent, na­vem conscen­dit et flu­mi­ne Bar­ban­na na­vi­gat in la­cum La­bea­tum, ve­lut sec­re­tum lo­cum pe­tens ad con­sul­tan­dum, [11] sed, ut ap­pa­ruit, fal­sa spe ex­ci­tus Ca­ra­van­tium frat­rem mul­tis mi­li­bus ar­ma­to­rum coac­tis ex ea re­gio­ne in quam mis­sus erat ad­ven­ta­re. [12] Qui postquam eva­nuit ru­mor, ter­tio post die na­vem ean­dem se­cun­do am­ni Scod­ram de­mi­sit; prae­mis­sis­que nun­tiis ut si­bi ap­pel­lan­di prae­to­ris po­tes­tas fie­ret, co­pia fac­ta in castra ve­nit. [13] Et prin­ci­pium ora­tio­nis ab ac­cu­sa­tio­ne stul­ti­tiae or­sus suae, postre­mo ad pre­ces lac­ri­mas­que ef­fu­sus, ge­ni­bus prae­to­ris ac­ci­dens in po­tes­ta­tem se­se de­dit. [14] Pri­mo bo­num ani­mum ha­be­re ius­sus, ad ce­nam etiam in­vi­ta­tus in ur­bem ad suos re­dit. Et cum prae­to­re eo die ho­no­ri­fi­ce est epu­la­tus, [15] dein­de in cus­to­diam C. Cas­sio tri­bu­no mi­li­tum tra­di­tus, vix gla­dia­to­rio ac­cep­to, de­cem ta­len­tis, ab re­ge rex, ut in eam for­tu­nam re­ci­de­ret.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 91Ñêî­ä­ðà (ñîâð. Øêî­äåð) — ãëàâ­íûé ãîðîä Ãåí­òèÿ (ñì. î íåì ïðè­ìå÷. 95 ê êí. XLIII). Ëàáå­àò­ñêîå (Ëàáå­à­òè­äñêîå) îçå­ðî (ñîâð. Øêî­äåð).
  • 92Îáùå­ïðè­íÿ­òîå íàçâà­íèå ýòîé ðåêè áûëî Äðè­ëîí (ñîâð. Äðèí â Àëáà­íèè).
  • 93Äëÿ II â. äî í. ý., íàäî äóìàòü, àíà­õðî­íèçì.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1364004413 1364004421 1364004423 1364004432 1364004433 1364004434