Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Ïåðèîõà êíèãè 1

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ë. Ãàñïàðîâà.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ñâåðåíî ðåäàêöèåé ñàéòà ñ èçäàíèåì 1994 ã.
Ïàãèíàöèÿ ïî èçäàíèþ: Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., «Íàóêà», 1994.
Ëàò. òåêñò: T. Livi Periochae omnium librorum, Fragmenta Oxyrhynchi reperta, Iulii Obsequentis Prodigiorum liber. Ed. O. Rossbach. Teubner, 1910.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

ò. III, ñ. 557 Êíè­ãà 1 (753—509 ãã. äî í. ý.). (Ià) Ïðè­áû­òèå Ýíåÿ â Èòà­ëèþ è åãî äåÿ­íèÿ. Öàð­ñò­âî­âà­íèå â Àëü­áå Àñêà­íèÿ, Ñèëü­âèÿ è ïîòîì Ñèëü­âè­åâ. Ðîæ­äå­íèå Ðîìó­ëà è Ðåìà îò Ìàð­ñà è äî÷å­ðè Íóìè­òî­ðà. Óáè­å­íèå Àìó­ëèÿ. Îñíî­âà­íèå ãîðî­äà Ðîìó­ëîì. Èçáðà­íèå ñåíà­òà. Âîé­íà ñ ñàáè­íà­ìè. Ïîñâÿ­ùå­íèå áîãà­òîé äîáû­÷è Þïè­òå­ðó Ôåðå­òðèþ. Ðàçäå­ëå­íèå íàðî­äà íà êóðèè. Ïîáåäà íàä ôèäåí­öà­ìè è âåé­ÿ­íà­ìè. Îáî­æåñò­âëå­íèå Ðîìó­ëà. Íóìà Ïîì­ïè­ëèé ââî­äèò ÷èí ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âèé. Çàêðû­òèå ßíó­ñî­âûõ âðàò. Òóëë Ãîñòè­ëèé îïó­ñòî­øà­åò àëü­áàí­ñêóþ çåì­ëþ. Áèò­âà òðåõ áëèç­íå­öîâ. Êàçíü Ìåò­òèÿ Ôóôå­öèÿ. Ãèáåëü Òóë­ëà îò ìîë­íèè. Àíê Ìàð­öèé ïîáåæ­äà­åò ëàòè­íîâ è îñíî­âû­âà­åò Îñòèþ. Òàðê­âè­íèé Ñòàð­øèé ïîáåæ­äà­åò ëàòè­íîâ, ñòðî­èò öèðê, óñïåø­íî âîþ­åò ñ ñîñåäÿ­ìè, ñòðî­èò ñòå­íû è êëî­àêè. Îãîíü íàä ãîëî­âîþ Ñåð­âèÿ Òóë­ëèÿ. Ñåð­âèé Òóë­ëèé ïîáåæ­äà­åò âåé­ÿí, ðàçäå­ëÿ­åò íàðîä íà ðàç­ðÿäû, ïîñâÿ­ùà­åò õðàì Äèàíå. Òàðê­âè­íèé Ãîð­äûé óáè­âà­åò Òóë­ëèÿ è çàõâà­òû­âà­åò öàð­ñêóþ âëàñòü. Íàä­ðó­ãà­òåëü­ñòâî Òóë­ëèè íàä îòöîì. Òóðí Ãåð­äî­íèé óáèò Òàðê­âè­íè­åì. Âîé­íà ñ âîëüñêà­ìè. Ðàçî­ðå­íèå Ãàáèé õèò­ðî­ñòüþ Ñåêñ­òà Òàðê­âè­íèÿ. Îñíî­âà­íèå Êàïè­òî­ëèÿ. Àëòà­ðè Òåð­ìè­íà è Þâåí­òû íå ïîä­äà­þò­ñÿ ïåðå­íå­ñå­íèþ. Ñàìî­óáèé­ñòâî Ëóêðå­öèè. Èçãíà­íèå Òàðê­âè­íèÿ Ãîð­äî­ãî. Âñå­ãî öàð­ñêîé âëà­ñòè â Ðèìå áûëî 255 ëåò.

(Iá) <> (Àíê Ìàð­öèé), ïîáåäèâ ëàòè­íîâ, ïðè­áàâ­ëÿ­åò ê ãîðî­äó Àâåí­òèí­ñêèé õîëì, ðàñ­øè­ðÿ­åò ãðà­íè­öû, âûâî­äèò ïîñå­ëå­íèå â Îñòèþ, âîç­îá­íîâ­ëÿ­åò îáðÿäû, ó÷ðåæ­äåí­íûå Íóìîþ. Öàð­ñò­âî­âà­íèÿ åãî 24 ãîäà.  åãî ïðàâ­ëå­íèå â Ðèì ÿâëÿ­åò­ñÿ ýòðóñ­ñêèé ãðàæ­äà­íèí Ëóêó­ìîí, ñûí Äåìà­ðà­òà Êîðèíô­ñêî­ãî îò Òàðê­âè­íè­åâ, âñòó­ïà­åò â äðóæ­áó ñ Àíêîì, ïðè­íè­ìà­åò èìÿ Òàðê­âè­íèÿ Ñòàð­øå­ãî è ïîñëå êîí­÷è­íû Àíêà çàõâà­òû­âà­åò âëàñòü. Îí èçáè­ðà­åò ñòî ÷åëî­âåê â ñåíàò, ïîêî­ðÿ­åò ëàòè­íîâ, óñòðà­è­âà­åò öèð­êî­âûå èãðû, ïîïîë­íÿ­åò öåí­òó­ðèè âñàä­íè­êîâ, îêðó­æà­åò ãîðîä ñòå­íîþ, ñòðî­èò êëî­àêè. Óáèò ñûíî­âüÿ­ìè Àíêà, ïðî­öàð­ñò­âî­âàâ­øè 38 ëåò. (Îí, æåëàÿ èñïû­òàòü ãàäà­òåëü­íîå èñêóñ­ñòâî àâãó­ðà Àòòà Íàâèÿ, ñïðî­ñèë ó íåãî, ìîæåò ëè ñáûòü­ñÿ òî, î ÷åì îí äóìà­åò, è êîãäà òîò ñêà­çàë, ÷òî ìîæåò, ïðè­êà­çàë åìó íîæîì ðàç­ðå­çàòü êàìåíü, ÷òî Àòò òîò­÷àñ è ñäå­ëàë.) Åìó íàñëå­äó­åò Ñåð­âèé Òóë­ëèé, ðîæ­äåí­íûé îò çíàò­íîé ïëåí­íè­öû èç Êîð­íè­êó­ëà; ãîâî­ðÿò, åùå â êîëû­áå­ëè áûëî âèä­íî ïëà­ìÿ íàä åãî ãîëî­âîé. Îí ïðî­âåë ïåðâóþ ïåðå­ïèñü, óñòà­íî­âèâ âïðåäü äëÿ íèõ ïÿòè­ëåò­íèé ñðîê, è íàñ÷è­òàë, ãîâî­ðÿò, 80 òûñÿ÷ ãðàæ­äàí; îí ðàñ­øè­ðèë ãîðîä, ïðè­ñî­åäè­íèâ ê íåìó õîë­ìû Êâè­ðè­íàë, Âèìè­íàë è Ýñêâè­ëèí, è ïîñòðî­èë âìå­ñòå ñ ëàòè­íà­ìè õðàì Äèà­íû íà Àâåí­òèíå. Óáèò Ëóöè­åì Òàðê­âè­íè­åì, ñûíîì Ñòàð­øå­ãî, ïî íàó­ùå­íèþ ñîá­ñò­âåí­íîé äî÷å­ðè Òóë­ëèè; öàð­ñò­âî­âà­íèÿ åãî 44 ãîäà. Çàòåì öàð­ñêóþ âëàñòü çàõâà­òèë Ëóöèé Òàðê­âè­íèé Ãîð­äûé ïîìè­ìî âîëè è ñåíà­òà è íàðî­äà. Îí çàâåë ïðè ñåáå âîîðó­æåí­íóþ ñòðà­æó. Âîå­âàë ñ âîëüñêà­ìè è íà ñðåä­ñòâà èç çàõâà­÷åí­íîé äîáû­÷è âîç­äâèã íà Êàïè­òî­ëèè õðàì Þïè­òå­ðà. Ãàáèè îí ïîä­÷è­íèë ñâî­åé âëà­ñòè õèò­ðî­ñòüþ. Êîãäà ñûíî­âüÿ åãî ÿâè­ëèñü â Äåëü­ôû è âîïðî­ñè­ëè, êòî èç íèõ áóäåò â Ðèìå öàð­ñò­âî­âàòü, èì áûëî îòâå­÷å­íî: òîò, êòî ïåð­âûì ïîöå­ëó­åò ñâîþ ìàòü. Îíè èñòîë­êî­âà­ëè ýòî îáû÷­íûì îáðà­çîì, ñîïðî­âîæ­äàâ­øèé æå èõ Þíèé Áðóò ïðè­òâîð­íî óïàë è ïîöå­ëî­âàë çåì­ëþ; è åãî ïîñòó­ïîê ïîä­òâåð­äè­ëè ïîñëåä­ñò­âèÿ. Íåîáóçäàí­íûì ïðàâ­ëå­íè­åì ñâî­èì Òàðê­âè­íèé Ãîð­äûé ñòÿ­æàë îáùóþ íåíà­âèñòü, íàêî­íåö, êîãäà ñûí åãî Ñåêñò ïîñÿã­íóë íà öåëî­ìóä­ðèå Ëóêðå­öèè, òî îíà, ïðè­çâàâ îòöà ñâî­åãî Òðè­öè­ïè­òè­íà è ìóæà Êîë­ëà­òè­íà, óìî­ëè­ëà èõ íå îñòà­âèòü åå ñìåðòü íåîò­ìùåí­íîþ è ñàìà ïîðà­çè­ëà ñåáÿ êèí­æà­ëîì. Óñè­ëè­ÿ­ìè, ãëàâ­íûì îáðà­çîì Áðó­òî­âû­ìè, Òàðê­âè­íèé èçãíàí, öàð­ñò­âî­âà­íèÿ æå åãî áûëî 25 ëåò. Çàòåì áûëè èçáðà­íû êîí­ñó­ëà­ìè Ëóöèé Þíèé Áðóò è Ëóöèé Òàðê­âè­íèé Êîë­ëà­òèí.

EX LIB­RO I
Ia. Ad­ven­tus Aeneae in Ita­liam et res ges­tae. As­ca­ni reg­num Al­bae [Ita­liae] et dein­ceps Sil­vio­rum. Nu­mi­to­ris fi­lia a Mar­te compres­sa na­ti Ro­mu­lus et Re­mus. Amul­lius obtrun­ca­tus. urbs a Ro­mu­lo con­di­ta. se­na­tus lec­tus. cum Sa­bi­nis bel­la­tum. spo­lia opi­ma Fe­ret­rio Iovi la­ta. in curias po­pu­lus di­vi­sus. Fi­de­na­tes Veien­tes vic­ti. Ro­mu­lus con­sec­ra­tus.

Nu­ma Pom­pi­lius ri­tus sac­ro­rum tra­di­dit. por­ta Iani clau­sa.

Tul­lus Hos­ti­lius Al­ba­nos di­ri­puit. tri­ge­mi­no­rum pug­na. Met­ti Fu­fe­ti suppli­cium. Tul­lus ful­mi­ne con­sumptus.

An­cus Mar­cius La­ti­nos de­vi­cit, Os­tiam con­di­dit.

Tar­qui­nius Pris­cus La­ti­nos su­pe­ra­vit, cir­cum fe­cit, fi­ni­ti­mos de­vi­cit, mu­ros et cloa­cas fe­cit.

Ser­vio Tul­lio ca­put ar­sit. Ser­vius Tul­lius Veien­tes de­vi­cit et po­pu­lum in clas­ses di­vi­sit, aedem Dia­nae de­di­ca­vit.

Tar­qui­nius Su­per­bus oc­ci­so Tul­lio reg­num in­va­sit. Tul­liae sce­lus in pat­rem. Tur­nus Her­do­nius per Tar­qui­nium oc­ci­sus. bel­lum cum Vulscis. frau­de Sex. Tar­qui­ni Ga­bi di­rep­ti. Ca­pi­to­lium in­choa­tum. Termonis et Iuven­tae arae mo­ve­ri non po­tue­runt. Luc­re­tia se oc­ci­dit. Su­per­bi ex­pul­sio. reg­na­tum est an­nis CCLV.

Ib. La­ti­nis vic­tis mon­tem Aven­ti­num ad­sig­na­vit, fi­nes pro­tu­lit, Hos­tiam co­lo­niam de­du­xit. cae­ri­mo­nias a Nu­ma insti­tu­tas re­no­va­vit.

Hic temptan­dae scien­tiae At­ti Na­vi augu­ris cau­sa fer­tur con­su­luis­se eum, an id, de quo co­gi­ta­ret, ef­fi­ci pos­set; quod cum il­le fie­ri pos­se di­xis­set, ius­sis­se eum no­va­cu­la co­tem prae­ci­de­re, id­que ab At­to pro­ti­nus fac­tum.

[Reg­na­vit an­nis XXIIII. eo reg­nan­te Lu­cu­mo, De­ma­ra­ti Co­rinthî fi­lius, a Tar­qui­nis, Et­rus­ca ci­vi­ta­te, Ro­mam ve­nit et in ami­ci­tiam An­ci re­cep­tus Tar­qui­ni Pris­ci no­men fer­re coe­pit et post mor­tem An­ci reg­num ex­ce­pit. cen­tum in pat­res al­le­git, La­ti­nos su­be­git, lu­dos in cir­co edi­dit, equi­tum cen­tu­rias amplia­vit, ur­bem mu­ro cir­cum­de­dit, cloa­cas fe­cit.] oc­ci­sus est ab An­ci fi­liis, cum reg­nas­set an­nis XXXVIII.

Suc­ces­sit ei Ser­vius Tul­lius, na­tus ex cap­ti­va no­bi­li Cor­ni­cu­la­na, cui pue­ro athuc in cu­nis po­si­to ca­put ar­sis­se tra­di­tum erat. is cen­sum pri­mum egit, lustrum con­di­dit, quo cen­sa LXXX mi­lia es­se di­cun­tur, po­me­rium pro­tu­lit, col­les ur­bi adie­cit Qui­ri­na­lem Vi­mi­na­lem Aes­qui­li­num, templum Dia­nae cum La­ti­nis in Aven­ti­no fe­cit. in­ter­fec­tus est a Lu­cio Tar­qui­nio, Pris­ci fi­lio, con­si­lio fi­liae suae Tul­liae, cum reg­nas­set an­nis XLIIII.

Post hunc L. Tar­qui­nius Su­per­bus ne­que pat­rum ne­que po­pu­li ius­su reg­num in­va­sit. is ar­ma­tos cir­ca se in cus­to­diam sui ha­buit. bel­lum cum Vulscis ges­sit et ex spo­liis eorum templum in Ca­pi­to­lio Iovi fe­cit. Ga­bios do­lo in po­tes­ta­tem suam re­de­git. hui­us fi­liis Del­phos pro­fec­tis et con­su­len­ti­bus, quis eorum Ro­mae reg­na­tu­rus es­set, dic­tum est eum reg­na­tu­rum, qui pri­mum mat­rem os­cu­la­tus es­set. quod res­pon­sum cum ip­si ali­ter in­terpre­ta­ren­tur, Iuni­us Bru­tus, qui cum his pro­fec­tus erat, pro­lap­sum se si­mu­la­vit et ter­ram os­cu­la­tus est. id­que fac­tum eius even­tus conpro­ba­vit. nam cum in­po­ten­ter se ge­ren­do Tar­qui­nius Su­per­bus om­nes in odi­um sui ad­du­xis­set, ad ul­ti­mum prop­ter ex­pug­na­tam noc­tur­na vi a Sex­to, fi­lio eius, Luc­re­tiae pu­di­ci­tiam, quae ad se vo­ca­to pat­re Tri­ci­pi­ti­no et vi­ro Con­la­ti­no ob­tes­ta­ta, ne inul­ta mors eius es­set, cultro se in­ter­fe­cit, Bru­ti ope­ra ma­xi­me ex­pul­sus est, cum reg­nas­set an­nos XXV. tum con­su­les pri­mi crea­ti sunt L. Iuni­us Bru­tus L. Tar­qui­nius Con­la­ti­nus.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1364004413 1364004421 1364004423 1364143002 1364143003 1364143004