Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VII, ãë. 28

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

28. (1) Çàòåì áûëè êîí­ñó­ëà­ìè Ìàðê Ôàáèé Äîð­ñó­îí è Ñåð­âèé Ñóëü­ïè­öèé Êàìå­ðèí [345 ã.]. Òóò èç-çà âíå­çàï­íî­ãî íàáå­ãà àâðóí­êîâ íà÷à­ëàñü ñ íèìè âîé­íà, (2) è òîãäà, îïà­ñà­ÿñü, íå áûëî ëè ýòî äåÿ­íèå îäíî­ãî íàðî­äà èñïîë­íå­íè­åì óìûñ­ëà âñå­ãî ëàòèí­ñêî­ãî ïëå­ìå­íè, ïîñòó­ïè­ëè òàê, êàê áóä­òî âåñü Ëàöèé óæå âçÿë­ñÿ çà îðó­æèå: íàçíà­÷è­ëè äèê­òà­òî­ðà Ëóöèÿ Ôóðèÿ, à îí îáú­ÿâèë íà÷àëü­íè­êîì êîí­íè­öû Ãíåÿ Ìàí­ëèÿ Êàïè­òî­ëè­íà. (3) Êàê îáû÷­íî ïðè áîëü­øîé îïàñ­íî­ñòè, áûëè çàêðû­òû ñóäû, ïðî­èç­âåäåí ïîãî­ëîâ­íûé íàáîð è ëåãè­î­íû êàê ìîæ­íî ïîñïåø­íåé äâè­íó­òû â çåì­ëè àâðóí­êîâ. Òàì âñòðå­òè­ëè ñêî­ðåé ëèõèõ ðàç­áîé­íè­êîâ, íåæå­ëè îòâàæ­íûõ ïðî­òèâ­íè­êîâ, òàê ÷òî â ïåð­âîì æå ñòîëê­íî­âå­íèè âîé­íà áûëà ðåøå­íà. (4) È âñå æå äèê­òà­òîð, âèäÿ, ÷òî íåïðè­ÿ­òåëü ñàì ïîøåë âîé­íîé è ïðè­íÿë áîé íå êîëåá­ëÿñü, ïî÷åë çà íóæ­íîå çàðó­÷èòü­ñÿ ïîä­äåðæ­êîé áîãîâ è â ðàç­ãàð áèò­âû äàë îáåò âîç­âå­ñòè õðàì Þíîíå Ìîíå­òå71; à âîç­âðà­òÿñü ñ ïîáåäîþ â Ðèì, îí ñëî­æèë ñ ñåáÿ ñ.348 äèê­òà­òîð­ñêóþ âëàñòü, ïîòî­ìó ÷òî áûë ñâÿ­çàí äàí­íûì îáå­òîì. (5) ×òîáû âûñòðî­èòü ýòîò õðàì, äîñòîé­íûé âåëè­÷èÿ ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà, ñåíàò ïîâå­ëåë èçáðàòü äóóì­âè­ðîâ; ìåñòî îòâå­ëè â ñàìîé Êðå­ïî­ñòè, íà ó÷àñò­êå, ãäå ïðåæ­äå ñòî­ÿë äîì Ìàð­êà Ìàí­ëèÿ Êàïè­òî­ëè­íà72. (6) Êîí­ñó­ëû òåì âðå­ìå­íåì, âçÿâ äëÿ âîé­íû ñ âîëüñêà­ìè âîé­ñêî äèê­òà­òî­ðà, çàõâà­òè­ëè âðàñ­ïëîõ íåïðè­ÿ­òåëü­ñêèé ãîðîä Co­py.

×åðåç ãîä ïîñëå îáå­òà â òðåòüå êîí­ñóëü­ñòâî Ãàÿ Ìàð­öèÿ Ðóòó­ëà è âòî­ðîå — Òèòà Ìàí­ëèÿ Òîðê­âà­òà [344 ã.] õðàì Ìîíå­òû áûë îñâÿ­ùåí. Òîò­÷àñ (7) âñëåä çà îñâÿ­ùå­íè­åì õðà­ìà ïðî­èçî­øëî ÷óäî, ïîäîá­íîå äðåâ­íå­ìó ÷óäó íà Àëü­áàí­ñêîé ãîðå73: øåë äîæäü èç êàì­íåé, è, êàçà­ëîñü, íî÷ü íàñòó­ïà­åò ñðå­äè äíÿ; ïîñêîëü­êó âñå ãðàæ­äàíå áûëè îáú­ÿòû ñòðà­õîì ïåðåä áîãà­ìè, òî, ñïðà­âèâ­øèñü â êíè­ãàõ74, ñåíàò ðåøèë íàçíà­÷èòü äèê­òà­òî­ðà äëÿ ó÷ðåæ­äå­íèÿ òîð­æåñòâ. (8) Íàçíà­÷åí áûë Ïóá­ëèé Âàëå­ðèé Ïóá­ëè­êî­ëà, à â íà÷àëü­íè­êè êîí­íè­öû åìó äàëè Êâèí­òà Ôàáèÿ Àìáó­ñòà. Áûëî ðåøå­íî, ÷òîáû íå òîëü­êî ðèì­ñêèå òðè­áû, íî è ñîñåä­íèå íàðî­äû òîæå ó÷àñò­âî­âà­ëè â ìîëå­íüÿõ, è äëÿ íèõ óñòà­íî­âè­ëè ïîðÿäîê, êîìó â êàêîé äåíü ìîëèòü­ñÿ.

(9) Êàê ñîîá­ùà­þò, â ýòîì ãîäó [343 ã.] íàðîä âûíåñ ñóðî­âûå ïðè­ãî­âî­ðû ðîñòîâ­ùè­êàì, ïðè­âëå­÷åí­íûì ýäè­ëà­ìè ê ñóäó. È áåç êàêèõ-ëèáî äîñòîé­íûõ óïî­ìè­íà­íèÿ ïðè­÷èí äåëî äîøëî äî ìåæ­äó­öàð­ñò­âèÿ. (10) À ïðè ìåæ­äó­öàð­ñò­âèè — òàê ÷òî ìîæåò ïîêà­çàòü­ñÿ, ýòî è áûëî çàäó­ìà­íî — îáî­èõ êîí­ñó­ëîâ èçáðà­ëè èç ïàò­ðè­öè­åâ: Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ Êîð­âà â òðå­òèé ðàç è Àâëà Êîð­íå­ëèÿ Êîñ­ñà.

28. hos con­su­les se­cu­ti sunt M. Fa­bius Dor­suo Ser. Sul­pi­cius Ca­me­ri­nus. Aurun­cum in­de bel­lum ab re­pen­ti­na po­pu­la­tio­ne coep­tum; [2] me­tu­que ne id fac­tum po­pu­li uni­us con­si­lium om­nis no­mi­nis La­ti­ni es­set, dic­ta­tor — ve­lut ad­ver­sus ar­ma­tum iam La­tium — L. Fu­rius crea­tus ma­gistrum equi­tum Cn. Man­lium Ca­pi­to­li­num di­xit; [3] et cum — quod per mag­nos tu­mul­tus fie­ri so­li­tum erat — ius­ti­tio in­dic­to di­lec­tus si­ne va­ca­tio­ni­bus ha­bi­tus es­set, le­gio­nes quan­tum ma­tu­ra­ri po­tuit in Aurun­cos duc­tae. ibi prae­do­num ma­gis quam hos­tium ani­mi in­ven­ti; pri­ma ita­que acie de­bel­la­tum est. [4] dic­ta­tor ta­men, quia et ultro bel­lum in­tu­le­rant et si­ne det­rac­ta­tio­ne se cer­ta­mi­ni of­fe­re­bant, deo­rum quo­que opes ad­hi­ben­das ra­tus in­ter ip­sam di­mi­ca­tio­nem aedem Iuno­ni Mo­ne­tae vo­vit; cui­us dam­na­tus vo­ti cum vic­tor Ro­mam re­ver­tis­set, dic­ta­tu­ra se ab­di­ca­vit. [5] se­na­tus duum­vi­ros ad eam aedem pro ampli­tu­di­ne po­pu­li Ro­ma­ni fa­cien­dam crea­ri ius­sit; lo­cus in ar­ce des­ti­na­tus, quae area aedi­um M. Man­li Ca­pi­to­li­ni fue­rat. [6] con­su­les dic­ta­to­ris exer­ci­tu ad bel­lum Volscum usi So­ram ex hos­ti­bus, in­cau­tos ador­ti, ce­pe­runt.

an­no postquam vo­ta erat aedes Mo­ne­tae de­di­ca­tur C. Mar­cio Ru­tu­lo ter­tium T. Man­lio Tor­qua­to ite­rum con­su­li­bus. [7] pro­di­gium ex­templo de­di­ca­tio­nem se­cu­tum, si­mi­le ve­tus­to mon­tis Al­ba­ni pro­di­gio; nam­que et la­pi­di­bus pluit et nox in­ter­diu vi­sa in­ten­di; lib­ris­que inspec­tis cum ple­na re­li­gio­ne ci­vi­tas es­set, se­na­tui pla­cuit dic­ta­to­rem fe­ria­rum consti­tuen­da­rum cau­sa di­ci. [8] dic­tus P. Va­le­rius Pub­li­co­la; ma­gis­ter equi­tum ei Q. Fa­bius Am­bus­tus da­tus est. non tri­bus tan­tum suppli­ca­tum ire pla­cuit sed fi­ni­ti­mos etiam po­pu­los, or­do­que iis, quo quis­que die suppli­ca­rent, sta­tu­tus. [9] iudi­cia eo an­no po­pu­li tris­tia in fe­ne­ra­to­res fac­ta, qui­bus ab aedi­li­bus dic­ta dies es­set, tra­dun­tur. et res haud ul­la in­sig­ni ad me­mo­riam cau­sa ad in­ter­reg­num re­dit; [10] ex in­ter­reg­no, ut id ac­tum vi­de­ri pos­set, am­bo pat­ri­cii con­su­les crea­ti sunt, M. Va­le­rius Cor­vus ter­tium A. Cor­ne­lius Cos­sus.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 71Ñì: ïðè­ìå÷. 25 ê êí. IV.
  • 72Îá ýòîì æå ðàñ­ñêà­çû­âà­åò Îâèäèé â «Ôàñòàõ» (VI, 183—186): «Òàê­æå íàä êðå­ïî­ñòüþ õðàì, ïîñâÿ­ùåí­íûé Þíîíå Ìîíå­òå, / Áûë â ýòè äíè âîç­âåäåí, êàê îáå­ùàë òû, Êàìèëë, / Ïðåæ­äå òàì Ìàí­ëèÿ äîì íàõî­äèë­ñÿ, êîòî­ðûé îò ãàë­ëîâ / Êàïè­òî­ëèé­ñêî­ãî õðàì ñìå­ëî Þïè­òå­ðà ñïàñ» (ïåð. Ô. À. Ïåò­ðîâ­ñêî­ãî).
  • 73Ñì.: I, 31, 1—4.
  • 74Â Ñèâèë­ëè­íûõ êíè­ãàõ.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327007042 1327008013 1364000729 1364000730 1364000731