Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
49. (1) Äâå âîéíû ÷óòü áûëî íå ïðèøëèñü íà ñëåäóþùèé ãîä [415 ã.], êîãäà âîåííûìè òðèáóíàìè ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ ñòàëè Ïóáëèé Êîðíåëèé Êîññ, Ãàé Âàëåðèé Ïîòèò, Êâèíò Êâèíêöèé Öèíöèííàò è Íóìåðèé Ôàáèé Âèáóëàí. (2) Îäíàêî âîéíà ñ âåéÿíàìè, ÷üè ïîëÿ áûëè îïóñòîøåíû, à óñàäüáû ðàçðóøåíû Òèáðîì111, âûøåäøèì èç áåðåãîâ, îêàçàëàñü îòñðî÷åííîé èç-çà áîãîáîÿçíåííîñòè ïðàâèòåëåé Âåé. (3) Òàêæå è ýêâû, ïîíåñøèå òðè ãîäà íàçàä ïîðàæåíèå, íå ñìîãëè îêàçàòü ïîìîùü ðîäñòâåííûì èì æèòåëÿì Áîë112. (4) Òå ñîâåðøàëè íàáåãè íà âëàäåíèÿ ñîñåäåé-ëàáèêàíöåâ è, òàêèì îáðàçîì, íà÷àëè âîéíó ñ ðèìñêèìè ïîñåëåíöàìè. (5) Ãðàæäàíå Áîë íàäåÿëèñü, ÷òî îíè áóäóò ñïàñåíû ýêâàìè îò âîçìåçäèÿ, íî, îñòàâëåííûå íà ïðîèçâîë ñóäüáû â õîäå âîéíû, äàæå íå çàñëóæèâàþùåé óïîìèíàíèÿ, áûëè îñàæäåíû è ïîñëå êîðîòêîãî áîÿ ëèøèëèñü ãîðîäà è çåìåëü. (6) Íàðîäíûé òðèáóí Ëóöèé Äåöèé ïîïûòàëñÿ áûëî âíåñòè ïðåäëîæåíèå î òîì, ÷òîá è â Áîëû, êàê â Ëàáèêè, áûëè âûâåäåíû ïîñåëåíöû, íî îíî áûëî îòêëîíåíî åãî ñîòîâàðèùàìè, çàÿâèâøèìè, ÷òî îíè íå äîïóñòÿò ïðèíÿòèÿ ïîñòàíîâëåíèÿ ïëåáååâ áåç ñåíàòñêîãî ðàçðåøåíèÿ. (7)  ñëåäóþùåì ãîäó [414 ã.] ýêâû îòîáðàëè Áîëû, âûâåëè òóäà ñâîå ïîñåëåíèå è óêðåïèëè íîâûìè ñèëàìè ýòîò ãîðîä.  Ðèìå âîåííûìè òðèáóíàìè ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ ñòàëè Ãíåé Êîðíåëèé Êîññ, Ëóöèé Âàëåðèé Ïîòèò, Êâèíò Ôàáèé Âèáóëàí âî âòîðîé ðàç è Ìàðê Ïîñòóìèé Ðåãèëëüñêèé. (8) Ïîñëåäíåìó è ïîðó÷èëè âîéíó ñ ýêâàìè, ïîáåäà â êîòîðîé åùå ÿâñòâåííåé, ÷åì ñàìà âîéíà, îáíàðóæèëà çëîáíîå áåçðàññóäñòâî ýòîãî ÷åëîâåêà. (9) Áûñòðî íàáðàâ è ïîäâåäÿ ê Áîëàì âîéñêî, îí â íåáîëüøèõ ñòû÷êàõ ñëîìèë áîåâîé äóõ ýêâîâ è íàêîíåö âîðâàëñÿ â ñ.219 ãîðîä. Ïîñëå ýòîãî îí áîðîëñÿ óæå íå ïðîòèâ âðàãà, à ïðîòèâ ñîãðàæäàí: â ðàçãàð ïðèñòóïà òðèáóí îáåùàë ñâîèì âîèíàì äîáû÷ó, à êîãäà ãîðîä áûë âçÿò, íå ñäåðæàë ñëîâà. (10) Èìåííî ýòî ïîñëóæèëî, ìíå êàæåòñÿ, ïîâîäîì ê îçëîáëåíèþ âîéñêà, à âîâñå íå òî, ÷òî â íåäàâíî óæå ðàçãðàáëåííîì ãîðîäå è â òîëüêî ÷òî âûâåäåííîì ïîñåëåíèè äîáû÷è îêàçàëîñü ìåíüøå, ÷åì îáåùàë âîåííûé òðèáóí. (11) Åãî âîçíåíàâèäåëè åùå ñèëüíåå, ïîñëå òîãî êàê, âûçâàííûé ñîòîâàðèùàìè èç-çà ãîðîäñêèõ ðàñïðåé, îí âåðíóëñÿ â Ðèì è íà ñõîäêå, ãäå íàðîäíûé òðèáóí Ìàðê Ñåêñòèé ïðåäëîæèë çåìåëüíûé çàêîí, ïðåäóñìàòðèâàâøèé âûâåäåíèå ïîñåëåíöåâ â Áîëû, îòâå÷àÿ íà âîïðîñ Ñåêñòèÿ, íå òåì ëè, êòî çàõâàòèë Áîëû ñ îðóæèåì â ðóêàõ, äîëæíû ïðèíàäëåæàòü è ãîðîä ýòîò, è çåìëè, â ñåðäöàõ ïðîèçíåñ ñëîâà ãëóïûå, ïî÷òè ÷òî áåçóìíûå: «Ãîðå ìîèì âîèíàì, åñëè îíè íå óòèõîìèðÿòñÿ!» Óñëûøàííîå ïîòðÿñëî ðàâíî è ñõîäêó, è ñåíàòîðîâ. (12) À íàðîäíûé òðèáóí, ÷åëîâåê ðå÷èñòûé è îñòðîóìíûé, âîñïîëüçîâàâøèñü òåì, ÷òî ñðåäè åãî ïðîòèâíèêîâ îêàçàëñÿ íåñäåðæàííûé íà ÿçûê ãîðäåö, íèêîãî èç âîåííûõ òðèáóíîâ íå âûçûâàë íà ñëîâîïðåíèÿ ÷àùå, ÷åì Ïîñòóìèÿ, äðàçíÿ è ïîíóêàÿ åãî ãîâîðèòü òàêîå, ÷òî âîçáóæäàëî âñåîáùóþ íåíàâèñòü íå òîëüêî ê íåìó ñàìîìó, íî è êî âñåìó åãî ñîñëîâèþ. (13) À òîãäà, âñëåä çà ñòîëü ãðóáûì è çëîáíûì âûñêàçûâàíèåì âîåííîãî òðèáóíà, Ñåêñòèé âîñêëèêíóë: (14) «Âû ñëûøèòå, ðèìëÿíå, îí ãðîçèò íàêàçàíèåì âîèíàì, êàê ðàáàì! È ýòîãî èçâåðãà âû ñî÷òåòå áîëåå äîñòîéíûì åãî âûñîêîãî çâàíèÿ, íåæåëè òåõ, êòî äàðóåò âàì ãîðîä è çåìëþ äëÿ íîâûõ ïîñåëåíèé, êòî çàáîòèòñÿ î âàøåì ïðèñòàíèùå â ñòàðîñòè, êòî ðàäè âàøåãî áëàãà áüåòñÿ ñ íàäìåííûì è æåñòîêèì ïðîòèâíèêîì? (15) Âîò è óäèâëÿéòåñü òîìó, ÷òî íûíå ñòîëü íåìíîãèå îòñòàèâàþò âàøå äåëî. ×åãî æ îò âàñ èì æäàòü? Äîëæíîñòåé, êîòîðûå âû îõîòíåå îòäàåòå âàøèì âðàãàì, ÷åì çàùèòíèêàì ðèìñêîãî íàðîäà? (16) Âû çàñòîíàëè, óñëûøàâ òî, ÷òî ñêàçàë Ïîñòóìèé. Íî ÷òî èç ýòîãî? Âåäü åñëè äàæå íåìåäëåííî ñîñòîèòñÿ ãîëîñîâàíèå, òîãî, êòî âàì óãðîæàåò, âû ïðåäïî÷òåòå òåì, êòî õî÷åò íàäåëèòü âàñ çåìëåþ, êðîâîì, áîãàòñòâîì». |
49. duo bella insequens annus habuisset, quo P. Cornelius Cossus C. Valerius Potitus Q. Quinctius Cincinnatus Num. Fabius Vibulanus tribuni militum consulari potestate fuerunt, [2] ni Veiens bellum religio principum distulisset, quorum agros Tiberis super ripas effusus maxime ruinis villarum vastavit. [3] simul Aequos triennio ante accepta clades prohibuit Bolanis, suae gentis populo, praesidium ferre. [4] excursiones inde in confinem agrum Labicanum factae erant novisque colonis bellum inlatum. [5] quam noxam cum se consensu omnium Aequorum defensuros sperassent, deserti ab suis ne memorabili quidem bello, per obsidionem levemque unam pugnam et oppidum et fines amisere. [6] temptatum ab L. Decio tribuno plebis, ut rogationem ferret qua Bolas quoque, sicut Labicos, coloni mitterentur, per intercessionem collegarum, qui nullum plebi scitum nisi ex auctoritate senatus passuros se perferri ostenderunt, discussum est. [7] bolis insequente anno receptis Aequi coloniaque eo deducta novis viribus oppidum firmarunt, tribunis militum Romae consulari potestate Cn. Cornelio Cosso L. Valerio Potito Q. Fabio Vibulano iterum M. Postumio Regillensi. [8] huic bellum adversus Aequos permissum est, pravae mentis homini, quam tamen victoria magis quam bellum ostendit. [9] nam exercitu impigre scripto ductoque ad Bolas cum levibus proeliis Aequorum animos fregisset, postremo in oppidum inrupit. deinde ab hostibus in cives certamen vertit et cum inter oppugnationem praedam militis fore edixisset, capto oppido fidem mutavit. [10] eam magis adducor ut credam irae causam exercitui fuisse quam quod in urbe nuper direpta coloniaque nova minus praedicatione tribuni praedae fuerit. [11] auxit eam iram, postquam ab collegis arcessitus propter seditiones tribunicias in urbem revertit, audita vox eius in contione stolida ac prope vecors, qua M. Sextio tribuno plebis legem agrariam ferenti, simul Bolas quoque ut mitterentur coloni laturum se dicenti — dignum enim esse qui armis cepissent, eorum urbem agrumque Bolanum esse — «malum quidem militibus meis» inquit, «nisi quieverint.» quod auditum non contionem magis quam mox patres offendit. [12] et tribunus plebis, vir acer nec infacundus, nactus inter adversarios superbum ingenium immodicamque linguam, quam inritando agitandoque in eas impelleret voces quae invidiae non ipsi tantum sed causae atque universe ordini essent, neminem ex collegio tribunorum militum saepius quam Postumium in disceptationem trahebat. [13] tum vero secundum tam saevum atque inhumanum dictum «auditis» inquit, «Quirites, sicut servis malum minantem militibus? [14] tamen haec belua dignior vobis tanto honore videbitur quam qui vos urbe agrisque donatos in colonias mittunt, qui sedem senectuti vestrae prospiciunt, qui pro vestris commodis adversus tam crudeles superbosque adversarios depugnant? [15] incipite deinde mirari cur pauci iam vestram suscipiant causam. quid ut a vobis sperent? An honores, quos adversariis vestris potius quam populi Romani propugnatoribus datis? [16] ingemuistis modo voce huius audita. quid id refert? iam si suffragium detur, hunc qui malum vobis minatur iis qui agros sedesque ac fortunas stabilire volunt praeferetis.» |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß