Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà V, ãë. 47

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

47. (1) Âîò ÷òî ïðî­èñ­õî­äè­ëî â Âåé­ÿõ, à â Ðèìå òåì âðå­ìå­íåì Êðå­ïîñòü è Êàïè­òî­ëèé ïîä­âåðã­ëèñü óæàñ­íîé îïàñ­íî­ñòè. (2) Äåëî â òîì, ÷òî ãàë­ëû èëè çàìå­òè­ëè ÷åëî­âå­÷å­ñêèå ñëåäû òàì, ãäå ïðî­øåë ãîíåö èç Âåé, èëè ñàìè îáðà­òè­ëè âíè­ìà­íèå, ÷òî ó õðà­ìà Êàð­ìåí­òû121 íà÷è­íà­åò­ñÿ ïîëî­ãèé ïîäú­åì íà ñêà­ëó. Ïîä ïîêðî­âîì íî÷è îíè ñïåð­âà âûñëà­ëè âïå­ðåä áåç­îðóæ­íî­ãî ëàçóò­÷è­êà, ÷òîáû ðàç­âåäàòü äîðî­ãó, à ïîòîì ïîëåç­ëè íàâåðõ óæå âñå. Òàì, ãäå áûëî êðó­òî, îíè ïåðå­äà­âà­ëè îðó­æèå èç ðóê â ðóêè; îäíè ïîä­ñòàâ­ëÿ­ëè ïëå­÷è, äðó­ãèå âçáè­ðà­ëèñü íà íèõ, ñ òåì ÷òîáû ïîòîì âûòà­ùèòü ïåð­âûõ; (3) åñëè áûëî íóæ­íî, âñå ïîä­òÿ­ãè­âà­ëè äðóã äðó­ãà è ïðî­áðà­ëèñü íà âåð­øè­íó òàê òèõî, ÷òî íå òîëü­êî îáìà­íó­ëè áäè­òåëü­íîñòü ñòðà­æè, íî äàæå íå ðàç­áóäè­ëè ñîáàê, æèâîò­íûõ ñòîëü ÷óò­êèõ ê íî÷­íûì øîðî­õàì. (4) Íî èõ ïðè­áëè­æå­íèå íå óêðû­ëîñü îò ãóñåé, êîòî­ðûõ, íåñìîò­ðÿ íà îñò­ðåé­øóþ íåõâàò­êó ïðî­äî­âîëü­ñò­âèÿ, äî ñèõ ïîð íå ñúå­ëè, ïîñêîëü­êó îíè áûëè ïîñâÿ­ùå­íû Þíîíå. Ýòî îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâî è îêà­çà­ëîñü ñïà­ñè­òåëü­íûì. Îò èõ ãîãîòà è õëî­ïà­íüÿ êðû­ëüåâ ïðîñíóë­ñÿ Ìàðê Ìàí­ëèé, çíà­ìå­íè­òûé âîèí, áûâ­øèé êîí­ñó­ëîì òðè ãîäà íàçàä122. Ñõâà­òèâ­øèñü çà îðó­æèå è îäíî­âðå­ìåí­íî ïðè­çû­âàÿ ê îðó­æèþ îñòàëü­íûõ, îí ñðå­äè âñå­îá­ùå­ãî ñìÿ­òå­íèÿ êèíóë­ñÿ âïå­ðåä è óäà­ðîì ùèòà ñáèë âíèç ãàë­ëà, óæå ñòî­ÿâ­øå­ãî íà âåð­øèíå. (5) Ïîêà­òèâ­øèñü âíèç, ãàëë â ïàäå­íèè óâëåê çà ñîáîé òåõ, êòî ïîä­íè­ìàë­ñÿ âñëåä çà íèì, à Ìàí­ëèé ïðè­íÿë­ñÿ ðàçèòü îñòàëü­íûõ — îíè æå, â ñòðà­õå ïîáðî­ñàâ îðó­æèå, öåï­ëÿ­ëèñü ðóêà­ìè çà ñêà­ëû. Íî âîò óæå ñáå­æà­ëèñü è äðó­ãèå ðèì­ëÿíå: îíè íà÷à­ëè ìåòàòü ñòðå­ëû è êàì­íè, ñêèäû­âàÿ âðà­ãîâ ñî ñêàë. Ñðå­äè âñå­îá­ùå­ãî îáâà­ëà ãàëëü­ñêèé îòðÿä ïîêà­òèë­ñÿ ê ïðî­ïà­ñòè è ðóõ­íóë âíèç. (6) Ïî îêîí­÷à­íèè òðå­âî­ãè âñå ïîïû­òà­ëèñü íà îñòà­òîê íî÷è óñíóòü, õîòÿ ïðè öàðèâ­øåì â óìàõ âîç­áóæ­äå­íèè ýòî áûëî íåëåã­êî — ñêà­çû­âà­ëàñü ìèíóâ­øàÿ îïàñ­íîñòü.

(7) Íà ðàñ­ñâå­òå òðó­áà ñîçâà­ëà âîè­íîâ íà ñîâåò ê òðè­áó­íàì: âåäü íóæ­íî áûëî ïî çàñëó­ãàì âîçäàòü è çà ïîäâèã è çà ïðå­ñòóï­ëå­íèå. Ïðåæ­äå âñå­ãî áëà­ãî­äàð­íîñòü çà ñâîå ìóæå­ñòâî ïîëó­÷èë Ìàí­ëèé, åìó áûëè ñäå­ëà­íû ïîäàð­êè îò âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ, è ïî ñ.275 åäè­íî­äóø­íî­ìó ðåøå­íèþ âñåõ âîè­íîâ (8) êàæ­äûé ïðè­íî­ñèë ê íåìó â äîì, íàõî­äèâ­øèé­ñÿ â Êðå­ïî­ñòè, ïî ïîëó­ôóí­òó ïîë­áû è ïî êâàð­òå âèíà. È òî ñêà­çàòü, ñóùàÿ áåç­äå­ëè­öà! Íî â óñëî­âè­ÿõ ãîëî­äà îíà ñòà­íî­âè­ëàñü âåëè­÷àé­øèì äîêà­çà­òåëü­ñò­âîì ëþá­âè, âåäü äëÿ ÷åñò­âî­âà­íèÿ îäíî­ãî-åäèí­ñò­âåí­íî­ãî ÷åëî­âå­êà êàæ­äûé äîë­æåí áûë óðâàòü îò ñîá­ñò­âåí­íûõ íàñóù­íûõ ïîòðåá­íî­ñòåé, îòêà­çû­âàÿ ñåáå â ïèùå. (9) Çàòåì áûëè ïðè­âåäå­íû âîè­íû, ñòî­ÿâ­øèå íà ÷àñàõ â òîì ìåñòå, ãäå íåçà­ìå­÷åí­íûì ñóìåë âçî­áðàòü­ñÿ âðàã. Êîãäà âîåí­íûé òðè­áóí Êâèíò Ñóëü­ïè­öèé îáú­ÿâèë, ÷òî êàç­íèò èõ âñåõ ïî âîåí­íî­ìó îáû­÷àþ, â îòâåò ðàçäàë­ñÿ òàêîé åäè­íî­äóø­íûé êðèê âîè­íîâ, ÷òî îí èñïó­ãàë­ñÿ; (10) ïîñêîëü­êó âñå â îäèí ãîëîñ âèíè­ëè òîëü­êî îäíî­ãî ÷àñî­âî­ãî, îñòàëü­íûõ ðåøå­íî áûëî ïîùà­äèòü, à íåñî­ìíåí­íî­ãî âèíîâ­íè­êà ïðå­ñòóï­ëå­íèÿ ñáðî­ñèòü ñî ñêà­ëû, ÷òî âûçâà­ëî âñå­îá­ùåå îäîá­ðå­íèå. (11) Ñ òåõ ïîð îáå ñòî­ðî­íû óñè­ëè­ëè îõðà­íó: ãàë­ëû ïîòî­ìó, ÷òî èì ñòà­ëî èçâåñò­íî î õîæ­äå­íèè ïîñûëü­íûõ ìåæ­äó Âåé­ÿ­ìè è Ðèìîì, à ðèì­ëÿíå — èç-çà âîñ­ïî­ìè­íà­íèé î íî÷­íîé òðå­âî­ãå.

47. dum haec Veiis age­ban­tur, in­te­rim arx Ro­mae Ca­pi­to­lium­que in in­gen­ti pe­ri­cu­lo fuit. [2] nam­que Gal­li seu ves­ti­gio no­ta­to hu­ma­no, qua nun­tius a Veiis per­ve­ne­rat, seu sua spon­te ani­mad­ver­so ad Car­men­tis sa­xo as­cen­su aequo, noc­te sub­lustri cum pri­mo iner­mem qui tempta­ret viam prae­mi­sis­sent, tra­den­tes in­de ar­ma ubi quid ini­qui es­set, al­ter­ni in­ni­xi sub­le­van­tes­que in vi­cem et tra­hen­tes alii alios, [3] prout pos­tu­la­ret lo­cus, tan­to si­len­tio in sum­mum eva­se­re ut non cus­to­des so­lum fal­le­rent, sed ne ca­nes qui­dem, sol­li­ci­tum ani­mal ad noc­tur­nos stre­pi­tus, ex­ci­ta­rent. [4] an­se­res non fe­fel­le­re qui­bus sac­ris Iuno­nis in sum­ma ino­pia ci­bi ta­men absti­ne­ba­tur. quae res sa­lu­ti fuit; nam­que clan­go­re eorum ala­rum­que cre­pi­tu ex­ci­tus M. Man­lius qui trien­nio an­te con­sul fue­rat, vir bel­lo eg­re­gius, ar­mis ar­rep­tis si­mul ad ar­ma ce­te­ros ciens va­dit, et dum ce­te­ri tre­pi­dant, Gal­lum qui iam in sum­mo consti­te­rat um­bo­ne ic­tum de­tur­bat. [5] cui­us ca­sus pro­lap­si cum pro­xi­mos ster­ne­ret, tre­pi­dan­tes alios ar­mis­que omis­sis sa­xa qui­bus ad­hae­re­bant ma­ni­bus ample­xos tru­ci­dat. iam­que et alii congre­ga­ti te­lis mis­si­li­bus­que sa­xis pro­tur­ba­re hos­tes, rui­na­que to­ta pro­lap­sa acies in prae­ceps de­fer­ri. [6] se­da­to dein­de tu­mul­tu re­li­quum noc­tis, quan­tum in tur­ba­tis men­ti­bus po­te­rat, cum prae­te­ri­tum quo­que pe­ri­cu­lum sol­li­ci­ta­ret, quie­ti da­tum est. [7] lu­ce or­ta vo­ca­tis clas­si­co ad con­ci­lium mi­li­ti­bus ad tri­bu­nos, cum et rec­te et per­pe­ram fac­to pre­tium de­be­re­tur, Man­lius pri­mum ob vir­tu­tem lau­da­tus do­na­tus­que non ab tri­bu­nis so­lum mi­li­tum sed con­sen­su etiam mi­li­ta­ri; [8] cui uni­ver­si se­lib­ras far­ris et quar­ta­rios vi­ni ad aedes eius, quae in ar­ce erant, con­tu­le­runt, — rem dic­tu par­vam, ce­te­rum ino­pia fe­ce­rat eam ar­gu­men­tum in­gens ca­ri­ta­tis, cum se quis­que vic­tu suo frau­dans det­rac­tum cor­po­ri at­que usi­bus ne­ces­sa­riis ad ho­no­rem uni­us vi­ri con­fer­ret. [9] tum vi­gi­les eius lo­ci qua fe­fel­le­rat adscen­dens hos­tis ci­ta­ti; et cum in om­nes mo­re mi­li­ta­ri se ani­mad­ver­su­rum Q. Sul­pi­cius tri­bu­nus mi­li­tum pro­nun­tias­set, [10] con­sen­tien­te cla­mo­re mi­li­tum in unum vi­gi­lem co­ni­cien­tium cul­pam de­ter­ri­tus, a ce­te­ris absti­nuit, reum haud du­bium eius no­xae adpro­ban­ti­bus cunctis de sa­xo deie­cit. [11] in­de in­ten­tio­res ut­rim­que cus­to­diae es­se, et apud Gal­los, quia vol­ga­tum erat in­ter Veios Ro­mam­que nun­tios com­mea­re, et apud Ro­ma­nos ab noc­tur­ni pe­ri­cu­li me­mo­ria.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 121Î íåé ñì.: I, 7, 8.
  • 122Ñì. âûøå: V, 31, 2 è ïðè­ìå÷. 68. Çíà­ìå­íè­òûé ðàñ­ñêàç î ãóñÿõ, êîòî­ðûå ñïàñ­ëè Ðèì, âîç­ìîæ­íî, ïîçä­íåé­øå­ãî ïðî­èñ­õîæ­äå­íèÿ.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364000548 1364000549 1364000550