Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIV, ãë. 34

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

34. (1) Âñå ýòè ðàñ­ïî­ðÿ­æå­íèÿ êîí­ñóë îáú­ÿâèë íà âîé­ñêî­âîé ñõîä­êå, à ïîòîì ïðî­èç­íåñ ðå÷ü, êàê áóä­òî ïåðåä íàðî­äîì â Ðèìå: (2) íà âîéíå, ñêà­çàë îí, ëèøü ïîë­êî­âî­äåö ðàñ­ñóæ­äà­åò è âûíî­ñèò ðåøå­íèÿ — ëèáî ñàì, ëèáî ñ òåìè, êîãî ïîçî­âåò íà ñîâåò, à óæ êîãî íå ïîçâà­ëè, òå ñóæ­äå­íèé ñâî­èõ íå âûðà­æà­þò íè âñëóõ, íè òàé­êîì. (3) Âîè­íó ïîëî­æå­íî äóìàòü òîëü­êî î òðåõ âåùàõ — ÷òîáû òåëî áûëî êðåï­êî è ãèá­êî, îðó­æèå ñïî­ä­ðó÷­íî, à åäà ïðè­ãîòîâ­ëå­íà íà ñëó­÷àé íåîæè­äàí­íûõ ïðè­êà­çà­íèé; (4) î ïðî­÷åì çà íåãî ïîçà­áîòÿò­ñÿ áîãè áåñ­ñìåðò­íûå è ïîë­êî­âî­äåö. Íå áûòü äîá­ðó òàì, ãäå âîè­íû ðàñ­ñóæ­äà­þò, à ïîë­êî­âî­äåö, èõ ñëó­øàÿ, ìå÷åò­ñÿ. (5) «ß, — ñêà­çàë êîí­ñóë, — ñóìåþ äàòü âàì ñëó­÷àé îòëè­÷èòü­ñÿ — ýòî ìîé äîëã ñ.511 ïîë­êî­âî­ä­öà; à âû âïå­ðåä íå çàãà­äû­âàé­òå, æäè­òå ïðè­êà­çà è òîãäà ïîêà­æè­òå, êàêèå âû âîè­íû».

(6) Ñ òàêè­ìè íàïóò­ñò­âè­ÿ­ìè îí ðàñ­ïó­ñòèë ñõîä­êó. Òóò äàæå âåòå­ðà­íû íå ñòåñ­íÿ­ëèñü ïðè­çíàòü­ñÿ, ÷òî îíè, ñëîâ­íî íîâî­áðàí­öû, âïåð­âûå óðà­çó­ìå­ëè âîåí­íûé ïîðÿäîê. (7) Íî íå òîëü­êî ýòè ñëî­âà ÿâè­ëèñü çíà­êîì îäîá­ðå­íèÿ êîí­ñóëü­ñêîé ðå÷è — çà íèìè òîò­÷àñ ïîñëå­äî­âà­ëè äåëà. (8) Òåïåðü íèêòî íå ñèäåë ñëî­æà ðóêè: êòî ìå÷ òî÷èë, êòî ÷èñòèë øëå­ìû èëè íàùå÷­íè­êè, ùèòû è ïàí­öè­ðè, êòî èõ ïðè­ìå­ðÿë, ïðî­áóÿ, ïîäâèæ­íû ëè â äîñïå­õàõ ÷ëå­íû, êòî ïîòðÿ­ñàë êîïüåì, êòî èãðàë ìå÷îì, ðàç­ãëÿäû­âàÿ ëåç­âèå, òàê ÷òî ëþáî­ìó áûëî ÿñíî: (9) ñëó­÷èñü ñõâàò­êà — è êàæ­äûé áóäåò áèòü­ñÿ äî êîí­öà, äî ñëàâ­íîé ïîáåäû èëè âñåì ïàìÿò­íîé ñìåð­òè.

(10) Êîãäà Ïåð­ñåé çàìå­òèë, ÷òî ñ ïðè­áû­òè­åì êîí­ñó­ëà è íà÷à­ëîì âåñ­íû âåñü íåïðè­ÿ­òåëü­ñêèé ñòàí çàãóäåë è çàøå­âå­ëèë­ñÿ, êàê ïåðåä íîâîé âîé­íîé, ÷òî ðèì­ñêèé ëàãåðü ñòî­èò òåïåðü íå ó Ôèëû, à íàïðî­òèâ ìàêåäîí­ñêî­ãî — ïðÿ­ìî íà äðó­ãîì áåðå­ãó, ÷òî êîí­ñóë õîäèò êðó­ãîì, ðàç­ãëÿäû­âàÿ åãî óêðåï­ëå­íèÿ è ÿâíî èùåò ìåñòî äëÿ ïåðå­õî­äà, òî <>102.

34. Haec cum ita fie­ri pla­ce­re con­tio­ne ad­vo­ca­ta pro­nun­tias­set, adie­cit ur­ba­nae con­tio­ni con­ve­nien­tem ora­tio­nem:

[2] Unum im­pe­ra­to­rem in exer­ci­tu pro­vi­de­re et con­su­le­re quid agen­dum sit de­be­re, nunc per se, nunc cum iis quos ad­vo­ca­ve­rit in con­si­lium; qui non sint ad­vo­ca­ti, eos nec pa­lam nec sec­re­to iac­ta­re con­si­lia sua. [3] Mi­li­tem haec tria cu­ra­re de­be­re, cor­pus ut quam va­li­dis­si­mum et per­ni­cis­si­mum ha­beat, ar­ma ap­ta, ci­bum pa­ra­tum ad su­bi­ta im­pe­ria; [4] ce­te­ra sci­re de se dis im­mor­ta­li­bus et im­pe­ra­to­ri suo cu­rae es­se. In quo exer­ci­tu mi­li­tes con­sul­tent, im­pe­ra­tor ru­mo­ri­bus vul­gi cir­cu­ma­ga­tur, ibi ni­hil sa­lu­ta­re es­se. [5] Se quod sit of­fi­cium im­pe­ra­to­ris pro­vi­su­rum ut be­ne ge­ren­dae rei oc­ca­sio­nem iis prae­bat: il­los ni­hil quid fu­tu­rum sit quae­re­re, ubi da­tum sig­num sit, tum mi­li­ta­rem na­va­re ope­ram de­be­re.

[6] Ab his prae­cep­tis con­tio­nem di­mi­sit, vol­go etiam ve­te­ra­nis fa­ten­ti­bus se il­lo pri­mum die, tam­quam ti­ro­nes, quid agen­dum es­set in re mi­li­ta­ri di­di­cis­se. [7] Non ser­mo­ni­bus tan­tum his cum quan­to ad­sen­su audis­sent ver­ba con­su­lis os­ten­de­runt, sed re­rum prae­sens ef­fec­tus erat. [8] Ne­mi­nem to­tis mox castris quie­tum vi­de­res: acue­re alii gla­dios, alii ga­leas buc­cu­las­que, scu­ta alii lo­ri­cas­que ter­ge­re, alii ap­ta­re cor­po­ri ar­ma ex­pe­ri­ri­que sub his membro­rum agi­li­ta­tem, qua­te­re alii pi­la, alii mi­ca­re gla­diis muc­ro­nem­que in­tue­ri, [9] ut fa­ci­le quis cer­ne­ret, ubi pri­mum con­se­ren­di ma­num cum hos­te da­ta oc­ca­sio es­set, aut vic­to­ria eg­re­gia aut mor­te me­mo­ra­bi­li fi­ni­tu­ros bel­lum.

[10] Per­seus quo­que, cum ad­ven­tu con­su­lis si­mul et ve­ris prin­ci­pio stre­pe­re om­nia mo­ve­ri­que apud hos­tes ve­lut no­vo bel­lo cer­ne­ret, mo­ta a Phi­la castra in ad­ver­sa ri­pa po­si­ta, nunc ad con­templan­da ope­ra sua cir­cu­mi­re du­cem haud du­bie tran­si­tus spe­cu­lan­tem, nunc . . . . Ro­ma­no­rum es­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 102Çäåñü â ìàíó­ñêðèï­òå óòðà­÷åí ëèñò.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1364004412 1364004413 1364004421 1364004435 1364004436 1364004437