Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
27. (1) Ïîñëå òîãî êàê âîéñêà áûëè ðàñïóùåíû, êîãäà íà ãðàíèöàõ óñòàíîâèëñÿ ìèð, à äîìà áëàãîäàðÿ ñîãëàñèþ ñîñëîâèé öàðèëî ñïîêîéñòâèå, òî, ÷òîá íå áûëî âñå ÷åðåñ÷óð áëàãîïîëó÷íî, ñðåäè ãðàæäàí îòêðûëîñü ìîðîâîå ïîâåòðèå, âûíóäèâøåå ñåíàò äàòü ïðèêàç äåöåìâèðàì îáðàòèòüñÿ ê Ñèâèëëèíûì êíèãàì68, è ïî ñëîâó èõ áûëè óñòðîåíû ëåêòèñòåðíèè. (2)  ýòîì æå ãîäó æèòåëè Àíòèÿ âûñåëèëèñü â Ñàòðèê è âîññòàíîâèëè ãîðîä, ðàçðóøåííûé ëàòèíàìè; à ñ ïîñëàìè êàðôàãåíÿí, ïðèøåäøèìè èñêàòü äðóæáû è ñîþçà, â Ðèìå òîðæåñòâåííî çàêëþ÷èëè äîãîâîð69. ñ.347 (3) Òàêîå æå ñïîêîéñòâèå äîìà è íà ãðàíèöàõ ïðîäîëæàëîñü ïðè êîíñóëàõ Òèòå Ìàíëèè Òîðêâàòå è Ãàå Ïëàâòèè [347 ã.]: ðàçâå òîëüêî äîëãîâîé ïðîöåíò èç óíöèàëüíîãî ñäåëàëè ïîëóóíöèàëüíûì, à ñàìè ïëàòåæè áûëè ðàñïðåäåëåíû ïîðîâíó íà òðè ãîäà, íî òàê, ÷òîáû ÷åòâåðòóþ ÷àñòü ïëàòèëè ñðàçó. (4) Äëÿ ìíîãèõ â ïðîñòîì íàðîäå è òàêîé ïîðÿäîê áûë â òÿãîñòü; îäíàêî äëÿ ñåíàòà äîâåðèå â ñäåëêàõ ìåæäó ãðàæäàíàìè áûëî âàæíåå, íåæåëè ñòåñíåííûå îáñòîÿòåëüñòâà ÷àñòíûõ ëèö. Âïðî÷åì, íåìàëûì îáëåã÷åíèåì áûëî è òî, ÷òî â ýòîì ãîäó íå ñîáèðàëè íè âîéñê, íè ïîäàòè. (5) Íà òðåòèé ãîä ïîñëå âîññòàíîâëåíèÿ âîëüñêàìè Ñàòðèêà èç Ëàöèÿ ïðèøëî èçâåñòèå, ÷òî ïîñëàíöû èç Àíòèÿ îáõîäÿò ëàòèíñêèå ïëåìåíà, âîçáóæäàÿ èõ ê âîéíå. Ìàðê Âàëåðèé Êîðâ, âòîðè÷íî èçáðàííûé êîíñóëîì, âìåñòå ñ Ãàåì Ïåòåëèåì [346 ã.] (6) ïîëó÷èë ïðèêàç, ïîêóäà ÷èñëî âðàãîâ íå óìíîæèëîñü, âûñòóïèòü íà âîëüñêîâ âîéíîþ è äâèíóë âîéñêà íà Ñàòðèê. Òàì è àíòèàòû, è äðóãèå âîëüñêè âñòðåòèëè èõ ñèëàìè, ñîáðàííûìè çàãîäÿ íà ñëó÷àé íàïàäåíèÿ èç Ðèìà; è òîãäà ïðè âçàèìíîé íåíàâèñòè, äîëãî íå èìåâøåé âûõîäà, â áîé âñòóïèëè áåç ïðîìåäëåíèÿ. (7) Âîëüñêè, âñåãäà ñâèðåïûå áîëüøå â ìÿòåæàõ, ÷åì â áèòâàõ, ïîòåðïåâ ïîðàæåíèå, â áåñïîðÿäî÷íîì áåãñòâå êèíóëèñü ê ñòåíàì Ñàòðèêà. Íî êîãäà îêðóæåííûé ðèìëÿíàìè ãîðîä óæå áðàëè ïðèñòóïîì ñ ïîìîùüþ ëåñòíèö, òî, íå âèäÿ è â ñòåíàõ çàùèòû, äî ÷åòûðåõ òûñÿ÷ âîèíîâ, íå ñ÷èòàÿ ìíîæåñòâà ìèðíûõ æèòåëåé, ñäàëèñü ðèìëÿíàì áåçîãîâîðî÷íî. (8) Ãîðîä ðàçðóøèëè è ñîæãëè; òîëüêî õðàì Ìàòåðè Ìàòóòû70 íå áûë ïðåäàí îãíþ. Âñþ äîáû÷ó îòäàëè âîèíàì, çà èñêëþ÷åíèåì ÷åòûðåõ òûñÿ÷ ïëåííûõ âîèíîâ, êîòîðûõ âî âðåìÿ òðèóìôà êîíñóë ïðîãíàë â îêîâàõ ïåðåä ñâîåé êîëåñíèöåé, à ïîòîì ïðîäàë è íåìàëûå âûðó÷åííûå äåíüãè ïåðåäàë â êàçíó. (9) Íåêîòîðûå ïèøóò, ÷òî âñå ýòî ìíîæåñòâî ïëåííèêîâ ñîñòàâëÿëè ðàáû, è ýòî ïðàâäîïîäîáíåé, ÷åì òî, ÷òî â ðàáñòâî ïðîäàëè ñäàâøèõñÿ ïëåííèêîâ. |
27. exercitibus dimissis cum et foris pax et domi concordia ordinum otium esset, ne nimis laetae res essent pestilentia civitatem adorta coegit senatum imperare decemviris ut libros Sibyllinos inspicerent; eorumque monitu lectisternium fuit. [2] eodem anno Satricum ab Antiatibus colonia deducta restitutaque urbs quam Latini diruerant. et cum Carthaginiensibus legatis Romae foedus ictum, cum amicitiam ac societatem petentes venissent. [3] idem otium domi forisque mansit T. Manlio Torquato C. Plautio consulibus. semunciarium tantum ex unciario fenus factum, et in pensiones aequas triennii, ita ut quarta praesens esset, solutio aeris alieni dispensata est; [4] et sic quoque parte plebis adfecta fides tamen publica privatis difficultatibus potior ad curam senatui fuit. levatae maxime res, quia tributo ac dilectu supersessum. [5] tertio anno post Satricum restitutum a Volscis M. Valerius Corvus iterum consul cum C. Poetelio factus, cum ex Latio nuntiatum esset legatos ab Antio circumire populos Latinorum ad concitandum bellum, [6] priusquam plus hostium fieret Volscis arma inferre iussus, ad Satricum exercitu infesto pergit. quo cum Antiates aliique Volsci praeparatis iam ante, si quid ab Roma moveretur, copiis occurrissent, nulla mora inter infensos diutino odio dimicandi facta est. [7] Volsci, ferocior ad rebellandum quam ad bellandum gens, certamine victi fuga effusa Satrici moenia petunt. et ne in muris quidem satis firma spe cum corona militum cincta iam scalis caperetur urbs, ad quattuor milia militum praeter multitudinem imbellem sese dedidere. [8] oppidum dirutum atque incensum: ab aede tantum matris Matutae abstinuere ignem. praeda omnis militi data. extra praedam quattuor milia deditorum habita; eos vinctos consul ante currum triumphans egit; venditis deinde magnam pecuniam in aerarium redegit. [9] sunt qui hanc multitudinem captivam servorum fuisse scribant, idque magis veri simile est quam deditos venisse. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß