Ïåðåâîä ñ ëàòèíñêîãî, âñòóïèòåëüíàÿ ñòàòüÿ è ïðèìå÷àíèÿ À. Ë. Ñìûøëÿåâà.
Òåêñò ïðèâîäèòñÿ ïî èçäàíèþ: Âåñòíèê äðåâíåé èñòîðèè. 1985, ¹ 4, ñ. 221—233, 1986, ¹ 1, ñ. 194—214.
 êðóãëûõ ñêîáêàõ äàþòñÿ ïîÿñíåíèÿ ïåðåâîä÷èêà, à â êâàäðàòíûõ — ïðåäïîëàãàåìûå ãëîññåìû è èíòåðïîëÿöèè. Íàçâàíèÿ ãëàâ, âçÿòûå â ñêîáêè, ïðèíàäëåæàò Î. Ëåíåëþ, áåç ñêîáîê — ñàìîìó Óëüïèàíó. Ññûëêè íà Äèãåñòû äàþòñÿ áåç óêàçàíèÿ èñòî÷íèêà. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
Î æåñòîêîñòè ãîñïîä682213 (1. 6. 2 = Coll. 3. 3. 1— 2214 (Coll. 3. 3. 5). À òàêæå áîæåñòâåííûé Ïèé ê ïðîøåíèþ Àëüôèÿ Þëèÿ ïðèïèñàë òàê: «Ïîâèíîâåíèå ðàáîâ ñëåäóåò îáåñïå÷èâàòü íå òîëüêî âëàñòüþ, íî è óìåðåííîñòüþ, è äîñòàòî÷íûì ñîäåðæàíèåì, è ñïðàâåäëèâûìè (òðåáîâàíèÿìè) ðàáîòû. Ñëåäîâàòåëüíî, òû ñàì äîëæåí (îá ýòîì) çàáîòèòüñÿ è îáõîäèòüñÿ ñ ðàáàìè ñïðàâåäëèâî è óìåðåííî, ÷òîáû òåáå ëåã÷å áûëî è îò íèõ òðåáîâàòü (äîëæíîãî). Åñëè æå îêàæåòñÿ, ÷òî òåáå íå ïîä ñèëó ðàñõîäû (íà èõ ñîäåðæàíèå) èëè ÷òî òû ãîñïîäñòâóåøü íàä íèìè ñ æåñòîêîñòüþ, òî ñâåòëåéøèé ìóæ ïðîêîíñóë îáÿçàí ïðåäóïðåäèòü, ÷òîáû ïðîòèâ òåáÿ íå áûëî ó÷èíåíî ÷åãî-ëèáî ìÿòåæíîãî, è ïðèíóäèòü òåáÿ ìîèì èìåíåì ïðîäàòü èõ. (Íàïèñàíî) â êîíñóëüñòâî Ãëàáðèîíà è Îìóëëà»69. |
De dominorum saevitia2213 (1. 6. 2 = Coll. 3. 3. 1—4) Si dominus in servos saevierit vel ad impudicitiam turpemque violationem compellat, quae sint partes praesidis, ex rescripto divi Pii ad Aelium Marcianum proconsulem Baeticae manifestabitur. cuius rescripti verba haec sunt: «Dominorum quidem potestatem in suos servos illibatam esse oportet nec cuiquam hominum ius suum detrahi: sed dominorum interest, ne auxilium contra saevitiam vel famem vel intolerabilem iniuriam denegetur his qui iuste deprecantur. ideoque cognosce de querellis eorum, qui ex familia Julii Sabini ad statuam confugerunt, et si vel durius habitos quam aequum est vel infami iniuria affectos cognoveris, veniri iube ita, ut in potestatem domini non revertantur. quis si meae constitutioni fraudem fecerit, sciet me admissum severius exsecuturum». divus etiam Hadrianus Umbriciam quandam matronam in quinquennium relegavil, quod ex levissimis causis ancillas atrocissime tractasset. 2214 (Coll. 3. 3. 5) Item divus Pius ad libellum Alfii Iulii rescripsit [in] haec verba: «Servorum obsequium non solum imperio, sed et moderatione et sufficientibus praebitis et iustis operibus contineri oportet. (6) Itaque et ipse curare debes [ei] iuste ac tempera[t]e [ser]vos tractare, ut e[x] facili requirere eos possis, n[e], si apparuerit vel imparem te inpendiis esse vel atrociorem dominatione saevitiam exercere, necesse habeat proconsul V. C, ne quid tumultuosius contra [te] accidat, praevenire et ex mea iam auctoritate [te] ad alienandos eos conpellere. Glabrione et Omullo Coss». |