Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
45. (1) Êàê äðóçüÿ Êàìèëëà, òàê è åãî íåäðóãè áûëè óáåæäåíû, ÷òî äðóãîãî òàêîãî âîåíà÷àëüíèêà íå ñóùåñòâîâàëî â òî âðåìÿ íèãäå. Ïîýòîìó âñå îíè ïî çàêðûòèè ñîáðàíèÿ ñòàëè ñîáèðàòüñÿ ñ ñèëàìè è òîëüêî íàïðÿæåííî îæèäàëè ñèãíàëà. Êîãäà îí ïðîçâó÷àë, àðäåÿíå â ïîëíîé áîåâîé ãîòîâíîñòè ñîøëèñü ó ãîðîäñêèõ âîðîò è Êàìèëë âîçãëàâèë èõ. Âîêðóã ñòîÿëà òàêàÿ òèøèíà, êàêàÿ áûâàåò â íà÷àëå íî÷è. (2) Âñêîðå ïîñëå âûõîäà èç ãîðîäà. êàê è áûëî ïðåäñêàçàíî, íàòêíóëèñü íà ãàëëüñêèé ëàãåðü, íå çàùèùåííûé è íå îõðàíÿåìûé íè ñ îäíîé èç ñòîðîí. Ñ ãðîìêèì êðèêîì îíè íàïàëè íà íåãî. (3) Íèêàêîãî ñðàæåíèÿ íå áûëî — ïîâñþäó øëà ðåçíÿ: ðóáèëè îáúÿòûõ ñíîì áåçîðóæíûõ âîèíîâ. Âïðî÷åì, òåõ, ÷òî áûëè äàëüøå âñåãî, óæàñ ïîäíÿë îòî ñíà è îáðàòèë â áåãñòâî, íî ïîñêîëüêó îíè íå çíàëè, îòêóäà è ÷òî ýòî çà íàïàñòü, òî ìíîãèå ïî ðàñòåðÿííîñòè áðîñèëèñü êàê ðàç â ñòîðîíó âðàãà. Çíà÷èòåëüíàÿ ÷àñòü ãàëëîâ âðàññûïíóþ áåæàëà â çåìëþ Àíòèÿ, ãäå îíè áûëè îêðóæåíû ïðåäïðèíÿâøèìè âûëàçêó ãîðîæàíàìè. (4) À â âåéñêîé çåìëå ïðîèçîøëî ïîäîáíîå æå èçáèåíèå òóñêîâ. Äåëî â òîì, ÷òî îíè áûëè ñòîëü áåçæàëîñòíû ê Ãîðîäó, êîòîðûé ïî÷òè ÷åòûðåñòà ëåò áûë èõ ñîñåäîì, à òåïåðü ñòàë æåðòâîé íåâèäàííîãî è íåñëûõàííîãî âðàãà, ÷òî ñîâåðøàëè íàáåãè íà ðèìñêóþ çåìëþ. Áóäó÷è è áåç òîãî îáðåìåíåíû äîáû÷åé, îíè ñîáðàëèñü íàïàñòü äàæå íà Âåéè — ïîñëåäíåå ïðèáåæèùå è íàäåæäó ðèìñêîãî íàðîäà. (5) Ðèìñêèå âîèíû ñíà÷àëà óâèäåëè èõ, áðîäèâøèõ ïî ïîëÿì, à ïîòîì ñíîâà, êîãäà îíè, ñîáðàâøèñü òîëïîé, ãíàëè ïåðåä ñîáîé äîáû÷ó. Çàïðèìåòèëè è ëàãåðü, ðàçáèòûé íåïîäàëåêó îò Âåé. (6) Ñïåðâà âñåìè îâëàäåëà æàëîñòü ê ñåáå, íî ïîòîì åå ñìåíèëî âîçìóùåíèå è ãíåâ: ýòðóñêàì ëè, îò êîèõ îíè îòâðàòèëè íà ñåáÿ ãàëëüñêóþ âîéíó, ãëóìèòüñÿ íàä èõ íåñ÷àñòèÿìè? (7) Åëå ñäåðæàëèñü îíè, ÷òîáû íå íàïàñòü íåìåäëåííî, íî èõ îñòàíîâèë öåíòóðèîí Êâèíò Öåäèöèé, êîòîðîãî îíè ñàìè âûáðàëè ñåáå â ïðåäâîäèòåëè. Ðåøåíî áûëî äîæäàòüñÿ íî÷è, ñ.273 êîãäà ïîâòîðèëîñü âñå, êàê â Àðäåå, è ñòîëü æå ñ÷àñòëèâî çàêîí÷èëîñü — (8) íåäîñòàâàëî ëèøü âîåíà÷àëüíèêà, ðàâíîãî Êàìèëëó. Ìàëî òîãî, ïî óêàçàíèÿì ïëåííûõ, óöåëåâøèõ îò íî÷íîé ðåçíè, ðèìëÿíå îòïðàâèëèñü ê Ñàëèíàì117, ïðîòèâ äðóãîãî îòðÿäà òóñêîâ è, íåîæèäàííî íàïàâ íà íèõ ñëåäóþùåé íî÷üþ, ó÷èíèëè èçáèåíèå åùå áîëüøåå. Òîðæåñòâóÿ äâîéíóþ ïîáåäó, îíè âåðíóëèñü â Âåéè. |
45. Aequis iniquisque persuasum erat tantum bello virum neminem usquam ea tempestate esse. contione dimissa corpora curant intenti quam mox signum daretur. quo dato primae silentio noctis ad portas Camillo praesto fuere. [2] egressi haud procul urbe, sicut praedictum erat, castra Gallorum intuta neglectaque ab omni parte nacti cum ingenti clamore invadunt. [3] nusquam proelium, omnibus locis caedes est; nuda corpora et soluta somno trucidantur. extremos tamen pavor cubilibus suis excitos, quae aut unde vis esset ignaros, in fugam et quosdam in hostem ipsum improvidos tulit. magna pars in agrum Antiatem delati incursione ab oppidanis in palatos facta circumveniuntur. [4] similis in agro Veienti Tuscorum facta strages est, qui urbis iam prope quadringentesimum annum vicinae, oppressae ab hoste invisitato, inaudito, adeo nihil miseriti sunt ut in agrum Romanum eo tempore incursiones facerent plenique praedae Veios etiam praesidiumque, spem ultimam Romani nominis, in animo habuerint oppugnare. [5] viderant eos milites Romani vagantes per agros et congregato agmine praedam prae se agentis, et castra cernebant haud procul Veiis posita. [6] inde primum miseratio sui, deinde indignitas atque ex ea ira animos cepit: Etruscisne etiam, a quibus bellum Gallicum in se avertissent, ludibrio esse clades suas? [7] vix temperavere animis quin extemplo impetum facerent; compressi a Q. Caedicio centurione, quem sibimet ipsi praefecerant, rem in noctem sustinuere. [8] tantum par Camillo defuit auctor: cetera eodem ordine eodemque fortunae eventu gesta. quin etiam ducibus captivis, qui caedi nocturnae superfuerant, ad aliam manum Tuscorum ad salinas profecti nocte insequenti ex improviso maiorem caedem edidere, duplicique victoria ovantes Veios redeunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß