Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
28. (1) Çàòåì áûëè êîíñóëàìè Ìàðê Ôàáèé Äîðñóîí è Ñåðâèé Ñóëüïèöèé Êàìåðèí [345 ã.]. Òóò èç-çà âíåçàïíîãî íàáåãà àâðóíêîâ íà÷àëàñü ñ íèìè âîéíà, (2) è òîãäà, îïàñàÿñü, íå áûëî ëè ýòî äåÿíèå îäíîãî íàðîäà èñïîëíåíèåì óìûñëà âñåãî ëàòèíñêîãî ïëåìåíè, ïîñòóïèëè òàê, êàê áóäòî âåñü Ëàöèé óæå âçÿëñÿ çà îðóæèå: íàçíà÷èëè äèêòàòîðà Ëóöèÿ Ôóðèÿ, à îí îáúÿâèë íà÷àëüíèêîì êîííèöû Ãíåÿ Ìàíëèÿ Êàïèòîëèíà. (3) Êàê îáû÷íî ïðè áîëüøîé îïàñíîñòè, áûëè çàêðûòû ñóäû, ïðîèçâåäåí ïîãîëîâíûé íàáîð è ëåãèîíû êàê ìîæíî ïîñïåøíåé äâèíóòû â çåìëè àâðóíêîâ. Òàì âñòðåòèëè ñêîðåé ëèõèõ ðàçáîéíèêîâ, íåæåëè îòâàæíûõ ïðîòèâíèêîâ, òàê ÷òî â ïåðâîì æå ñòîëêíîâåíèè âîéíà áûëà ðåøåíà. (4) È âñå æå äèêòàòîð, âèäÿ, ÷òî íåïðèÿòåëü ñàì ïîøåë âîéíîé è ïðèíÿë áîé íå êîëåáëÿñü, ïî÷åë çà íóæíîå çàðó÷èòüñÿ ïîääåðæêîé áîãîâ è â ðàçãàð áèòâû äàë îáåò âîçâåñòè õðàì Þíîíå Ìîíåòå71; à âîçâðàòÿñü ñ ïîáåäîþ â Ðèì, îí ñëîæèë ñ ñåáÿ ñ.348 äèêòàòîðñêóþ âëàñòü, ïîòîìó ÷òî áûë ñâÿçàí äàííûì îáåòîì. (5) ×òîáû âûñòðîèòü ýòîò õðàì, äîñòîéíûé âåëè÷èÿ ðèìñêîãî íàðîäà, ñåíàò ïîâåëåë èçáðàòü äóóìâèðîâ; ìåñòî îòâåëè â ñàìîé Êðåïîñòè, íà ó÷àñòêå, ãäå ïðåæäå ñòîÿë äîì Ìàðêà Ìàíëèÿ Êàïèòîëèíà72. (6) Êîíñóëû òåì âðåìåíåì, âçÿâ äëÿ âîéíû ñ âîëüñêàìè âîéñêî äèêòàòîðà, çàõâàòèëè âðàñïëîõ íåïðèÿòåëüñêèé ãîðîä Copy. ×åðåç ãîä ïîñëå îáåòà â òðåòüå êîíñóëüñòâî Ãàÿ Ìàðöèÿ Ðóòóëà è âòîðîå — Òèòà Ìàíëèÿ Òîðêâàòà [344 ã.] õðàì Ìîíåòû áûë îñâÿùåí. Òîò÷àñ (7) âñëåä çà îñâÿùåíèåì õðàìà ïðîèçîøëî ÷óäî, ïîäîáíîå äðåâíåìó ÷óäó íà Àëüáàíñêîé ãîðå73: øåë äîæäü èç êàìíåé, è, êàçàëîñü, íî÷ü íàñòóïàåò ñðåäè äíÿ; ïîñêîëüêó âñå ãðàæäàíå áûëè îáúÿòû ñòðàõîì ïåðåä áîãàìè, òî, ñïðàâèâøèñü â êíèãàõ74, ñåíàò ðåøèë íàçíà÷èòü äèêòàòîðà äëÿ ó÷ðåæäåíèÿ òîðæåñòâ. (8) Íàçíà÷åí áûë Ïóáëèé Âàëåðèé Ïóáëèêîëà, à â íà÷àëüíèêè êîííèöû åìó äàëè Êâèíòà Ôàáèÿ Àìáóñòà. Áûëî ðåøåíî, ÷òîáû íå òîëüêî ðèìñêèå òðèáû, íî è ñîñåäíèå íàðîäû òîæå ó÷àñòâîâàëè â ìîëåíüÿõ, è äëÿ íèõ óñòàíîâèëè ïîðÿäîê, êîìó â êàêîé äåíü ìîëèòüñÿ. (9) Êàê ñîîáùàþò, â ýòîì ãîäó [343 ã.] íàðîä âûíåñ ñóðîâûå ïðèãîâîðû ðîñòîâùèêàì, ïðèâëå÷åííûì ýäèëàìè ê ñóäó. È áåç êàêèõ-ëèáî äîñòîéíûõ óïîìèíàíèÿ ïðè÷èí äåëî äîøëî äî ìåæäóöàðñòâèÿ. (10) À ïðè ìåæäóöàðñòâèè — òàê ÷òî ìîæåò ïîêàçàòüñÿ, ýòî è áûëî çàäóìàíî — îáîèõ êîíñóëîâ èçáðàëè èç ïàòðèöèåâ: Ìàðêà Âàëåðèÿ Êîðâà â òðåòèé ðàç è Àâëà Êîðíåëèÿ Êîññà. |
28. hos consules secuti sunt M. Fabius Dorsuo Ser. Sulpicius Camerinus. Auruncum inde bellum ab repentina populatione coeptum; [2] metuque ne id factum populi unius consilium omnis nominis Latini esset, dictator — velut adversus armatum iam Latium — L. Furius creatus magistrum equitum Cn. Manlium Capitolinum dixit; [3] et cum — quod per magnos tumultus fieri solitum erat — iustitio indicto dilectus sine vacationibus habitus esset, legiones quantum maturari potuit in Auruncos ductae. ibi praedonum magis quam hostium animi inventi; prima itaque acie debellatum est. [4] dictator tamen, quia et ultro bellum intulerant et sine detractatione se certamini offerebant, deorum quoque opes adhibendas ratus inter ipsam dimicationem aedem Iunoni Monetae vovit; cuius damnatus voti cum victor Romam revertisset, dictatura se abdicavit. [5] senatus duumviros ad eam aedem pro amplitudine populi Romani faciendam creari iussit; locus in arce destinatus, quae area aedium M. Manli Capitolini fuerat. [6] consules dictatoris exercitu ad bellum Volscum usi Soram ex hostibus, incautos adorti, ceperunt. anno postquam vota erat aedes Monetae dedicatur C. Marcio Rutulo tertium T. Manlio Torquato iterum consulibus. [7] prodigium extemplo dedicationem secutum, simile vetusto montis Albani prodigio; namque et lapidibus pluit et nox interdiu visa intendi; librisque inspectis cum plena religione civitas esset, senatui placuit dictatorem feriarum constituendarum causa dici. [8] dictus P. Valerius Publicola; magister equitum ei Q. Fabius Ambustus datus est. non tribus tantum supplicatum ire placuit sed finitimos etiam populos, ordoque iis, quo quisque die supplicarent, statutus. [9] iudicia eo anno populi tristia in feneratores facta, quibus ab aedilibus dicta dies esset, traduntur. et res haud ulla insigni ad memoriam causa ad interregnum redit; [10] ex interregno, ut id actum videri posset, ambo patricii consules creati sunt, M. Valerius Corvus tertium A. Cornelius Cossus. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß