Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
13. (1) Êîãäà áûë îòïóùåí Ìóöèé, êîòîðîãî ïîòîì çà ïîòåðþ ïðàâîé ðóêè íàðåêëè Ñöåâîëîé36, Ïîðñåíà ïîñëàë â Ðèì ïîñëîâ; (2) òàê ïîòðÿñëî åãî è ïåðâîå ïîêóøåíèå, îò êîòîðîãî îí óáåðåãñÿ ëèøü ïî îøèáêå óáèéöû, è îïàñíîñòü, ãðîçÿùàÿ âïðåäü ñòîëüêî ðàç, ñêîëüêî áóäåò çàãîâîðùèêîâ, ÷òî îí ñàì îò ñåáÿ ïðåäëîæèë ðèìëÿíàì óñëîâèÿ ìèðà. (3) Ïðåäëîæåíèå âîçâðàòèòü Òàðêâèíèÿì öàðñêóþ âëàñòü áûëî òùåòíûì, è îí ñäåëàë åãî ëèøü ïîòîìó, ÷òî íå ìîã îòêàçàòü Òàðêâèíèÿì, à íå ïîòîìó, ÷òî íå ïðåäâèäåë îòêàçà ðèìëÿí. (4) Çàòî îí äîáèëñÿ âîçâðàùåíèÿ âåéÿíàì çàõâà÷åííûõ çåìåëü è ïîòðåáîâàë äàòü çàëîæíèêîâ, åñëè ðèìëÿíå õîòÿò, ÷òîáû óâåäåíû áûëè âîéñêà ñ ßíèêóëà. Íà òàêèõ óñëîâèÿõ áûë çàêëþ÷åí ìèð, è Ïîðñåíà óâåë âîéñêî ñ ßíèêóëà è ïîêèíóë ðèìñêóþ çåìëþ. (5) Ãàþ Ìóöèþ â íàãðàäó çà äîáëåñòü âûäàëè ñåíàòîðû ïîëå çà Òèáðîì, êîòîðîå ïîòîì ñòàëè íàçûâàòü Ìóöèåâûìè ëóãàìè. (6) Òàêàÿ ïî÷åñòü ïîäâèãëà äàæå æåíùèí ê äîáëåñòíîìó äåÿíèþ âî èìÿ îáùåãî äåëà: îäíà èç äåâóøåê-çàëîæíèö, ïî èìåíè Êëåëèÿ37, âîñïîëüçîâàâøèñü òåì, ÷òî ëàãåðü ýòðóñêîâ áûë ðàñïîëîæåí íåâäàëåêå îò Òèáðà, îáìàíóëà ñòðàæó è, âîçãëàâèâ îòðÿä äåâóøåê, ïåðåïëûëà ñ íèìè ðåêó ïîä ñòðåëàìè íåïðèÿòåëÿ, âñåõ âåðíóâ íåâðåäèìûìè ê áëèçêèì â Ðèì. (7) Êîãäà î òîì äîíåñëè öàðþ, îí ïîíà÷àëó, ðàçãíåâàííûé, ïîñëàë âåñòíèêîâ â Ðèì âûòðåáîâàòü çàëîæíèöó Êëåëèþ — îñòàëüíûå-äå ìàëî åãî çàáîòÿò; (8) à çàòåì, ñìåíèâ ãíåâ íà èçóìëåíèå, ñòàë ãîâîðèòü, ÷òî ýòèì ïîäâèãîì ïðåâçîøëà îíà Êîêëåñîâ è Ìóöèåâ, è îáúÿâèë, ÷òî, åñëè íå âûäàäóò çàëîæíèöó, îí áóäåò ñ÷èòàòü äîãîâîð íàðóøåííûì, åñëè æå âûäàäóò, îí îòïóñòèò åå ê ñâîèì öåëîé è íåâðåäèìîé. (9) Îáå ñòîðîíû ñäåðæàëè ñëîâî: è ðèìëÿíå â ñîîòâåòñòâèè ñ äîãîâîðîì âåðíóëè çàëîã ìèðà, è ó ýòðóññêîãî öàðÿ äîáëåñòü äåâóøêè íå òîëüêî îñòàëàñü áåçíàêàçàííîé, íî è áûëà âîçíàãðàæäåíà; öàðü, ïîõâàëèâ åå, îáúÿâèë, ÷òî äàðèò åé ÷àñòü çàëîæíèêîâ è ïóñòü âûáåðåò êîãî õî÷åò. (10) Êîãäà åé âûâåëè âñåõ, îíà, êàê ðàññêàçûâàþò, âûáðàëà íåñîâåðøåííîëåòíèõ; ýòî äåëàëî ÷åñòü åå öåëîìóäðèþ, è ñàìè çàëîæíèêè ñîãëàñèëèñü, ÷òî âñåãî ïðàâèëüíåé áûëî îñâîáîäèòü òåõ, ÷åé âîçðàñò íàèáîëåå áåççàùèòåí. (11) À ïî âîññòàíîâëåíèè ìèðà íåáûâàëàÿ æåíñêàÿ îòâàãà ïðîñëàâëåíà áûëà íåáûâàëîé ïî÷åñòüþ — êîííîé ñòàòóåé: â êîíöå ñ.75 Ñâÿùåííîé óëèöû âîçäâèãëè èçîáðàæåíèå äåâû, âîññåäàþùåé íà êîíå38. |
13. Mucium dimissum, cui postea Scaevolae a clade dextrae manus cognomen inditum, legati a Porsinna Romam secuti sunt; [2] adeo moverat eum et primi periculi casus, a quo nihil se praeter errorem insidiatoris texisset, et subeunda dimicatio totiens, quot coniurati superessent, ut pacis condiciones ultro ferret Romanis. [3] iactatum in condicionibus nequiquam de Tarquiniis in regnum restituendis, magis quia id negare ipse nequiverat Tarquiniis, quam quod negatum iri sibi ab Romanis ignoraret. [4] de agro Veientibus restituendo inpetratum, expressaque necessitas obsides dandi Romanis, si Ianiculo praesidium deduci vellent. his condicionibus conposita pace exercitum ab Ianiculo deduxit Porsinna et agro Romano excessit. [5] patres C. Mucio virtutis causa trans Tiberim agrum dono dedere, quae postea sunt Mucia prata appellata. [6] ergo ita honorata virtute feminae quoque ad publica decora excitatae, et Cloelia virgo, una ex obsidibus, cum castra Etruscorum forte haud procul ripa Tiberis locata essent, frustrata custodes, dux agminis virginum inter tela hostium Tiberim tranavit sospitesque omnes Romam ad propinquos restituit. [7] quod ubi regi nuntiatum est, primo incensus ira oratores Romam misit ad Cloeliam obsidem deposcendam: alias haud magni facere; [8] deinde in admirationem versus supra Coclites Muciosque dicere id facinus esse et prae se ferre, quem ad modum, si non dedatur obses, pro rupto foedus se habiturum, sic deditam intactam inviolatamque ad suos remissurum. [9] utrimque constitit fides: et Romani pignus pacis ex foedere restituerunt, et apud regem Etruscum non tuta solum sed honorata etiam virtus fuit, laudatamque virginem parte obsidum se donare dixit; [10] ipsa, quos vellet, legeret. productis omnibus elegisse inpubes dicitur, quod et virginitati decorum et consensu obsidum ipsorum probabile erat, eam aetatem potissimum liberari ab hoste, quae maxime opportuna iniuriae esset. [11] pace redintegrata Romani novam in femina virtutem novo genere honoris, statua equestri, donavere: in summa sacra via posita virgo insidens equo. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß