Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Ïåðèîõà êíèãè 2

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ë. Ãàñïàðîâà.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ñâåðåíî ðåäàêöèåé ñàéòà ñ èçäàíèåì 1994 ã.
Ïàãèíàöèÿ ïî èçäàíèþ: Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., «Íàóêà», 1994.
Ëàò. òåêñò: T. Livi Periochae omnium librorum, Fragmenta Oxyrhynchi reperta, Iulii Obsequentis Prodigiorum liber. Ed. O. Rossbach. Teubner, 1910.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

Êíè­ãà 2 (509—468 ãã.). Áðóò ïðè­íóæ­äà­åò íàðîä ïðè­ñÿã­íóòü, ÷òî îí íå ïîòåð­ïèò â Ðèìå íè÷üåé öàð­ñêîé âëà­ñòè. Òîâà­ðè­ùà ñâî­åãî Òàðê­âè­íèÿ Êîë­ëà­òè­íà, ïîäî­çðè­òåëü­íî­ãî ðîä­ñò­âîì ñâî­èì ñ Òàðê­âè­íè­ÿ­ìè, îí ïîáóæ­äà­åò îòðå÷ü­ñÿ îò êîí­ñóëü­ñòâà è óéòè èç Ðèìà. Öàð­ñêîå äîá­ðî îí ïðè­êà­çû­âà­åò ðàç­ãðà­áèòü, à Ìàð­ñó ïîñâÿ­ùà­åò ïîëå, îòòî­ãî èìå­íó­å­ìîå Ìàð­ñî­âûì. Çíàò­íûõ þíî­øåé, ñðå­äè êîòî­ðûõ áûëè ñûíî­âüÿ è åãî áðà­òà è åãî ñîá­ñò­âåí­íûå, çà ñãî­âîð î âîç­âðà­ùå­íèè öàðåé îí êàç­íèò îòñå­÷å­íè­åì ãîëî­âû, à ðàáó, Âèí­äè­öèþ, íà íèõ äîíåñ­øå­ìó, äàåò ñâî­áî­äó; ñ òåõ ïîð îòïó­ùå­íèå íà âîëþ íàçû­âà­åò­ñÿ ñ.558 «âèí­äèê­òà». Êîãäà íà íåãî ïîøëè âîé­íîþ öàðè, ñîáðàâ âîé­ñêà èç Âåé è Òàðê­âè­íèé, îí âûñòó­ïèë ñ âîé­ñêîì ïðî­òèâ íèõ è ïîãèá â ñðà­æå­íèè âìå­ñòå ñ Àððóí­òîì, ñûíîì Ãîð­äî­ãî; ðèì­ñêèå æåí­ùè­íû îïëà­êè­âà­ëè åãî öåëûé ãîä. Êîí­ñóë Ëóöèé Âàëå­ðèé âíî­ñèò çàêîí îá îáðà­ùå­íèè ê íàðî­äó. Îñâÿ­ùå­íèå Êàïè­òî­ëèÿ. Ïîð­ñå­íà, öàðü Êëó­çèÿ, èäåò âîé­íîþ íà ïîä­ìî­ãó Òàðê­âè­íè­ÿì, äîõî­äèò äî ßíè­êó­ëà, íî íå ìîæåò ïåðåé­òè Òèáð, áóäó÷è ïðå­ïÿò­ñò­âó­åì äîá­ëå­ñòüþ Ãîðà­öèÿ Êîêëå­ñà, êîòî­ðûé, ïîêà îñòàëü­íûå ðàç­ðó­øà­ëè ñâàé­íûé ìîñò, îäèí óäåð­æè­âàë âñåõ ýòðóñ­êîâ, à êîãäà ìîñò ðóõ­íóë, òî â îðó­æèè áðî­ñèë­ñÿ â ðåêó è ïåðå­ïëûë ê ñâî­èì. Äðó­ãèì ïðè­ìå­ðîì äîá­ëå­ñòè áûë Ìóöèé, êîòî­ðûé ïåðå­áðàë­ñÿ â ñòàí âðà­ãîâ, ÷òîáû óáèòü Ïîð­ñå­íó, íî óáèë ïèñ­öà, ïðè­íÿâ åãî çà öàðÿ; ñõâà­÷åí­íûé, îí âîç­ëî­æèë ðóêó íà àëòàðü, ãäå ñîâåð­øà­ëîñü æåðò­âî­ïðè­íî­øå­íèå, è ïðå­òåð­ïåë áîëü îò îãíÿ, à öàðþ ñêà­çàë, ÷òî òàêèõ, êàê îí, åñòü åùå òðè ñîò­íè. Âîñ­õè­ùåí­íûé ýòèì Ïîð­ñå­íà âñòó­ïèë â ìèð­íûå ïåðå­ãî­âî­ðû è ïðå­êðà­òèë âîé­íó, âçÿâ­øè çàëîæ­íè­êîâ. Ñðå­äè íèõ áûëà äåâè­öà Êëå­ëèÿ, êîòî­ðàÿ, îáìà­íóâ­øè ñòðà­æó, ïåðå­ïëû­ëà ÷åðåç Òèáð ê ñâî­èì; è êîãäà åå âîç­âðà­òè­ëè Ïîð­ñåíå, òîò ñ ÷åñòüþ îòïó­ñòèë åå, à âî ñëà­âó åé áûëà ïîñòàâ­ëå­íà êîí­íàÿ ñòà­òóÿ. Ïðî­òèâ ñàìî­ãî Òàðê­âè­íèÿ Ãîð­äî­ãî, âòîðã­øå­ãî­ñÿ ñ ëàòèí­ñêèì âîé­ñêîì, óñïåø­íî âåäåò âîé­íó äèê­òà­òîð Àâë Ïîñòó­ìèé. Èç ñàáèí­ñêèõ ìåñò â Ðèì ïåðå­ñå­ëÿ­åò­ñÿ Àïïèé Êëàâ­äèé; îòòî­ãî ó÷ðåæ­äå­íà Êëàâ­äè­å­âà òðè­áà, è ÷èñ­ëî òðèá óâå­ëè­÷å­íî äî äâà­äöà­òè îäíîé. Íàðîä, íåäî­âîëü­íûé íàêà­çà­íè­ÿ­ìè çà äîë­ãè, âûñå­ëÿ­åò­ñÿ íà Ñâÿ­ùåí­íóþ ãîðó, íî ñîâå­òîì Ìåíå­íèÿ Àãðèï­ïû óäåð­æàí îò ìÿòå­æà. Íàçâàí­íûé Àãðèï­ïà áûë òàê áåäåí, ÷òî ïî êîí­÷èíå ñâî­åé áûë ïîãðå­áåí íà îáùå­ñò­âåí­íûé ñ÷åò. Ó÷ðåæ­äå­íà äîëæ­íîñòü íàðîä­íûõ òðè­áó­íîâ â êîëè­÷å­ñòâå ïÿòè ÷åëî­âåê. Çàõâà­÷åí âîëü­ñêèé ãîðîä Êîðèî­ëû, áëà­ãî­äà­ðÿ äîá­ëå­ñòè è óñè­ëè­ÿì Ãíåÿ Ìàð­öèÿ, çà ýòî ïðî­çâàí­íî­ãî Êîðèî­ëà­íîì. Òèò Ëàòè­íèé, ìóæ èç íàðî­äà, èìåë âèäå­íèå, ïðè­êà­çàâ­øåå åìó äîëî­æèòü ñåíà­òó î íåêî­òî­ðûõ ñâÿ­ùåí­íûõ ïðåä­ìå­òàõ, à êîãäà îí ýòî­ãî íå ñäå­ëàë, òî ïîòå­ðÿë ñûíà è îñëà­áåë íîãà­ìè; òîãäà, ïðè­íå­ñåí­íûé â ñåíàò íà íîñèë­êàõ, îí äîëî­æèë òî, î ÷åì áûëî åìó âåëå­íî, òîò­÷àñ îêðåï è âåð­íóë­ñÿ äîìîé íà ñâî­èõ íîãàõ. Êîãäà Ãíåé Ìàð­öèé Êîðèî­ëàí, ïðè­íóæ­äåí­íûé óéòè â èçãíà­íèå, ñäå­ëàë­ñÿ âîæäåì âîëü­ñêîâ è ïðè­âåë íåïðè­ÿ­òå­ëåé ê ñàìî­ìó Ðèìó, è âûñëàí­íûå ê íåìó ñïåð­âà ïîñëû, à ïîòîì æðå­öû òùåò­íî óìî­ëÿ­ëè åãî ïîùà­äèòü îòå­÷å­ñòâî, òî ìàòü åãî Âåòó­ðèÿ è æåíà Âîëóì­íèÿ, âûé­äÿ ê íåìó, äîáè­ëèñü òîãî, ÷òî îí îòñòó­ïèë. Âíå­ñåí ïåð­âûé çåìåëü­íûé çàêîí. Ñïó­ðèé Êàñ­ñèé, áûâ­øèé êîí­ñóë, îáâè­íåí â ñòðåì­ëå­íèè ê öàð­ñêîé âëà­ñòè, îñóæ­äåí è êàç­íåí. Âåñòàë­êà Ïîïè­ëèÿ çà ïðå­ñòóï­íûé áëóä ïîãðå­áå­íà çàæè­âî. Òàê êàê ñîñåä­íèå âåé­ÿíå ïðî­äîë­æà­ëè íàáå­ãè íå îïàñ­íûå, íî õëî­ïîò­ëè­âûå, òî ñåìåé­ñòâî Ôàáè­åâ ïîïðî­ñè­ëî ïåðå­äàòü ýòó âîé­íó åìó è âûøëî íà âîé­íó â ÷èñ­ëå 306 âîîðó­æåí­íûõ ìóæåé, íî âñå îíè, êðî­ìå îäíî­ãî, áûëè ïåðå­áè­òû ïîä Êðå­ìå­ðîé. Êîí­ñóë Àïïèé Êëàâ­äèé, íåóäà÷­íî ñðà­æà­ÿñü ïðî­òèâ âîëü­ñêîâ èç-çà óïðÿì­ñòâà ñâî­èõ âîè­íîâ, íàêà­çû­âà­åò ïàë­êà­ìè êàæ­äî­ãî äåñÿ­òî­ãî. Êíè­ãà ñîäåð­æèò è äðó­ãèå âîåí­íûå äåé­ñò­âèÿ ïðî­òèâ âîëü­ñêîâ, ãåð­íè­êîâ è âåé­ÿí, à òàê­æå ðàçäî­ðû ìåæ­äó ñåíà­òî­ðà­ìè è íàðî­äîì.

EX LIB­RO II
Bru­tus iureiu­ran­do po­pu­lum adstrin­xit, ne­mi­nem Ro­mae reg­na­re pas­su­ros. Tar­qui­nium Con­la­ti­num, col­le­gam suum, prop­ter ad­fi­ni­ta­tem Tar­qui­nio­rum sus­pec­tum coe­git con­su­la­tu se ab­di­ca­re et ci­vi­ta­te ce­de­re. bo­na re­gum di­ri­pi ius­sit, ag­rum Mar­ti con­sec­ra­vit; qui cam­pus Mar­tius no­mi­na­tus est. adu­les­cen­tes no­bi­les, in qui­bus suos quo­que et frat­ris fi­lios, quia co­niu­ra­ve­rant de re­ci­pien­dis re­gi­bus, se­cu­ri per­cus­sit. ser­vo in­di­ci, cui Vin­di­cio no­men fuit, li­ber­ta­tem de­dit; ex cui­us no­mi­ne vin­dic­ta ap­pel­la­ta. cum ad­ver­sus re­ges, qui contrac­tis Veien­tum et Tar­qui­nien­sium co­piis bel­lum in­tu­le­rant, exer­ci­tum du­xis­set, in acie cum Ar­run­te, fi­lio Su­per­bi, com­mor­tuus est; eum­que mat­ro­nae an­no lu­xe­runt. P. Va­le­rius con­sul le­gem de pro­vo­ca­tio­ne ad po­pu­lum tu­lit. Ca­pi­to­lium de­di­ca­tum est. Por­sen­na, Clu­si­no­rum rex, bel­lo pro Tar­quinîs sus­cep­to cum ad Iani­cu­lum ve­nis­set, ne Ti­be­rim tran­si­ret, vir­tu­te Coc­li­tis Ho­ra­ti pro­hi­bi­tus est. qui, dum alii pon­tem Sub­li­cium res­cin­dunt, so­lus Et­rus­cos sus­ti­nuit et pon­te rup­to ar­ma­tus in flu­men se mi­sit et ad suos transna­vit. ac­ces­sit al­te­rum vir­tu­tis exemplum in Mu­cio. qui cum ad fe­rien­dum Por­sen­nam castra hos­tium intras­set, oc­ci­so scri­ba, quem re­gem es­se exis­ti­ma­ve­rat, conpre­hen­sus in­po­si­tam ma­num al­ta­ri­bus, in qui­bus sac­ri­fi­ca­tum erat, exu­ri pas­sus est di­xit­que ta­les CCC es­se. quo­rum ad­mi­ra­tio­ne coac­tus Por­sen­na pa­cis con­di­cio­nes fer­re bel­lum omi­sit ac­cep­tis ob­si­di­bus. ex qui­bus vir­go una Cloe­lia de­cep­tis cus­to­di­bus per Ti­be­rim ad suos transna­vit et, cum red­di­ta es­set, <a> Por­sen­na ho­no­ri­fi­ce re­mis­sa equestri sta­tua do­na­ta est. ad­ver­sus Tar­qui­nium Su­per­bum cum La­ti­no­rum exer­ci­tu bel­lum in­fe­ren­tem Aulus Pos­tu­mius dic­ta­tor pros­pe­re pug­na­vit. Ap­pius Clau­dius ex Sa­bi­nis Ro­mam transfu­git. ob hoc Clau­dia tri­bus adiec­ta est nu­me­rus­que tri­buum amplia­tus est, ut es­sent XXI. plebs cum prop­ter ne­xos ob aes alie­num in sac­rum mon­tem se­ces­sis­set, con­si­lio Me­ne­ni Ag­rip­pae a se­di­tio­ne re­vo­ca­ta est. idem Ag­rip­pa cum de­ces­sis­set, prop­ter pau­per­ta­tem pub­li­co in­pen­dio ela­tus est. tri­bu­ni ple­bis quin­que crea­ti sunt. op­pi­dum Vulsco­rum Co­rio­li cap­tum est vir­tu­te et ope­ra Cn. Mar­ci, qui ob hoc Co­rio­la­nus vo­ca­tus est. T. La­tin<i>us, vir de ple­be, cum in vi­su ad­mo­ni­tus, ut de qui­bus­dam re­li­gio­ni­bus ad se­na­tum per­fer­ret, [et] neg­le­xis­set, amis­so fi­lio pe­di­bus de­bi­lis fac­tus, postquam de­la­tus ad se­na­tum lec­ti­ca eadem il­la in­di­ca­ve­rat, usu pe­dum re­cep­to do­mum re­ver­sus est. cum Cn. Mar­cius Co­rio­la­nus, qui in exi­lium erat pul­sus, dux Vulsco­rum fac­tus exer­ci­tum hos­tium ur­bi ad­mo­vis­set, et mis­si ad eum pri­mum le­ga­ti, pos­tea sa­cer­do­tes frustra dep­re­ca­ti es­sent, ne bel­lum pat­riae in­fer­ret, Ve­tu­ria ma­ter et Vo­lum­nia uxor im­pet­ra­ve­runt ab eo, ut re­ce­de­ret. lex ag­ra­ria pri­mum la­ta est. Spu­rius Cas­sius con­su­la­ris reg­ni cri­mi­ne dam­na­tus est ne­ca­tus­que. <Op>il­lia vir­go Ves­ta­lis ob in­ces­tum vi­va de­fos­sa est. cum vi­ci­ni Veien­tes in­com­mo­di ma­gis quam gra­ves es­sent, fa­mi­lia Fa­bio­rum id bel­lum ge­ren­dum de­po­pos­cit mi­sit­que in id tre­cen­tos et sex ar­ma­tos, qui ad Cre­me­ram prae­ter unum ab hos­ti­bus cae­si sunt. Ap­pius Clau­dius cos. cum ad­ver­sus Vulscos con­tu­ma­cia exer­ci­tus ma­le pug­na­tum es­set, de­ci­mum quem­que mi­li­tum fus­te per­cus­sit. res prae­te­rea ad­ver­sus Vulscos et Her­ni­cos et Veien­tes et se­di­tio­nes in­ter pat­res ple­bem­que con­ti­net.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1364004412 1364004413 1364004421 1364143003 1364143004 1364143005