Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
ò. I, ñ. 323 1. (1) Ãîä ýòîò [366 ã.] áóäåò ïàìÿòåí ïîÿâëåíèåì â êîíñóëüñêîé äîëæíîñòè «íîâîãî ÷åëîâåêà»1, à òàêæå ó÷ðåæäåíèåì äâóõ íîâûõ äîëæíîñòåé — ïðåòîðñòâà è êóðóëüíîãî ýäèëüñòâà2. Ýòè ïî÷åòíûå äîëæíîñòè âûãîâîðèëè äëÿ ñåáÿ ïàòðèöèè, óñòóïèâ îäíî èç êîíñóëüñêèõ ìåñò ïëåáåÿì. (2) Îíè ñäåëàëè êîíñóëîì Ëóöèÿ Ñåêñòèÿ, ÷åé çàêîí è äàë èì òàêóþ âîçìîæíîñòü; à îòöû áëàãîäàðÿ ñâîåìó âëèÿíèþ íà Ìàðñîâîì ïîëå3 ïîëó÷èëè ïðåòîðñêóþ äîëæíîñòü äëÿ Ñïóðèÿ Êàìèëëà, ñûíà Ìàðêà, à ýäèëüñêèå — äëÿ Ãíåÿ Êâèíêöèÿ Êàïèòîëèíà è Ïóáëèÿ Êîðíåëèÿ Ñöèïèîíà, ëþäåé ñâîåãî ñîñëîâèÿ. Òîâàðèùåì Ëóöèÿ Ñåêñòèÿ èç ïàòðèöèåâ áûë èçáðàí Ëóöèé Ýìèëèé Ìàìåðê. (3)  íà÷àëå ãîäà âñå áûëè âñòðåâîæåíû âåñòÿìè î òîì, ÷òî ãàëëû, ðàññåÿâøèåñÿ áûëî ïî Àïóëèè, âíîâü ñîáèðàþòñÿ òîëïàìè, à òàêæå î òîì, ÷òî îòëîæèëèñü ãåðíèêè. (4) Íî òàê êàê ñåíàò íàìåðåííî ìåäëèë, äàáû íå äàòü äåéñòâîâàòü êîíñóëó èç ïëåáååâ, òî âñå çàìàë÷èâàëîñü è öàðèëà ïðàçäíîñòü, ñëîâíî ïðè çàêðûòûõ ñóäàõ4; (5) è òîëüêî òðèáóíû íå æåëàëè ìîë÷àòü, çàòåì ÷òî â îáìåí íà îäíîãî ïëåáåéñêîãî êîíñóëà çíàòü ïîëó÷èëà íà äîëæíîñòíûõ ìåñòàõ òðåõ ïàòðèöèåâ, (6) âîññåäàþùèõ â ïðåòåêñòàõ5 íà êóðóëüíûõ êðåñëàõ, áóäòî êîíñóëû, ïðè÷åì ïðåòîð åùå è îòïðàâëÿåò ïðàâîñóäèå, áóäó÷è òîâàðèùåì êîíñóëîâ, èçáðàííûì ïðè òåõ æå îáðÿäàõ. Ïî ýòîé ïðè÷èíå ñåíàò íå ðåøèëñÿ ïðÿìî ïðèêàçàòü, ÷òîáû åùå è êóðóëüíûõ ýäèëîâ âûáèðàëè èç ïàòðèöèåâ; ñíà÷àëà óãîâîðèëèñü ÷åðåç ãîä âûáèðàòü ýäèëîâ èç ïëåáååâ, ïîòîì, îäíàêî, íå ñîáëþäàëîñü óæå íèêàêîãî ïîðÿäêà. (7)  ñëåäóþùåå êîíñóëüñòâî [365 ã.] ïðè Ëóöèè Ãåíóöèè è Êâèíòå Ñåðâèëèè, êîãäà íè ðàçäîðîâ, íè âîéí íå áûëî, òî, ñëîâíî ÷òîáû íå äàòü ëþäÿì çàáûòü î ñòðàõå è îïàñíîñòÿõ, îòêðûëîñü ìîðîâîå ïîâåòðèå. (8) Êàê ïåðåäàþò, óìåðëè öåíçîð, êóðóëüíûé ýäèë, òðè íàðîäíûõ òðèáóíà; òåì áîëåå ìíîãî÷èñëåííû áûëè æåðòâû ñðåäè îñòàëüíûõ æèòåëåé. Íî áîëåå âñåãî ïàìÿòåí ýòîò ìîð êîí÷èíîþ Ìàðêà Ôóðèÿ — íå áåçâðåìåííîé è âñå æå ïå÷àëüíîé6. (9) Ïîèñòèíå òî áûë ìóæ âåëèêèé âî âñÿêîé äîëå: äî èçãíàíèÿ ïåðâûé íà âîéíå è â ìèðå, à â èçãíàíèè — åùå ñëàâíåé îò òîñêè ñîãðàæäàí, èç ïëåíà âîççâàâøèõ ê èçãíàííèêó î ïîìîùè, è îò ñîáñòâåííîãî ñ÷àñòüÿ: âîññòàíîâëåííûé â îòå÷åñòâå, îí ñàì ñòàë âîññòàíîâèòåëåì îòå÷åñòâà; (10) îêðóæåííûé ñëàâîé ñòîëü ñ.324 âåëèêîãî ïîäâèãà è âî âñåì äîñòîéíûé åå, ïðîæèë îí ïîñëå ýòîãî åùå äâàäöàòü ïÿòü ëåò, çàñëóæèâ ïðîçâàíèå âòîðîãî ïîñëå Ðîìóëà îñíîâàòåëÿ Ðèìà. |
1. Annus hic erit insignis novi hominis consulatu, insignis novis duobus magistratibus, praetura et curuli aedilitate. hos sibi patricii quaesivere honores pro concesso plebi altero consulatu. plebes consulatum L. Sextio, cuius lege partus erat, dedit: [2] patres praeturam Sp. Furio M. f. Camillo, aedilitatem Cn. Quinctio Capitolino et P. Cornelio Scipioni, suarum gentium viris, gratia campestri ceperunt. L. Sextio collega ex patribus datus L. Aemilius Mamercus. [3] principio anni et de Gallis, quos primo palatos per Apuliam congregari iam fama erat, et de Hernicorum defectione agitata mentio. [4] cum de industria omnia, ne quid per plebeium consulem ageretur, proferrentur, silentium omnium rerum ac iustitio simile otium fuit, [5] nisi quod non patientibus tacitum tribunis, quod pro consule uno plebeio tres patricios magistratus curulibus sellis praetextatos tamquam consules sedentes nobilitas sibi sumpsisset, [6] praetorem quidem etiam iura reddentem et collegam consulibus atque iisdem auspiciis creatum, verecundia inde imposita est senatui ex patribus iubendi aediles curules creari. primo ut alternis annis ex plebe fierent convenerat: postea promiscuum fuit. [7] inde L. Genucio et Q. Servilio consulibus et ab seditione et a bello quietis rebus, ne quando a metu ac periculis vacarent, pestilentia ingens orta. [8] censorem, aedilem curulem, tres tribunos plebis mortuos ferunt, pro portione et ex multitudine alia multa funera fuisse; maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura, tam acerba M. Furi fecit. [9] fuit enim vere vir unicus in omni fortuna, princeps pace belloque, priusquam exsulatum iret, clarior in exsilio, vel desiderio civitatis, quae capta absentis imploravit opem, vel felicitate qua restitutus in patriam secum patriam ipsam restituit; [10] par deinde per quinque et viginti annos — tot enim postea vixit — titulo tantae gloriae fuit dignusque habitus quem secundum a Romulo conditorem urbis Romanae ferrent. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß