Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
22. (1)  ñëåäóþùåì ãîäó [382 ã.] Ñïóðèé Ïàïèðèé è Ëóöèé Ïàïèðèé — íîâûå âîåííûå òðèáóíû ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ — ïîâåëè íàêîíåö ëåãèîíû ïðîòèâ Âåëèòð, îñòàâèâ ÷åòûðåõ êîëëåã-òðèáóíîâ — Ñåðâèÿ Êîðíåëèÿ Ìàëóãèíñêîãî (â òðåòèé ðàç), Êâèíòà Ñåðâèëèÿ, Ãàÿ Ñóëüïèöèÿ è Ëóöèÿ Ýìèëèÿ (â ÷åòâåðòûé ðàç) — äëÿ çàùèòû ãîðîäà èëè íà ñëó÷àé êàêîãî-íèáóäü íîâîãî äâèæåíèÿ ñî ñòîðîíû Ýòðóðèè: òàì âñå âíóøàëî ïîäîçðåíèÿ. (2) Ó Âåëèòð ïðîèçîøëî ñðàæåíèå ñ ïðåíåñòèíñêèìè âñïîìîãàòåëüíûìè ñèëàìè, êîòîðûõ áûëî åäâà ëè íå áîëüøå, ÷åì ñàìèõ ïîñåëåíöåâ. Îíî îêàçàëîñü óäà÷íûì; áëèçîñòü ãîðîäà è ïîáóäèëà âðàãà ïîñïåøèòü ñ áåãñòâîì, è ïðåäîñòàâèëà åìó åäèíñòâåííîå ïðèáåæèùå. (3) Îò îñàäû ãîðîäà òðèáóíû âîçäåðæàëèñü: êàê ïîòîìó, ÷òî äåëî áûëî ñîìíèòåëüíûì, òàê è îòòîãî, ÷òî íå ñîáèðàëèñü ýòîé âîéíîé óíè÷òîæàòü ïîñåëåíèå. Ñ âåñòÿìè î ïîáåäå â Ðèì ê ñåíàòó ïîñëàíû äîíåñåíèÿ, ãäå áîëåå ðåçêî ãîâîðèëîñü î âðàãàõ-ïðåíåñòèíöàõ, íåæåëè î âðàãàõ èç Âåëèòð. (4) È âîò ïîñòàíîâëåíèåì ñåíàòà è ïî ïðèêàçó íàðîäà îáúÿâëåíà áûëà âîéíà ïðåíåñòèíöàì; à òå, ñîåäèíèâøèñü ñ âîëüñêàìè, íà ñëåäóþùèé ñ.303 ãîä âçÿëè ïðèñòóïîì óïîðíî îáîðîíÿâøååñÿ ðèìñêîå ïîñåëåíèå Ñàòðèê è ãíóñíî âûìåñòèëè ïîáåäó íà ïëåííûõ. (5) Ðèìëÿíå òÿæåëî ïåðåíåñëè ýòî è èçáðàëè Ìàðêà Ôóðèÿ Êàìèëëà âîåííûì òðèáóíîì â øåñòîé ðàç, äàâ åìó â òîâàðèùè Àâëà Ïîñòóìèÿ è Ëóöèÿ Ïîñòóìèÿ Ðåãèëëüñêèõ è Ëóöèÿ Ôóðèÿ ñ Ëóöèåì Ëóêðåöèåì è Ìàðêîì Ôàáèåì Àìáóñòîì. (6) Âîëüñêñêàÿ âîéíà ïîðó÷åíà áûëà Ìàðêó Ôóðèþ Êàìèëëó âíå ïîðÿäêà76; â ïîìîùü åìó ïî æðåáèþ äîñòàëñÿ èç òðèáóíîâ Ëóöèé Ôóðèé, íå ñòîëüêî âî áëàãî ãîñóäàðñòâó, ñêîëüêî ðàäè âÿùåé õâàëû ñîòîâàðèùó, è îáùåñòâåííîé, òàê êàê Êàìèëë âîññòàíîâèë ïîëîæåíèå, ïîøàòíóâøååñÿ îò áåçðàññóäñòâà Ëóöèÿ Ôóðèÿ, è ëè÷íîé, âåäü Êàìèëë è õîòåë íå ñòîëüêî ñëàâû, ñêîëüêî áëàãîäàðíîñòè òîâàðèùà çà èñïðàâëåííûé ïðîìàõ. (7) Êàìèëë óæå áûë â ïðåêëîííûõ ëåòàõ, è íà êîìèöèÿõ òîëüêî åäèíîãëàñèå íàðîäà óäåðæàëî åãî îò êëÿòâåííîãî îòêàçà ñ îáû÷íîé ññûëêîþ íà íåçäîðîâüå; îäíàêî â êðåïêîé ãðóäè åãî åùå æèë áîäðûé äóõ, óì åãî áûë âïîëíå çäðàâ è, õîòÿ îò ãðàæäàíñêèõ äåë îí ïî÷òè îòîøåë, âîéíû çàíèìàëè åãî. (8) Íàáðàâ ÷åòûðå ëåãèîíà ïî ÷åòûðå òûñÿ÷è ÷åëîâåê è íàçíà÷èâ âîéñêó íà äðóãîé æå äåíü áûòü ó Ýñêâèëèíñêèõ âîðîò, îí âûñòóïèë ê Ñàòðèêó. Òàì åãî îæèäàëè íå ñëèøêîì îáåñïîêîåííûå çàâîåâàòåëè ãîðîäà, ïîëàãàÿñü íà íåêîòîðîå ÷èñëåííîå ïðåâîñõîäñòâî. (9) Çàìåòèâ ïðèáëèæåíèå ðèìëÿí, îíè òîò÷àñ âûñòóïèëè íàâñòðå÷ó áîåâûì ñòðîåì, ÷òîáû íèìàëîé îòñðî÷êîé íå ïîäâåðãàòü ñâîå äåëî îïàñíîñòè: êàçàëîñü, ÷òî â òàêèõ îáñòîÿòåëüñòâàõ ðèìëÿíàì ââèäó èõ ìàëî÷èñëåííîñòè áåñïîëåçíî áóäåò èñêóññòâî èõ çàìå÷àòåëüíîãî âîæäÿ, íà êîòîðîå îíè òîëüêî è ïîëàãàþòñÿ. |
22. insequenti anno Sp. et L. Papirii novi tribuni militum consulari potestate Velitras legiones duxere, quattuor collegis Ser. Cornelio Maluginensi tertium Q. Servilio C. Sulpicio L. Aemilio quartum, ad praesidium urbis et si qui ex Etruria novi motus nuntiarentur — omnia enim inde suspecta erant — relictis. [2] ad Velitras adversus maiora paene auxilia Praenestinorum quam ipsam colonorum multitudinem secundo proelio pugnatum est ita ut propinquitas urbis hosti et causa maturioris fugae et unum ex fuga receptaculum esset. [3] oppidi oppugnatione tribuni abstinuere, quia et anceps erat nec in perniciem coloniae pugnandum censebant. litterae Romam ad senatum cum victoriae nuntiis acriores in Praenestinum quam in Veliternum hostem missae. [4] itaque ex senatus consulto populique iussu bellum Praenestinis indictum; qui coniuncti Volscis anno insequente Satricum, coloniam populi Romani, pertinaciter a colonis defensam, vi expugnarunt foedeque in captis exercuere victoriam. [5] eam rem aegre passi Romani M. Furium Camillum sextum tribunum militum creavere. additi collegae A. et L. Postumii Regillenses ac L. Furius cum L. Lucretio et M. Fabio Ambusto. [6] Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum; adiutor ex tribunis sorte L. Furius datur, non tam e re publica quam ut collegae materia ad omnem laudem esset et publice, quod rem temeritate eius prolapsam restituit et privatim, quod ex errore gratiam potius eius sibi quam suam gloriam petiit. [7] exactae iam aetatis Camillus erat, comitiisque iurare parato in verba excusandae valetudini solita consensus populi restiterat; sed vegetum ingenium in vivido pectore vigebat virebatque integris sensibus, et civiles iam res haud magnopere obeuntem bella excitabant. [8] quattuor legionibus quaternum milium scriptis, exercitu indicto ad portam Esquilinam in posteram diem, ad Satricum profectus. ibi eum expugnatores coloniae haudquaquam perculsi, fidentes militum numero, quo aliquantum praestabant opperiebantur. [9] postquam appropinquare Romanos senserunt, extemplo in aciem procedunt, nihil dilaturi quin periculum summae rerum facerent: ita paucitati hostium nihil artes imperatoris unici, quibus solis confiderent, profuturas esse. |