Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VI, ãë. 22

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

22. (1)  ñëå­äóþ­ùåì ãîäó [382 ã.] Ñïó­ðèé Ïàïè­ðèé è Ëóöèé Ïàïè­ðèé — íîâûå âîåí­íûå òðè­áó­íû ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ — ïîâå­ëè íàêî­íåö ëåãè­î­íû ïðî­òèâ Âåëèòð, îñòà­âèâ ÷åòû­ðåõ êîë­ëåã-òðè­áó­íîâ — Ñåð­âèÿ Êîð­íå­ëèÿ Ìàëó­ãèí­ñêî­ãî (â òðå­òèé ðàç), Êâèí­òà Ñåð­âè­ëèÿ, Ãàÿ Ñóëü­ïè­öèÿ è Ëóöèÿ Ýìè­ëèÿ (â ÷åò­âåð­òûé ðàç) — äëÿ çàùè­òû ãîðî­äà èëè íà ñëó­÷àé êàêî­ãî-íèáóäü íîâî­ãî äâè­æå­íèÿ ñî ñòî­ðî­íû Ýòðó­ðèè: òàì âñå âíó­øà­ëî ïîäî­çðå­íèÿ. (2) Ó Âåëèòð ïðî­èçî­øëî ñðà­æå­íèå ñ ïðå­íå­ñòèí­ñêè­ìè âñïî­ìî­ãà­òåëü­íû­ìè ñèëà­ìè, êîòî­ðûõ áûëî åäâà ëè íå áîëü­øå, ÷åì ñàìèõ ïîñå­ëåí­öåâ. Îíî îêà­çà­ëîñü óäà÷­íûì; áëè­çîñòü ãîðî­äà è ïîáóäè­ëà âðà­ãà ïîñïå­øèòü ñ áåã­ñò­âîì, è ïðå­äî­ñòà­âè­ëà åìó åäèí­ñò­âåí­íîå ïðè­áå­æè­ùå. (3) Îò îñà­äû ãîðî­äà òðè­áó­íû âîç­äåð­æà­ëèñü: êàê ïîòî­ìó, ÷òî äåëî áûëî ñîìíè­òåëü­íûì, òàê è îòòî­ãî, ÷òî íå ñîáè­ðà­ëèñü ýòîé âîé­íîé óíè­÷òî­æàòü ïîñå­ëå­íèå. Ñ âåñòÿ­ìè î ïîáåäå â Ðèì ê ñåíà­òó ïîñëà­íû äîíå­ñå­íèÿ, ãäå áîëåå ðåç­êî ãîâî­ðè­ëîñü î âðà­ãàõ-ïðå­íå­ñòèí­öàõ, íåæå­ëè î âðà­ãàõ èç Âåëèòð. (4) È âîò ïîñòà­íîâ­ëå­íè­åì ñåíà­òà è ïî ïðè­êà­çó íàðî­äà îáú­ÿâ­ëå­íà áûëà âîé­íà ïðå­íå­ñòèí­öàì; à òå, ñîåäè­íèâ­øèñü ñ âîëüñêà­ìè, íà ñëå­äóþ­ùèé ñ.303 ãîä âçÿ­ëè ïðè­ñòó­ïîì óïîð­íî îáî­ðî­íÿâ­øå­å­ñÿ ðèì­ñêîå ïîñå­ëå­íèå Ñàò­ðèê è ãíóñ­íî âûìå­ñòè­ëè ïîáåäó íà ïëåí­íûõ. (5) Ðèì­ëÿíå òÿæå­ëî ïåðå­íåñ­ëè ýòî è èçáðà­ëè Ìàð­êà Ôóðèÿ Êàìèë­ëà âîåí­íûì òðè­áó­íîì â øåñòîé ðàç, äàâ åìó â òîâà­ðè­ùè Àâëà Ïîñòó­ìèÿ è Ëóöèÿ Ïîñòó­ìèÿ Ðåãèëëü­ñêèõ è Ëóöèÿ Ôóðèÿ ñ Ëóöè­åì Ëóêðå­öè­åì è Ìàð­êîì Ôàáè­åì Àìáó­ñòîì.

(6) Âîëü­ñê­ñêàÿ âîé­íà ïîðó­÷å­íà áûëà Ìàð­êó Ôóðèþ Êàìèë­ëó âíå ïîðÿä­êà76; â ïîìîùü åìó ïî æðå­áèþ äîñòàë­ñÿ èç òðè­áó­íîâ Ëóöèé Ôóðèé, íå ñòîëü­êî âî áëà­ãî ãîñóäàð­ñòâó, ñêîëü­êî ðàäè âÿùåé õâà­ëû ñîòî­âà­ðè­ùó, è îáùå­ñò­âåí­íîé, òàê êàê Êàìèëë âîñ­ñòà­íî­âèë ïîëî­æå­íèå, ïîøàò­íóâ­øå­å­ñÿ îò áåç­ðàñ­ñóä­ñòâà Ëóöèÿ Ôóðèÿ, è ëè÷­íîé, âåäü Êàìèëë è õîòåë íå ñòîëü­êî ñëà­âû, ñêîëü­êî áëà­ãî­äàð­íî­ñòè òîâà­ðè­ùà çà èñïðàâ­ëåí­íûé ïðî­ìàõ. (7) Êàìèëë óæå áûë â ïðå­êëîí­íûõ ëåòàõ, è íà êîìè­öè­ÿõ òîëü­êî åäè­íî­ãëà­ñèå íàðî­äà óäåð­æà­ëî åãî îò êëÿò­âåí­íî­ãî îòêà­çà ñ îáû÷­íîé ññûë­êîþ íà íåçäî­ðî­âüå; îäíà­êî â êðåï­êîé ãðóäè åãî åùå æèë áîä­ðûé äóõ, óì åãî áûë âïîëíå çäðàâ è, õîòÿ îò ãðàæ­äàí­ñêèõ äåë îí ïî÷òè îòî­øåë, âîé­íû çàíè­ìà­ëè åãî. (8) Íàáðàâ ÷åòû­ðå ëåãè­î­íà ïî ÷åòû­ðå òûñÿ­÷è ÷åëî­âåê è íàçíà­÷èâ âîé­ñêó íà äðó­ãîé æå äåíü áûòü ó Ýñêâè­ëèí­ñêèõ âîðîò, îí âûñòó­ïèë ê Ñàò­ðè­êó. Òàì åãî îæè­äà­ëè íå ñëèø­êîì îáåñ­ïî­êî­åí­íûå çàâî­å­âà­òå­ëè ãîðî­äà, ïîëà­ãà­ÿñü íà íåêî­òî­ðîå ÷èñ­ëåí­íîå ïðå­âîñ­õîä­ñòâî. (9) Çàìå­òèâ ïðè­áëè­æå­íèå ðèì­ëÿí, îíè òîò­÷àñ âûñòó­ïè­ëè íàâñòðå­÷ó áîå­âûì ñòðî­åì, ÷òîáû íèìà­ëîé îòñðî÷­êîé íå ïîä­âåð­ãàòü ñâîå äåëî îïàñ­íî­ñòè: êàçà­ëîñü, ÷òî â òàêèõ îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâàõ ðèì­ëÿ­íàì ââèäó èõ ìàëî­÷èñ­ëåí­íî­ñòè áåñ­ïî­ëåç­íî áóäåò èñêóñ­ñòâî èõ çàìå­÷à­òåëü­íî­ãî âîæäÿ, íà êîòî­ðîå îíè òîëü­êî è ïîëà­ãà­þò­ñÿ.

22. in­se­quen­ti an­no Sp. et L. Pa­pi­rii no­vi tri­bu­ni mi­li­tum con­su­la­ri po­tes­ta­te Ve­lit­ras le­gio­nes du­xe­re, quat­tuor col­le­gis Ser. Cor­ne­lio Ma­lu­gi­nen­si ter­tium Q. Ser­vi­lio C. Sul­pi­cio L. Aemi­lio quar­tum, ad prae­si­dium ur­bis et si qui ex Et­ru­ria no­vi mo­tus nun­tia­ren­tur — om­nia enim in­de sus­pec­ta erant — re­lic­tis. [2] ad Ve­lit­ras ad­ver­sus maio­ra pae­ne auxi­lia Prae­nes­ti­no­rum quam ip­sam co­lo­no­rum mul­ti­tu­di­nem se­cun­do proe­lio pug­na­tum est ita ut pro­pin­qui­tas ur­bis hos­ti et cau­sa ma­tu­rio­ris fu­gae et unum ex fu­ga re­cep­ta­cu­lum es­set. [3] op­pi­di op­pug­na­tio­ne tri­bu­ni absti­nue­re, quia et an­ceps erat nec in per­ni­ciem co­lo­niae pug­nan­dum cen­se­bant. lit­te­rae Ro­mam ad se­na­tum cum vic­to­riae nun­tiis ac­rio­res in Prae­nes­ti­num quam in Ve­li­ter­num hos­tem mis­sae.

[4] ita­que ex se­na­tus con­sul­to po­pu­li­que ius­su bel­lum Prae­nes­ti­nis in­dic­tum; qui co­niuncti Volscis an­no in­se­quen­te Sat­ri­cum, co­lo­niam po­pu­li Ro­ma­ni, per­ti­na­ci­ter a co­lo­nis de­fen­sam, vi ex­pug­na­runt foe­de­que in cap­tis exer­cue­re vic­to­riam. [5] eam rem aeg­re pas­si Ro­ma­ni M. Fu­rium Ca­mil­lum sex­tum tri­bu­num mi­li­tum crea­ve­re. ad­di­ti col­le­gae A. et L. Pos­tu­mii Re­gil­len­ses ac L. Fu­rius cum L. Luc­re­tio et M. Fa­bio Am­bus­to.

[6] Volscum bel­lum M. Fu­rio extra or­di­nem dec­re­tum; adiu­tor ex tri­bu­nis sor­te L. Fu­rius da­tur, non tam e re pub­li­ca quam ut col­le­gae ma­te­ria ad om­nem lau­dem es­set et pub­li­ce, quod rem te­me­ri­ta­te eius pro­lap­sam res­ti­tuit et pri­va­tim, quod ex er­ro­re gra­tiam po­tius eius si­bi quam suam glo­riam pe­tiit. [7] exac­tae iam aeta­tis Ca­mil­lus erat, co­mi­tiis­que iura­re pa­ra­to in ver­ba ex­cu­san­dae va­le­tu­di­ni so­li­ta con­sen­sus po­pu­li res­ti­te­rat; sed ve­ge­tum in­ge­nium in vi­vi­do pec­to­re vi­ge­bat vi­re­bat­que in­teg­ris sen­si­bus, et ci­vi­les iam res haud mag­no­pe­re obeun­tem bel­la ex­ci­ta­bant. [8] quat­tuor le­gio­ni­bus qua­ter­num mi­lium scrip­tis, exer­ci­tu in­dic­to ad por­tam Es­qui­li­nam in pos­te­ram diem, ad Sat­ri­cum pro­fec­tus. ibi eum ex­pug­na­to­res co­lo­niae haud­qua­quam per­cul­si, fi­den­tes mi­li­tum nu­me­ro, quo ali­quan­tum praes­ta­bant op­pe­rie­ban­tur. [9] postquam appro­pin­qua­re Ro­ma­nos sen­se­runt, ex­templo in aciem pro­ce­dunt, ni­hil di­la­tu­ri quin pe­ri­cu­lum sum­mae re­rum fa­ce­rent: ita pau­ci­ta­ti hos­tium ni­hil ar­tes im­pe­ra­to­ris uni­ci, qui­bus so­lis con­fi­de­rent, pro­fu­tu­ras es­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 76Ñì.: ïðè­ìå÷. 4 ê êí. III.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000623 1364000624 1364000625