Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VII, ãë. 27

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

27. (1) Ïîñëå òîãî êàê âîé­ñêà áûëè ðàñ­ïó­ùå­íû, êîãäà íà ãðà­íè­öàõ óñòà­íî­âèë­ñÿ ìèð, à äîìà áëà­ãî­äà­ðÿ ñîãëà­ñèþ ñîñëî­âèé öàðè­ëî ñïî­êîé­ñò­âèå, òî, ÷òîá íå áûëî âñå ÷åðåñ­÷óð áëà­ãî­ïî­ëó÷­íî, ñðå­äè ãðàæ­äàí îòêðû­ëîñü ìîðî­âîå ïîâåò­ðèå, âûíóäèâ­øåå ñåíàò äàòü ïðè­êàç äåöåì­âè­ðàì îáðà­òèòü­ñÿ ê Ñèâèë­ëè­íûì êíè­ãàì68, è ïî ñëî­âó èõ áûëè óñòðî­å­íû ëåê­òè­ñòåð­íèè. (2)  ýòîì æå ãîäó æèòå­ëè Àíòèÿ âûñå­ëè­ëèñü â Ñàò­ðèê è âîñ­ñòà­íî­âè­ëè ãîðîä, ðàç­ðó­øåí­íûé ëàòè­íà­ìè; à ñ ïîñëà­ìè êàð­ôà­ãå­íÿí, ïðè­øåä­øè­ìè èñêàòü äðóæ­áû è ñîþ­çà, â Ðèìå òîð­æå­ñò­âåí­íî çàêëþ­÷è­ëè äîãî­âîð69.

ñ.347 (3) Òàêîå æå ñïî­êîé­ñò­âèå äîìà è íà ãðà­íè­öàõ ïðî­äîë­æà­ëîñü ïðè êîí­ñó­ëàõ Òèòå Ìàí­ëèè Òîðê­âà­òå è Ãàå Ïëàâ­òèè [347 ã.]: ðàç­âå òîëü­êî äîë­ãî­âîé ïðî­öåíò èç óíöè­àëü­íî­ãî ñäå­ëà­ëè ïîëó­óí­öè­àëü­íûì, à ñàìè ïëà­òå­æè áûëè ðàñ­ïðå­äå­ëå­íû ïîðîâ­íó íà òðè ãîäà, íî òàê, ÷òîáû ÷åò­âåð­òóþ ÷àñòü ïëà­òè­ëè ñðà­çó. (4) Äëÿ ìíî­ãèõ â ïðî­ñòîì íàðî­äå è òàêîé ïîðÿäîê áûë â òÿãîñòü; îäíà­êî äëÿ ñåíà­òà äîâå­ðèå â ñäåë­êàõ ìåæ­äó ãðàæ­äà­íà­ìè áûëî âàæ­íåå, íåæå­ëè ñòåñ­íåí­íûå îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâà ÷àñò­íûõ ëèö. Âïðî­÷åì, íåìà­ëûì îáëåã­÷å­íè­åì áûëî è òî, ÷òî â ýòîì ãîäó íå ñîáè­ðà­ëè íè âîéñê, íè ïîäà­òè.

(5) Íà òðå­òèé ãîä ïîñëå âîñ­ñòà­íîâ­ëå­íèÿ âîëüñêà­ìè Ñàò­ðè­êà èç Ëàöèÿ ïðè­øëî èçâå­ñòèå, ÷òî ïîñëàí­öû èç Àíòèÿ îáõî­äÿò ëàòèí­ñêèå ïëå­ìå­íà, âîç­áóæ­äàÿ èõ ê âîéíå. Ìàðê Âàëå­ðèé Êîðâ, âòî­ðè÷­íî èçáðàí­íûé êîí­ñó­ëîì, âìå­ñòå ñ Ãàåì Ïåòå­ëè­åì [346 ã.] (6) ïîëó­÷èë ïðè­êàç, ïîêóäà ÷èñ­ëî âðà­ãîâ íå óìíî­æè­ëîñü, âûñòó­ïèòü íà âîëü­ñêîâ âîé­íîþ è äâè­íóë âîé­ñêà íà Ñàò­ðèê. Òàì è àíòè­à­òû, è äðó­ãèå âîëü­ñêè âñòðå­òè­ëè èõ ñèëà­ìè, ñîáðàí­íû­ìè çàãî­äÿ íà ñëó­÷àé íàïà­äå­íèÿ èç Ðèìà; è òîãäà ïðè âçà­èì­íîé íåíà­âè­ñòè, äîë­ãî íå èìåâ­øåé âûõî­äà, â áîé âñòó­ïè­ëè áåç ïðî­ìåä­ëå­íèÿ. (7) Âîëü­ñêè, âñå­ãäà ñâè­ðå­ïûå áîëü­øå â ìÿòå­æàõ, ÷åì â áèò­âàõ, ïîòåð­ïåâ ïîðà­æå­íèå, â áåñ­ïî­ðÿäî÷­íîì áåã­ñòâå êèíó­ëèñü ê ñòå­íàì Ñàò­ðè­êà. Íî êîãäà îêðó­æåí­íûé ðèì­ëÿ­íà­ìè ãîðîä óæå áðà­ëè ïðè­ñòó­ïîì ñ ïîìî­ùüþ ëåñò­íèö, òî, íå âèäÿ è â ñòå­íàõ çàùè­òû, äî ÷åòû­ðåõ òûñÿ÷ âîè­íîâ, íå ñ÷è­òàÿ ìíî­æå­ñòâà ìèð­íûõ æèòå­ëåé, ñäà­ëèñü ðèì­ëÿ­íàì áåç­îãî­âî­ðî÷­íî. (8) Ãîðîä ðàç­ðó­øè­ëè è ñîæãëè; òîëü­êî õðàì Ìàòå­ðè Ìàòó­òû70 íå áûë ïðå­äàí îãíþ. Âñþ äîáû­÷ó îòäà­ëè âîè­íàì, çà èñêëþ­÷å­íè­åì ÷åòû­ðåõ òûñÿ÷ ïëåí­íûõ âîè­íîâ, êîòî­ðûõ âî âðå­ìÿ òðè­óì­ôà êîí­ñóë ïðî­ãíàë â îêî­âàõ ïåðåä ñâî­åé êîëåñ­íè­öåé, à ïîòîì ïðî­äàë è íåìà­ëûå âûðó­÷åí­íûå äåíü­ãè ïåðå­äàë â êàç­íó. (9) Íåêî­òî­ðûå ïèøóò, ÷òî âñå ýòî ìíî­æå­ñòâî ïëåí­íè­êîâ ñîñòàâ­ëÿ­ëè ðàáû, è ýòî ïðàâ­äî­ïî­äîá­íåé, ÷åì òî, ÷òî â ðàá­ñòâî ïðî­äà­ëè ñäàâ­øèõ­ñÿ ïëåí­íè­êîâ.

27. exer­ci­ti­bus di­mis­sis cum et fo­ris pax et do­mi con­cor­dia or­di­num oti­um es­set, ne ni­mis lae­tae res es­sent pes­ti­len­tia ci­vi­ta­tem ador­ta coe­git se­na­tum im­pe­ra­re de­cem­vi­ris ut lib­ros Si­byl­li­nos inspi­ce­rent; eorum­que mo­ni­tu lec­tis­ter­nium fuit. [2] eodem an­no Sat­ri­cum ab An­tia­ti­bus co­lo­nia de­duc­ta res­ti­tu­ta­que urbs quam La­ti­ni di­rue­rant. et cum Car­tha­gi­nien­si­bus le­ga­tis Ro­mae foe­dus ic­tum, cum ami­ci­tiam ac so­cie­ta­tem pe­ten­tes ve­nis­sent.

[3] idem oti­um do­mi fo­ris­que man­sit T. Man­lio Tor­qua­to C. Plau­tio con­su­li­bus. se­mun­cia­rium tan­tum ex un­cia­rio fe­nus fac­tum, et in pen­sio­nes aequas trien­nii, ita ut quar­ta prae­sens es­set, so­lu­tio aeris alie­ni dis­pen­sa­ta est; [4] et sic quo­que par­te ple­bis ad­fec­ta fi­des ta­men pub­li­ca pri­va­tis dif­fi­cul­ta­ti­bus po­tior ad cu­ram se­na­tui fuit. le­va­tae ma­xi­me res, quia tri­bu­to ac di­lec­tu su­per­ses­sum.

[5] ter­tio an­no post Sat­ri­cum res­ti­tu­tum a Volscis M. Va­le­rius Cor­vus ite­rum con­sul cum C. Poe­te­lio fac­tus, cum ex La­tio nun­tia­tum es­set le­ga­tos ab An­tio cir­cu­mi­re po­pu­los La­ti­no­rum ad con­ci­tan­dum bel­lum, [6] pri­us­quam plus hos­tium fie­ret Volscis ar­ma in­fer­re ius­sus, ad Sat­ri­cum exer­ci­tu in­fes­to per­git. quo cum An­tia­tes alii­que Volsci prae­pa­ra­tis iam an­te, si quid ab Ro­ma mo­ve­re­tur, co­piis oc­cur­ris­sent, nul­la mo­ra in­ter in­fen­sos diu­ti­no odio di­mi­can­di fac­ta est. [7] Volsci, fe­ro­cior ad re­bel­lan­dum quam ad bel­lan­dum gens, cer­ta­mi­ne vic­ti fu­ga ef­fu­sa Sat­ri­ci moe­nia pe­tunt. et ne in mu­ris qui­dem sa­tis fir­ma spe cum co­ro­na mi­li­tum cincta iam sca­lis ca­pe­re­tur urbs, ad quat­tuor mi­lia mi­li­tum prae­ter mul­ti­tu­di­nem im­bel­lem se­se de­di­de­re. [8] op­pi­dum di­ru­tum at­que in­cen­sum: ab aede tan­tum mat­ris Ma­tu­tae absti­nue­re ig­nem. prae­da om­nis mi­li­ti da­ta. extra prae­dam quat­tuor mi­lia de­di­to­rum ha­bi­ta; eos vinctos con­sul an­te cur­rum tri­um­phans egit; ven­di­tis dein­de mag­nam pe­cu­niam in aera­rium re­de­git. [9] sunt qui hanc mul­ti­tu­di­nem cap­ti­vam ser­vo­rum fuis­se scri­bant, id­que ma­gis ve­ri si­mi­le est quam de­di­tos ve­nis­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 68Ñì.: ïðè­ìå÷. 22 ê êí. III.
  • 69Ïåð­âîå ó Ëèâèÿ óïî­ìè­íà­íèå î äîãî­âî­ðå Ðèìà ñ êàð­ôà­ãå­íÿ­íà­ìè. Äèî­äîð Ñèöè­ëèé­ñêèé (XVI, 69, 1) òîæå ãîâî­ðèò î íåì, êàê î ïåð­âîì, íî Ïîëè­áèé (III, 22) ðàñ­ñêà­çû­âà­åò î äîãî­âî­ðå, çàêëþ­÷åí­íîì â ïåð­âîì ãîäó Ðåñ­ïóá­ëè­êè (509 ã. äî í. ý.).
  • 70Ñð.: VI, 33, 4—5. Ñì. òàê­æå: ïðè­ìå÷. 42 ê êí. V.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000728 1364000729 1364000730