Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà II, ãë. 13

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

13. (1) Êîãäà áûë îòïó­ùåí Ìóöèé, êîòî­ðî­ãî ïîòîì çà ïîòå­ðþ ïðà­âîé ðóêè íàðåê­ëè Ñöå­âî­ëîé36, Ïîð­ñå­íà ïîñëàë â Ðèì ïîñëîâ; (2) òàê ïîòðÿñ­ëî åãî è ïåð­âîå ïîêó­øå­íèå, îò êîòî­ðî­ãî îí óáå­ðåã­ñÿ ëèøü ïî îøèá­êå óáèé­öû, è îïàñ­íîñòü, ãðî­çÿ­ùàÿ âïðåäü ñòîëü­êî ðàç, ñêîëü­êî áóäåò çàãî­âîð­ùè­êîâ, ÷òî îí ñàì îò ñåáÿ ïðåä­ëî­æèë ðèì­ëÿ­íàì óñëî­âèÿ ìèðà. (3) Ïðåä­ëî­æå­íèå âîç­âðà­òèòü Òàðê­âè­íè­ÿì öàð­ñêóþ âëàñòü áûëî òùåò­íûì, è îí ñäå­ëàë åãî ëèøü ïîòî­ìó, ÷òî íå ìîã îòêà­çàòü Òàðê­âè­íè­ÿì, à íå ïîòî­ìó, ÷òî íå ïðåä­âèäåë îòêà­çà ðèì­ëÿí. (4) Çàòî îí äîáèë­ñÿ âîç­âðà­ùå­íèÿ âåé­ÿ­íàì çàõâà­÷åí­íûõ çåìåëü è ïîòðå­áî­âàë äàòü çàëîæ­íè­êîâ, åñëè ðèì­ëÿíå õîòÿò, ÷òîáû óâåäå­íû áûëè âîé­ñêà ñ ßíè­êó­ëà. Íà òàêèõ óñëî­âè­ÿõ áûë çàêëþ­÷åí ìèð, è Ïîð­ñå­íà óâåë âîé­ñêî ñ ßíè­êó­ëà è ïîêè­íóë ðèì­ñêóþ çåì­ëþ. (5) Ãàþ Ìóöèþ â íàãðà­äó çà äîá­ëåñòü âûäà­ëè ñåíà­òî­ðû ïîëå çà Òèá­ðîì, êîòî­ðîå ïîòîì ñòà­ëè íàçû­âàòü Ìóöè­å­âû­ìè ëóãà­ìè.

(6) Òàêàÿ ïî÷åñòü ïîäâèã­ëà äàæå æåí­ùèí ê äîá­ëåñò­íî­ìó äåÿ­íèþ âî èìÿ îáùå­ãî äåëà: îäíà èç äåâó­øåê-çàëîæ­íèö, ïî èìå­íè Êëå­ëèÿ37, âîñ­ïîëü­çî­âàâ­øèñü òåì, ÷òî ëàãåðü ýòðóñ­êîâ áûë ðàñ­ïî­ëî­æåí íåâäà­ëå­êå îò Òèá­ðà, îáìà­íó­ëà ñòðà­æó è, âîç­ãëà­âèâ îòðÿä äåâó­øåê, ïåðå­ïëû­ëà ñ íèìè ðåêó ïîä ñòðå­ëà­ìè íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, âñåõ âåð­íóâ íåâðåäè­ìû­ìè ê áëèç­êèì â Ðèì. (7) Êîãäà î òîì äîíåñ­ëè öàðþ, îí ïîíà­÷à­ëó, ðàç­ãíå­âàí­íûé, ïîñëàë âåñò­íè­êîâ â Ðèì âûòðå­áî­âàòü çàëîæ­íè­öó Êëå­ëèþ — îñòàëü­íûå-äå ìàëî åãî çàáîòÿò; (8) à çàòåì, ñìå­íèâ ãíåâ íà èçóì­ëå­íèå, ñòàë ãîâî­ðèòü, ÷òî ýòèì ïîäâè­ãîì ïðå­âçî­øëà îíà Êîêëå­ñîâ è Ìóöè­åâ, è îáú­ÿâèë, ÷òî, åñëè íå âûäà­äóò çàëîæ­íè­öó, îí áóäåò ñ÷è­òàòü äîãî­âîð íàðó­øåí­íûì, åñëè æå âûäà­äóò, îí îòïó­ñòèò åå ê ñâî­èì öåëîé è íåâðåäè­ìîé. (9) Îáå ñòî­ðî­íû ñäåð­æà­ëè ñëî­âî: è ðèì­ëÿíå â ñîîò­âåò­ñò­âèè ñ äîãî­âî­ðîì âåð­íó­ëè çàëîã ìèðà, è ó ýòðóñ­ñêî­ãî öàðÿ äîá­ëåñòü äåâóø­êè íå òîëü­êî îñòà­ëàñü áåç­íà­êà­çàí­íîé, íî è áûëà âîç­íà­ãðàæ­äå­íà; öàðü, ïîõâà­ëèâ åå, îáú­ÿâèë, ÷òî äàðèò åé ÷àñòü çàëîæ­íè­êîâ è ïóñòü âûáå­ðåò êîãî õî÷åò. (10) Êîãäà åé âûâå­ëè âñåõ, îíà, êàê ðàñ­ñêà­çû­âà­þò, âûáðà­ëà íåñî­âåð­øåí­íî­ëåò­íèõ; ýòî äåëà­ëî ÷åñòü åå öåëî­ìóä­ðèþ, è ñàìè çàëîæ­íè­êè ñîãëà­ñè­ëèñü, ÷òî âñå­ãî ïðà­âèëü­íåé áûëî îñâî­áî­äèòü òåõ, ÷åé âîç­ðàñò íàè­áî­ëåå áåç­çà­ùè­òåí. (11) À ïî âîñ­ñòà­íîâ­ëå­íèè ìèðà íåáû­âà­ëàÿ æåí­ñêàÿ îòâà­ãà ïðî­ñëàâ­ëå­íà áûëà íåáû­âà­ëîé ïî÷å­ñòüþ — êîí­íîé ñòà­òó­åé: â êîí­öå ñ.75 Ñâÿ­ùåí­íîé óëè­öû âîç­äâèã­ëè èçî­áðà­æå­íèå äåâû, âîñ­ñåäàþ­ùåé íà êîíå38.

13. Mu­cium di­mis­sum, cui pos­tea Scae­vo­lae a cla­de dextrae ma­nus cog­no­men in­di­tum, le­ga­ti a Por­sin­na Ro­mam se­cu­ti sunt; [2] adeo mo­ve­rat eum et pri­mi pe­ri­cu­li ca­sus, a quo ni­hil se prae­ter er­ro­rem in­si­dia­to­ris te­xis­set, et su­beun­da di­mi­ca­tio to­tiens, quot co­niu­ra­ti su­pe­res­sent, ut pa­cis con­di­cio­nes ultro fer­ret Ro­ma­nis. [3] iac­ta­tum in con­di­cio­ni­bus ne­qui­quam de Tar­qui­niis in reg­num res­ti­tuen­dis, ma­gis quia id ne­ga­re ip­se ne­qui­ve­rat Tar­qui­niis, quam quod ne­ga­tum iri si­bi ab Ro­ma­nis ig­no­ra­ret. [4] de ag­ro Veien­ti­bus res­ti­tuen­do in­pet­ra­tum, expres­sa­que ne­ces­si­tas ob­si­des dan­di Ro­ma­nis, si Iani­cu­lo prae­si­dium de­du­ci vel­lent. his con­di­cio­ni­bus con­po­si­ta pa­ce exer­ci­tum ab Iani­cu­lo de­du­xit Por­sin­na et ag­ro Ro­ma­no ex­ces­sit. [5] pat­res C. Mu­cio vir­tu­tis cau­sa trans Ti­be­rim ag­rum do­no de­de­re, quae pos­tea sunt Mu­cia pra­ta ap­pel­la­ta.

[6] er­go ita ho­no­ra­ta vir­tu­te fe­mi­nae quo­que ad pub­li­ca de­co­ra ex­ci­ta­tae, et Cloe­lia vir­go, una ex ob­si­di­bus, cum castra Et­rus­co­rum for­te haud pro­cul ri­pa Ti­be­ris lo­ca­ta es­sent, frustra­ta cus­to­des, dux ag­mi­nis vir­gi­num in­ter te­la hos­tium Ti­be­rim tra­na­vit sos­pi­tes­que om­nes Ro­mam ad pro­pin­quos res­ti­tuit. [7] quod ubi re­gi nun­tia­tum est, pri­mo in­cen­sus ira ora­to­res Ro­mam mi­sit ad Cloe­liam ob­si­dem de­pos­cen­dam: alias haud mag­ni fa­ce­re; [8] dein­de in ad­mi­ra­tio­nem ver­sus sup­ra Coc­li­tes Mu­cios­que di­ce­re id fa­ci­nus es­se et prae se fer­re, quem ad mo­dum, si non de­da­tur ob­ses, pro rup­to foe­dus se ha­bi­tu­rum, sic de­di­tam in­tac­tam in­vio­la­tam­que ad suos re­mis­su­rum. [9] ut­rim­que consti­tit fi­des: et Ro­ma­ni pig­nus pa­cis ex foe­de­re res­ti­tue­runt, et apud re­gem Et­rus­cum non tu­ta so­lum sed ho­no­ra­ta etiam vir­tus fuit, lau­da­tam­que vir­gi­nem par­te ob­si­dum se do­na­re di­xit; [10] ip­sa, quos vel­let, le­ge­ret. pro­duc­tis om­ni­bus ele­gis­se in­pu­bes di­ci­tur, quod et vir­gi­ni­ta­ti de­co­rum et con­sen­su ob­si­dum ip­so­rum pro­ba­bi­le erat, eam aeta­tem po­tis­si­mum li­be­ra­ri ab hos­te, quae ma­xi­me op­por­tu­na iniu­riae es­set. [11] pa­ce re­din­teg­ra­ta Ro­ma­ni no­vam in fe­mi­na vir­tu­tem no­vo ge­ne­re ho­no­ris, sta­tua equestri, do­na­ve­re: in sum­ma sac­ra via po­si­ta vir­go in­si­dens equo.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 36Ïðî­çâè­ùå Ñöå­âî­ëà (Scae­vo­la) íàðîä­íàÿ ýòè­ìî­ëî­ãèÿ ñâÿ­çû­âà­ëà ñ ëàòèí­ñêèì ñëî­âîì scae­va — «ëåâàÿ ðóêà» («Ëåâ­øà»).
  • 37Ëåãåí­äó î Êëå­ëèè (ñ íåêî­òî­ðû­ìè ðàñ­õîæ­äå­íè­ÿ­ìè) ðàñ­ñêà­çû­âà­þò ìíî­ãèå àâòî­ðû. Ñì., íàïðè­ìåð: Âåð­ãè­ëèé. Ýíå­èäà, 8, 651; Þâå­íàë. Ñàòè­ðû. 8, 265; Ôëîð, I, 10, 7.
  • 38Êîí­íûå ñòà­òóè, êàê çíàê îêà­çà­íèÿ ïî÷å­ñòè, áûëè çàèì­ñò­âî­âà­íû ðèì­ëÿ­íà­ìè ó ãðå­êîâ íå ðàíåå IV â. äî í. ý.; ïîýòî­ìó ñòà­òóÿ âðÿä ëè èçî­áðà­æà­ëà Êëå­ëèþ. Âåðî­ÿò­íî, ýòî áûëî èçî­áðà­æå­íèå áîæå­ñòâà (âîç­ìîæ­íî, Êîí­íîé Âåíå­ðû).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000214 1364000215 1364000216