История Рима от основания города

Книга XLV, гл. 18

18. Om­nium pri­mum li­be­ros es­se pla­ce­bat Ma­ce­do­nas at­que Il­ly­rios, ut om­ni­bus gen­ti­bus ap­pa­re­ret ar­ma po­pu­li Ro­ma­ni non li­be­ris ser­vi­tu­tem, sed contra ser­vien­ti­bus li­ber­ta­tem ad­fer­re, [2] ut et, in li­ber­ta­te gen­tes quae es­sent, tu­tam eam si­bi per­pe­tuam­que sub tu­te­la po­pu­li Ro­ma­ni es­se, et, quae sub re­gi­bus vi­ve­rent, et in prae­sens tem­pus mi­tio­res eos ius­tio­res­que res­pec­tu po­pu­li Ro­ma­ni ha­be­re se cre­de­rent et, si quan­do bel­lum cum po­pu­lo Ro­ma­no re­gi­bus fuis­set suis, exi­tum eius vic­to­riam Ro­ma­nis ad­la­tu­rum, si­bi li­ber­ta­tem. [3] Me­tal­li quo­que Ma­ce­do­ni­ci, quod in­gens vec­ti­gal erat, lo­ca­tio­nes prae­dio­rum­que rus­ti­co­rum tol­li pla­ce­bat; [4] nam ne­que si­ne pub­li­ca­no exer­ce­ri pos­se et, ubi pub­li­ca­nus es­set, ibi aut ius pub­li­cum va­num aut li­ber­ta­tem so­ciis nul­lam es­se. [5] Ne ip­sos qui­dem Ma­ce­do­nas id exer­ce­re pos­se; ubi in me­dio prae­da ad­mi­nistran­ti­bus es­set, ibi num­quam cau­sas se­di­tio­num et cer­ta­mi­nis de­fo­re. [6] De­ni­que ne, si com­mu­ne con­ci­lium gen­tis es­set, impro­bus vul­gi ad­sen­ta­tor ali­quan­do li­ber­ta­tem sa­lub­ri mo­de­ra­tio­ne da­tam ad li­cen­tiam pes­ti­len­tam tra­he­ret, [7] in quat­tuor re­gio­nes discri­bi Ma­ce­do­niam, ut suum quae­que con­ci­lium ha­be­ret, pla­cuit et di­mi­dium tri­bu­ti, quam quod re­gi­bus fer­re so­li­ti erant, po­pu­lo Ro­ma­no pen­de­re. Si­mi­lia his et in Il­ly­ri­cum man­da­ta. [8] Ce­te­ra ip­sis im­pe­ra­to­ri­bus le­ga­tis­que re­lic­ta, in qui­bus prae­sens trac­ta­tio re­rum cer­tio­ra su­biec­tu­ra erat con­si­lia.